پوتین کجای شطرنج سوریه ایستاده است؟

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه دست به قمار بزرگی در سوریه زده است؟ پولیتیکو با طرح این پرسش نوشت: در حالی که نیروهای بشار اسد، در برابر حمله‌ای برنامه‌ریزی شده و حیرت‌انگیز از سوی ائتلافی از شبه‌نظامیان اسلام‌گرا در شمال غرب کشور از حلب عقب‌نشینی کردند، وزیر امور خارجه ایران، عباس عراقچی به دمشق آمده بود تا پاسخی برای وضعیت به وجود آمده پیدا کند.

سقوط دومین شهر بزرگ سوریه به دست ائتلافی به رهبری هیئت تحریر الشام (HTS) - که از القاعده جدا شده است - تنها برای اسد دردسر نیست بلکه برای موقعیت متحدان او یعنی ایران و تا حدودی روسیه را مهم است.

در سال ۲۰۱۶، شبه‌نظامیان شیعه تحت فرماندهی ایران - با حمایت یک کمپین بمباران گسترده از سوی روسیه - به اسد کمک کردند که حلب را از دست شورشیانی که حدود چهار سال نیمی از این شهر را در کنترل داشتند، بازپس گیرد. از آن پس، انتظار می‌رفت حلب در دستان اسد امن باشد. اما هفته گذشته تنها ۷۲ ساعت کافی بود تا حلب از دست برود و جنگ داخلی طولانی سوریه دوباره شعله‌ور شود.

نویسنده این مطلب در ادامه ادعا می کند که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران پس از ورود به دمشق برای مذاکرات فوری، ادعا کرد که همه این‌ تحولات «توطئه رژیم اسرائیل برای بی‌ثبات کردن منطقه» است. 

روسیه در این میان کجا ایستاده است؟ مانند دیگر متحدان کلیدی اسد، یعنی ایران و حزب‌الله، مسکو نیز بر اولویت‌های دیگری متمرکز است - یعنی اوکراین. تاکنون، جنگنده‌های روسیه تنها به صورت محدود حملات هوایی در حمایت از نیروهای اسد انجام داده‌اند، که به گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه کرملین از حمله پیش‌رو آگاه بوده و از افزایش فشار بر اسد ناخشنود نیست، دامن زده است.

مسکو نیز به اسد فشار آورده  که با اردوغان آشتی کند و راه‌حل‌های سیاسی برای پایان دادن به جنگ داخلی را بررسی کند که این امر می‌تواند سوریه را برای تجارت پرسود برای شرکت‌های روسی باز کند و احتمالا تضمین کند که هیچ خطری پایگاه‌های استراتژیک هوایی و دریایی آن در سوریه را تهدید نخواهد کرد. در تابستان، کرملین بارها تلاش کرد که دیدارهای رو در رویی بین رهبران سوری و ترکیه‌ای ترتیب دهد، اما بی‌نتیجه بود.

اما اکنون این تلاش ممکن است نتیجه دهد. با وجود تمام صحبت‌ها درباره یک توطئه اسرائیلی، عراقچی این هفته به سرعت به آنکارا رفت تا با همتای ترک خود، هاکان فیدان، دیدار کند. این دو توافق کردند که ترکیه، ایران و روسیه باید مذاکرات سه‌جانبه جدیدی برای رسیدگی به این درگیری برگزار کنند. عراقچی گفت: «ما تصمیم گرفته‌ایم که مشاوره‌ها و گفتگوها را نزدیک‌تر کنیم و با لطف خدا، برای بهبود بیشتر اوضاع به سمت صلح و ثبات در منطقه‌مان همکاری کنیم.