رکوردشکنی داوطلبان انتخابات مجلس

مرداد ماه امسال بود که شورای نگهبان با طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی موافقت کرد. طرحی که البته رفت و برگشت های بسیاری هم داشت اما در هر صورت خود را به انتخابات اسفندماه 1402 مجلس رساند.  در این طرح جدید که  مهم ترین شاخصه آن دو مرحله ای شدن ثبت نام بود، داوطلبان در  ابتدا در مرحله پیش ثبت نام، نام نویسی  و سپس در مرحله بعدی، نام نویسی خود را  قطعی می کردند. طبق قانون قبلی انتخابات  ثبت نام داوطلبان انتخابات مجلس یک مرحله‌ای بود  و چند ماه قبل از برگزاری انتخابات انجام می‌شد اما در طرح جدید «پیش ثبت‌نام» هم وجود دارد و داوطلبان انتخابات مجلس باید پیش ثبت‌نام کنند و اگر این کار را انجام نمی دادند، ثبت نام اصلی هم از آنان انجام نمی شد. در این میان و پس از برگزاری پیش ثبت نام انتخاباتی؛  مرحله ثبت نام قطعی از 27 مهر آغاز شد و تا ساعت 18 روز گذشته نیز ادامه یافت و رکورد نام نویسی در ادوار انتخابات مجلس شکسته شد. در همین راستا محسن اسلامی، سخنگوی ستاد انتخابات کشور اعلام کرد که  در مجموع 24 هزار و  829نفر داوطلب انتخابات مجلس شده و ثبت نام خود را قطعی کرده اند. اسلامی درباره ترکیب جنسیتی داوطلبان گفت: همچنان ۱۱ درصد از داوطلبان این دوره انتخابات مجلس را بانوان و ۸۹ درصد را آقایان تشکیل می‌دهند. وی جزئیات دیگری را هم از کم و کیف کسانی که ثبت نام کرده اند، اعلام و درباره بازه سنی داوطلبان اظهار کرد: « تا ۴۰ سال ۲۸ درصد، ۴۰ تا ۵۰ سال ۲۷ درصد، ۵۰ تا ۶۰ سال ۲۶ و ۶۰ تا ۷۵ سال ۹ درصد است.» وی در خصوص ترکیب تحصیلی داوطلبان هم اظهار کرد: «۷۸ درصد از داوطلبان دارای مدرک کارشناسی ارشد، ۱۵ درصد دکترا و ۵ درصد کارشناسی و مدارک حوزوی هستند و ۲۴ درصد داوطلبان سابقه ایثارگری دارند.» تا پیش از این انتخابات، انتخابات دوره یازدهم مجلس با مجموع ۱۶٬۱۴۵ نفر ثبت نام، رکورددار بیشترین نام نویسی بود که با این میزان از نام نویسی داوطلبان در این دوره از انتخابات، این رکورد جا به جا شد. در سه دوره قبل از آن نیز یعنی دهمین، نهمین و هشتمین دوره انتخابات مجلس به ترتیب 12، 5 و 7 هزار داوطلب شرکت کردند که این یعنی سیر صعودی مشارکت و نام نویسی داوطلبان در این دوره از انتخابات نیز ادامه پیدا کرده است. طبق آن چه جدول زمان‌بندی انتخابات مجلس به ما می گوید تا 18 آبان سوابق داوطلبان در مراجع پنجگانه یعنی  سپاه، نیروی انتظامی، وزارت خارجه، وزارت اطلاعات و وزارت علوم در هیئت های اجرایی بررسی و سپس 19 آبان مراتب تایید یا احراز نشدن به داوطلبان ابلاغ می شود.

 افزایش زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان از ۶۰ روز به ۱۳۴ روز

اما یکی از نکات مثبت طرح جدید اصلاح قانون انتخابات مجلس آن است که فرصت بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات از سوی شورای نگهبان افزایش یافته است. ثبت درخواست متقاضیان شرکت در انتخابات به عنوان نامزد و دریافت مدارک لازم قبل از ثبت نام لحاظ شده است. در قانون فعلی انتخابات مجلس شورای اسلامی زمان بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات مجلس ۶۰ روز است اما در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس  زمان بررسی صلاحیت داوطلبان ۱۳۴ روز پیش‌بینی شده است تا شورای نگهبان فرصت مناسبی برای بررسی صلاحیت‌ها   داشته باشد. البته برخی از چهره های سیاسی به این افزایش زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان انتقاداتی داشتند و مدعی شدند که دستان شورای نگهبان را بیش از پیش باز کرده است. به عنوان نمونه  محمود صادقی نماینده پیشین تهران در مجلس در این باره نوشته بود: «مهم‌ترین موارد اصلاحی قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی: ۱-تداوم نظارت استصوابی شورای نگهبان تا زمان تصویب اعتبارنامه منتخبان، ۲- منوط شدن اختیار تمدید مدت زمان انتخابات از سوی وزیر کشور به تأیید شورای نگهبان، ۳- مکلف شدن شوراهای تأمین به دعوت از رؤسای دفاتر استانی یا شهرستانی شورای نگهبان به جلسات مرتبط با انتخابات و نیز موظف شدن رؤسای شورای تأمین به تشکیل جلسه شورای تأمین به درخواست رؤسای دفاتر استانی و شهرستانی شورای نگهبان هستند. خلاصه این که انتخابات مجلس شورا نگهبانی‌تر شد.» در عین حال بر خلاف رویکرد منتقدان حمایت‌های رسمی از قانون جدید انتخابات همچنان ادامه دارد. از دیدگاه نهادهای رسمی، اصلاحیه جدید قانون انتخابات مجلس در تلاش است تا کاستی‌های قوانین پیشین را به ویژه در زمینه ثبت‌نام‌ نامزدها و بررسی صلاحیت‌ها رفع و زمینه را برای انتخاباتی باشکوه آماده کند. در همین خصوص، احمد وحیدی، وزیر کشور  درباره انتقادات برخی فعالان سیاسی از قانون جدید انتخابات مجلس مبنی بر محدودشدن مشارکت، اظهار کرده بود: «نه ما چنین برداشتی نداریم که این قانون مشارکت را محدود می‌کند چون در این قانون در حوزه مشارکت، ممنوعیت و محدودیتی ایجاد نشده است.» وی در پاسخ به انتقاد برخی مبنی بر این‌که نظارت شورای نگهبان براساس قانون افزایش یافته است، افزود: «نظارت جدیدی بر نظارت‌های شورای نگهبان ایجاد نشده است. نظارت شورای نگهبان از اول بوده و الان هم مثل گذشته وجود دارد.» از افزایش زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان که بگذریم، در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس، پاسخگو بودن مراجعی که از آن ها درباره داوطلبان استعلام به عمل می‌آید، پیش بینی شده است. الکترونیکی شدن مراحل مختلف انتخابات هم مورد توجه قرار گرفته است. اصلاح فرایند تشکیل هیئت‌های اجرایی هم در طرح مذکور آمده است، در قانون فعلی فقط در شهرستان‌ها و حوزه‌های انتخابیه تشکیل هیئت‌های اجرایی را در زمان انتخابات داریم، اما در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس نیاز است که در وزارت کشور هم هیئت‌های اجرایی تشکیل شود تا نظارت عامی در مجموعه وزارت کشور با حضور قوه قضاییه و دیگر معتمدان اعمال شود. پیش‌بینی مشارکت احزاب در انتخابات مجلس هم در این طرح آمده است که با تصویب طرح، احتمالا باید در تعرفه‌ها هم تغییراتی ایجاد شود تا مشارکت احزاب در بخش انتخابات مجلس افزایش یابد.

خراسان