فرهنگ‌سازی به سبک خندوانه‌ای ها/ «ادا بازی» تجربه تفریح حلال و گروهی که با استقبال مواجه شد

سرویس فرهنگی فردا؛ حسام آبنوس: «تلویزیون یک دانشگاه عمومی است»؛ این جمله‌ای است که بارها و بارها شنیده شده و انتظار می‌رود به میزانی که شنیده شده و حتی کمتر از آن به کار بسته شود و نمود خروجی این دانشگاه در سطح جامعه دیده شود. البته طبیعی است که بروز آن باید در فرهنگ‌سازی باشد اما چیزی که تلویزیون در این مسیر باید به آن می‌رسیده و اما شاید بتوان گفت چندان موفق نبوده، همین مسئله فرهنگ‌سازی است.

اگر بخواهیم تجربه‌های مثبتی که تلویزیون در ایجاد یک فرهنگ داشته را مرور کنیم به موارد جالب توجهی خواهیم رسید. آخرین نمونه آن اجرای پانتومیم (بازی یا نمایش بدون صحبت کردن) در برنامه تلویزیونی «خندوانه» بود که در شب‌های نوروز ۹۶ به اجرا در آمد. در این برنامه بخشی با عنوان «ادا بازی» طراحی شده بود که در آن هنرمندان به صورت تیمی به اجرای پانتومیم می‌پرداختند.

این کار یک اقدام فرهنگی مناسب بود که در یک برنامه پرمخاطب روی داد. بعد از اجرای این برنامه بود که در بسیاری از جمع‌های خانوادگی و حتی در روز طبعیت (سیزده فروردین) دیده می‌شد که این بازی در جمع اقوام اجرا می‌شود و همه با هم شاد بودند. این نکته نشان از اثرگذاری این برنامه در سطح جامعه دارد و نیکو است که چنین اقداماتی مورد حمایت قرار بگیرد. فعالیتی که هزینه‌ای نداشته و مخاطب آن تمام گروه‌های سنی هستند و سبب شد تا جمع خانواده در داشتن و مهم‌تر از آن ساختن ساعتی خوش در کنار هم مشارکت کنند.

علاوه بر این مسئله باید فرهنگ کار تیمی را نیز در کنار این تفریح دسته جمعی مورد توجه قرار داد و متذکر شد که برنامه تلویزیونی «خندوانه» با این بازی توانست کاری کند که خانواده‌ها به معنای کار تیمی پی ببرند. حتی باید گفت که این اقدام در میان نسل نوجوان نیز ورود کرده و توانسته توجه آنها را به خود جلب کند و این همان روحیه‌ای است که کشور به آن نیاز دارد. روحیه جمع‌گرایی و دوری از فردگرایی آن چیزی است که کشور برای رسیدن به قله‌های سعادت به آن نیازمند است.

حال که به برنامه «خندوانه» اشاره شد باید به یکی دیگر از نکات مثبت این برنامه که همان ترویج خنده حلال است نیز اشاره شود. در این برنامه کسی را مورد تمسخر قرار نمی‌دهند و قومیتی هدف سخنان خنده‌دار آنها قرار نمی‌گیرد، حتی به بهانه نقد اجتماعی نیز شاهد استهزاء طبقه یا گروهی از اعضای جامعه نیستیم و این مهم‌ترین ویژگی برنامه طنز«خندوانه» است. این برنامه مردم را با ساده‌ترین مسائل که شاید در طول روز بی‌توجه از کنار آن عبور می‌کنند به خنده وا می‌دارد. در این برنامه نشان داده می‌شود که می‌توان خنداند بدون اینکه به کسی اشاره کرد و همچنین می‌توان خندید بدون اینکه کسی را آماج سخنان و تکه‌های بعضا توهین آمیز خود کنیم.

خندوانه و دست اندرکاران تولید این برنامه در واقع در حال ایجاد یک فرهنگ مثبت هستند. اقدامی که بسیار نیاز بوده و این بار این برنامه تلویزیونی به رقم خوردن آن کمک کرده است. فرهنگ «به هم نخندیم، با هم بخندیم» همان فرهنگ اخلاقی است که این برنامه در حال رقم زدن آن است و از این باب باید به تولیدکنندگان آن دست مریزاد گفت. خالی از وجه نیست که رسانه ملی در سایر شئون نیز با مطالعه و دقت اقدامی متناسب داشته باشد تا میدان عمل از دست رسانه ملی خارج نشود و مجبور به عملیات‌های ناگهانی نشود تا بتواند در فرهنگ‌سازی آنطور که از آن انتظار می‌رود وارد عمل شود.