پروفسور کردوانی: بگذارید دریاچه ارومیه بمیرد!

جام جم: پرویز کردوانی، استاد دانشگاه و چهره ماندگار جغرافیای ایران از جمله شخصیت‌های شناخته شده علمی کشورمان است، او سینه‌ای پر از درد برای دریاچه ارومیه دارد و البته حرف‌هایش هم به همین اندازه مهم و جنجالی هستند. این استاد دانشگاه گفت: 2 سال پیش تاکید کردم هرکه به این دریاچه آب ببندد کار غیر کارشناسی کرده است؛ الان هم می‌گویم هر کس برای بیابان زدایی مالچ نفتی بپاشد، این کار غیرکارشناسی است؛ شما این‌ها را بنویسید من را به دادگاه بکشند! جرات ندارند؛ کتابی 700 صفحه‌ای دارم با عنوان طرح‌های (تخیلی بزرگ) برای ایران بزرگ؛ روس‌ها قرار بود که خلیج فارس را به دریای مازندران وصل کنند، گفتم نکنید! چیزی است که من 30 سال پیش جلویش را گرفتم؛ سال‌ها پیش در کتابم در مورد خشکسالی هشدار دادم، راه حل‌هایش را هم برشمردم. کردوانی تاکید کرد: امکان ندارد دریاچه ارومیه احیا شود. سرازیر کردن آب به سمت دریاچه ارومیه غیرکارشناسی است. دریاچه ارومیه به دلیل توسعه غلط کشاورزی به وضعیت کنونی دچار شد. منبع آب دریاچه ارومیه سه چیز است. نخست بارندگی، دوم آب‌های سطحی و سوم آب‌ها و سفره‌های زیر زمینی. کشاورزان آنقدر چاه زدند که سطح آب سفره‌های زیرزمینی کاهش یافت و طبق قانون ظروف مرتبطه آب دریاچه ارومیه پایین رفت. برادر رئیس جمهور چه گفت؟ چهره ماندگار جغرافیا ادامه داد: وقتی آقای قاضی پور از نمایندگان استان آذربایجان غربی به من نامه نوشت و خواست که برای دریاچه ارومیه فکری کنم، من به این استان سفر کردم. رفتم از ملکان و بناب شروع کردم تا به ارومیه رسیدم در ارومیه نشستم گریه کردم. گفتم نمیشود، امکان پذیر نیست! دریاچه احیا نمی‌شود. مسئولان الان هم نمی‌گویند چرا با وجود روانه شدن این حجم از آب به سمت دریاچه ارومیه باز هم سطح آب دریاچه مدام پایین می‌رود. علت همان قانون ظروف مرتبطه است. الان تعداد 700 روستا در این منطقه آبشان شور شده است تمامشان در حال مهاجرت هستند. نماینده‌های مجلس هم صدایشان درآمده است. برادر رئیس جمهور روز عاشورا با من تلفنی تماس گرفت و گفت: به من گفته اند که پروفسور کردوانی می‌گوید باید دریاچه ارومیه خشک شود. گفتم بله باید خشک شود! بگذارید مثالی بزنم دریاچه مانند کسی است که سرطان گرفته و سرطان آن هم از نوع متاستاز است. یعنی پیش رونده است و معده و روده و کبد را درگیر کرده حالا آقای کلانتری(دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه) می‌گوید اگر کردوانی گفته است دریاچه ارومیه مریض شده یعنی ما ولش کنیم؟ نه پس بروید خرجش کنید! خب بابا نکنید! حالا این پروژه احیای دریاچه ارومیه 7 میلیارد بودجه می‌خواست..خبر دارید که؟ دولت اعتبارشان را قطع کرد چون فهمید احیای دریاچه دیگر امکان ندارد. مهمترین علل مرگ دریاچه از کردوانی پرسیدم مهم‌ترین علت یا دلایل مرگ دریاچه ارومیه چیست که پاسخ داد: علت اصلی خشک شدن دریاچه چاه‌های کشاورزی بود. کشاورزان زیاد چاه زدند. نمایندگان مجلس می‌گفتند توسعه! توسعه! فکر می‌کردند هر چه بیشتر چاه بزنی افتخار است. هرچه بیشتر کارخانه درست کنی افتخار است. خب این‌ها آب می‌خواهد! می‌گفتند توسعه دهیم، نمی‌گفتند درست استفاده کنیم. دریاچه خشک شده ارومیه ریزگرد نخواهد داشت برخی مسئولان نسبت به پیامدهای خشکسالی این دریاچه از جمله طوفان‌های نمکی و ریزگردها ابراز نگرانی کرده‌اند، اما کردوانی نگاه دیگری دارد و گفت: نمک دریاچه ارومیه از نوع کریستال- بلور نمک است و ریزگرد ندارد؛ اما مردم نیز نباید با خودرو روی سطح دریاچه تردد کنند از طرفی اگر شما روی خاک آب بریزید که دیگر ریزگردی از آن بلند نمی‌شود، پس در دریاچه ارومیه که شاهد هستیم 9 ماه از سال در آن منطقه بارندگی است دیگر ریزگردی وجود نخواهد داشت. در عین حال باید بگویم اما ریزگردی هم اگر باشد از اطراف دریاچه است. بنده مدارکی دارم که اطراف دریاچه ارومیه را قُرُق کرده اند و مراتع را از مردم گرفته و هزاران دام را بیرون رانده‌اند. 14 هزار هکتار نیز جنگل کاری شده است. فقط بخاطر ریزگرد اطراف دریاچه و البته به غلط زیرا این اقدامات در سمت ارومیه اتفاق افتاده در صورتی باد از آن سمت است. راه های بهره وری از دریاچه خشک شده اما مرگ دریاچه ارومیه با وجود آن که خبر بسیار بد و تاسف انگیزی برای هر ایرانی است اما باز هم می‌تواند برکاتی به همراه داشته باشد و از آن استفاده بهینه داشت، نکته‌ای که کردوانی درباره آن این گونه توضیح داد: دریاچه ارومیه را باید خشک کنند، چون هر چقدر هم آب بریزند از طریق ارتباط با سفره‌های زیر زمینی از دریاچه خارج می‌شود و تنها شوری آب چاه‌ها را بدنبال دارد. الان نمک کشور از شهرهایی چون گرمسار، سمنان، بستک در استان هرمزگان، خور و بیابانک، دریاچه مهارلو و... تامین می‌شود و در خوزستان هم از آب دریا نمک می‌گیرند. ملاحظه کنید! ما این همه به نمک احتیاج داریم، این نمک، نمک با کیفیتی است، حتی برای خمیردندان قابل استفاده است. همانطور که می‌دانید برای استخراج از چاه‌های نفت هم به نمک نیاز داریم. پس نمک دریاچه را برای مصارف مختلفی می‌توانند استفاده کنند. بعد از این‌که نمک را جمع کردند می‌توانند شروع به کاشت گیاه کنند با توجه به بارندگی خوبی که در 9 ماه از سال در منطقه وجود دارد ظرف 3 سال با یک پارک گیاهی روبرو خواهیم بود. یک زمان شهرهای اطراف دریاچه در تابستان خیلی خنک بود اما الان که نمک روی سطح زمین وجود دارد، چون نمک کانی است، در زمستان‌ها سرما و در تابستان‌ها گرما ساکنان شهرها را آزار می‌دهد. من زمانی گفتم که اگر می‌خواهید دریاچه را احیا کنید اول نمک آن را جمع کنید. دریاچه ارومیه در گذشته 32 میلیارد متر مکعب آب داشته الان می‌خواهند 14 میلیارد متر مکعب آب را به دریاچه سرازیر کنند. در گذشته غلظت نمک دریاچه تا حدی بود که هیچ گونه موجودی جز آرتمیا نمی‌توانست آن را تحمل کند. با این 14 میلیارد متر مکعب آب تا حدی شور خواهد بود که آرتمیا هم در آن رشد نخواهد کرد.الان کلی چاه را در اطراف دریاچه ارومیه بسته اند تا بلکه دریاچه نجات پیدا کند. سوال من این است که شما که می‌گفتید هیچ گونه ارتباطی بین آب‌های زیر زمینی و دریاچه نیست پس چرا چاه‌ها را می‌بندید؟