چرا «هیس» در نیمه راه معطل می‌ماند؟/ موفق در آسیب‌شناسی اجتماعی، ناموفق در نمایش قصاص + تیزر و تصاویر
مسیر فیلنامه حاکی از همان تفکر پرابهام سازندگان فیلم است که ظاهراً به نص قانون را در این مورد توجه نکرده‌اند. به این ترتیب بخش قابل توجهی از فیلم بر پایه قانون مبهمی که در مسیر فیلنامه بیان می‌شود پیش می‌رود، آن هم در شرایطی که تماشگر همراهی عاطفی خود را با آن تداوم داده و از آن حس می‌پذیرد. نکته دیگر، تاکید برخی کاراکترها بر ابهام قوانین است که در اواخر فیلم به وضوح رؤیت می‌شود.
سرویس فرهنگی «فردا»: آخرین ساخته پوران درخشنده فیلمی با محوریت آسیب‌شناسی اجتماعی در حوزه زنان و دختران است. این فیلم به اذیت و آزارهای جنسی کودکان در تعامل با مفاهیم خانواده، ازدواج، آبرو، ترس و قصاص می‌پردازد. فیلم‌نامه‌ای تأثیرگذار و فیلمی خوش‌ساخت سعی می‌کنند که باور فعلی جامعه‌مان را نسبت به این مسأله تشریح کند. پوران درخشنده که علاوه بر کارگردانی، نوشتنِ فیلنامه و تهیه‌کنندگی این فیلم را نیز بر عهده داشته است، تلاش می‌کند تا طرح مسأله‌ای جدی برای باورهای نادرست موجود در اذهان مردم جامعه انجام دهد.
«شيرين» (با بازی طناز طباطبایی) چند بار تا آستانه ازدواج پيش می‌رود اما ازدواجش به‌دلیل حوادثی با یک پس زمینه خاص، به هم می‌خورد. او در سومين تجربه‌اش دچار بحرانی به مراتب عمیق‌تر از حوادث پیشین می‌گردد و مجبور می‌شود در میانه این بحران، گذشته خود را برای همگان مرور کند. گذشته‌ای که فیلم، آن را به عنوان تصویری از وضعیت کنونی برخی دختران خردسال نمایش می‌دهد؛ و بحرانی که شیرین به آن گرفتار شده است نیز برخاسته از همین رویداد است. او در دفاع از دختر خردسالی که آیینه کودکی اوست، خود را به بحران می‌زند. بازی باورپذیر طناز طباطبایی در قامت شیرین و همچنین بازی‌های مطلوب و مناسب شهاب حسینی در نقش بازپرس و مریلا زارعی در نقش وکیل شیرین به روان شدن و تأثیرگذاری فیلم کمک می‌کنند.
پوران درخشنده فیلمسازی است که همیشه سعی در نمایش آسیب‌های اجتماعی داشته و در این بین، این تلاش در آخرین حرکت او به «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» تبدیل شده است. درخشنده در هیس تلاش کرده است که تا تصویری از آسیب کودک‌آزاری در جامعه را به نمایش بگذارد که این تصویر در گرو سکوت عده‌ای برای حفظ آبرو به قربانی شدن منتهی می‌شود.
خانم کارگردان، با تلاش برای نمایش مقاومت خانواده دخترکی که فرزندشان توسط سرایدار مورد آزار واقع شده است، عملاً نمایشی از حفظ آبرو توأم با ترس را ارائه می‌دهد. این حفظ آبرو حتی آن قدر می‌تواند سنگین و افراطی باشد که جان یک فرد با سکوت فرد دیگری گرفته شود. «هیس» به خوبی و با تاکید چندباره این مسأله را به مخاطب یادآور می شود مسیر فیلمنامه دو نکته را در این زمینه به مخاطب القا می‌کند. نخست آنکه حفظ آبرو نباید به قدری سنگین شود که به خودخواهی منجر شده و جان دیگری عزیز شمرده نشود؛ و دیگر اینکه مسأله‌ی آبرو در موردی همچون کودک‌آزاری اساساً به طفل معصومی که مورد آزار قرار گرفته مرتبط نیست بلکه آبرو در اینجا باید بازتعریف شود، همان‌طور که در آخرین تلاش شهاب حسینی (در نقش بازپرس) برای متقاعد کردن پدر دخترک این تاکید را مشاهده کردیم.
شروع پرابهام «هیس» در شرایطی که قتلی رخ داده بود و قاتل در این مورد سخنی نمی‌گفت، بسیار ملموس بود. این شروع حاکی از همان سکوت برای آبرو بود که طناز طباطبایی با ایفای نقش «شیرین» و سکوت مطلقش در ابتدای فیلم به خوبی بازی مورد نظر را به نمایش در آورد. «شیرین» نفرت ذاتی خود را از کودک‌آزاری با قتل نشان داد اما در تمام این سال‌ها سخنی در این مورد بر زبان جاری نکرد تا نهایتاً در شرایطی که در جایگاه یک محکوم به قصاص ایستاده است، خاطرات خویش را بازگو کند.
پوران درخشنده تمام سعی خویش را کرده است که این آسیب اجتماعی به رخ جامعه بکشد و ابعاد آن را روشن کند؛ اما در این بین شاید در مرحله نمایش قضاوت و دستگاه دستگاه قضا، قدری عجیب رفتار کرده است. تلاش درخشنده به اینجا منجر شده است که مخاطب به طور ناخودآگاه نسبت به رفتار قانون در برابر «شیرین» دلسوزی می‌کند و علاقه‌ای ندارد که «شیرین» اعدام شود. البته در این میان، به نظر می‌رسد نقصان‌های قانونی‌ای نیز در فیلمنامه نمایش داده شده که موجب نادرست جلوه دادن شدن قانون می‌شود.
آن چه مشهود این است که در شرایطی که ولی دم مقتول وجود ندارد، عموماً شرایط به گونه‌ای رقم می‌خورد که قصاص نفس صورت نگیرد و فضا به سمت دیه پیش می‌رود، حال آنکه در این فیلم، قانون برعکس نمایش داده می‌شود. به عبارتی وکیل و نامزد شیرین تا آخرین لحظات فیلم ـ که جزء حساس‌ترین لحظات است ـ تلاش می‌کنند کسی را بیابند که ولی دم مقتول است و حتی اگر معتاد و بی‌هویت هم باشد، از او رضایت بگیرند. این مسیر فیلنامه حاکی از همان تفکر پرابهام سازندگان فیلم است که ظاهراً به نص قانون را در این مورد توجه نکرده‌اند. به این ترتیب بخش قابل توجهی از فیلم بر پایه قانون مبهمی که در مسیر فیلنامه بیان می‌شود پیش می‌رود آن هم در شرایطی که تماشگر همراهی عاطفی خود را با آن تداوم داده و از آن حس می‌پذیرد. نکته دیگر که به چنین مسأله‌ای دامن می‌زد، تاکید برخی کاراکترها ـ مثل بازرس ـ بر ابهام قوانین است که در اواخر فیلم به وضوح رؤیت می‌شود.
«هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» فیلمی مخاطب پسند با مسیر داستانی گیراست و در عین حال مخاطب را با یک آسیب اجتماعی درگیر می‌کند. با این حال اگر در ادامه این فیلم، قانون مجازات اسلامی صحیح‌تر بیان می‌شد تا چالش ذهنی برای تماشاگر پدید نیاورد، می‌توانستیم این فیلم را مطلوب ارزیاب کنیم. با این وجود همچنان می‌توانیم تاکید کنیم که آخرین ساخته پوران درخشنده به خوبی آسیب اجتماعی و مؤلفه‌های همراه با آن ـ نظیر آبرو ـ را بیان کرده اما در تبیین جایگاه قصاص و مجازات قدری معطل مانده است.
تیزر فیلم «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند»
لینک دانلود
دیدگاه تان را بنویسید