حزب الدعوه عراق ۶۰ ساله شد

خبرگزاری فارس: «قاسم قصیر» نویسنده و تحلیلگر لبنانی با انتشار یادداشتی به مناسبت شصتمین سالروز تأسیس «حزب الدعوه» عراق در روزنامه «السفیر»، نقش رهبران لبنانی شش دهه گذشته این جریان سیاسی عراقی در شکل‌‌گیری مقاومت اسلامی لبنان را مورد واکاوی قرار داد.

بر اساس این گزارش، حزب الدعوه عراق توسط شهید «محمد باقر صدر» مرجع وقت شیعیان عراق در سال 1965 تشکیل و شماری از علمای لبنان، عراق، ایران و پاکستان نیز در تأسیس آن نفش داشتند. فعالیت این حزب به بسیاری کشورهای عربی و اسلامی و حتی به کشورهای اروپایی و آمریکا نیز کشیده شد.

در دهه 70 قرن گذشته میلادی، عرصه لبنان شاهد فعالیت‌ها و تحرکات علما و روحانیونی در محافل شیعیان این کشور بود. این دانشمندان از شهر «نجف اشرف» عراق و ایران به لبنان آمده بودند.

برخی روحانیون از جمله «امام موسی صدر»، شیخ «محمد مهدی شمس الدین»،‌ مرحوم «محمد حسین فضل الله» (مرجع شیعیان لبنان) و شیخ «علی کورانی» به تدریس مسائل فرهنگی در مساجد و حسینیه‌های لبنان پرداختند. افراد دیگری نیز از جمله «محمد غروی»، «سید عیسی طباطبایی»، شیخ «محمد رضا صادقی» و شیخ حسن اختری» از ایران به لبنان آمده و به تاسیس انجمن‌ها و هیئت‌های اسلامی و انتشار فرهنگ اسلامی پرداختند. این امر به بالا رفتن آگاهی و هشیاری دینی جوانان شیعه منجر شد. این در حالی بود که همین جوانان پیش از این به حزب‌های چپگرا، قومی و ملی‌گرا پیوسته بودند.

شکل‌گیری جنبش «امل» و «مجلس عالی اسلامی شیعه» نقش مهمی در حمایت از فعالیت‌های دینی اسلامی در لبنان ایفا کرده و نقش حزب الدعوه نیز در ترویج آگاهی اسلامی قابل توجه بود.

«جنبش جوانان مسلمان» عراق به رهبری شیخ «عز الدین الجرائری» نیز در لبنان فعال شد و شیخ الجزائری بعدها در پی تغییر ریاست این جنبش به لبنان انتقال یافت. شهید «محمد صالح حسینی» نیز مدتی تحت لوای همین جنبش فعالیت کرده و بعدها با همکاری جوانان لبنانی تحت عنوان «کنگره مردمی لبنان» فعالیت‌هایش را با همکاری «سید هانی فحص» از روحانیون برجسته لبنانی ادامه داد.

جوانان لبنانی در آن زمان بین جنبش امل، حزب الدعوه، کمیته اسلامی و کنگره‌های علمایی تقسیم شدند و برخی دیگر نیز با برخی شخصیت‌های ایرانی یا سازمان‌های فلسطینی مانند «کمیته‌های عمل اسلامی» و «کتابخانه (شهید) مطهری» (ره) فعالیت‌ می‌کردند.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری «امام خمینی» (ره)، آگاهی اسلامی در لبنان انتشار ویژه‌ای یافت. جریان‌های اسلامی در لبنان دفتری تحت عنوان «کمیته‌های یاری رسان به انقلاب اسلامی ایران» تشکیل دادند و با رهبران انقلاب اسلامی در ایران ارتباط گرفتند.

نویسنده این یادداشت نتیجه گیری می‌کند که «می‌توان گفت که حزب الدعوه در دهه‌های 60 و 70 تا ابتدای دهه 80 و پیروزی انقلاب اسلامی ایران موتور محرک فعالیت‌های اسلامی در لبنان بود که به تاسیس «حزب الله» و مقاومت اسلامی در این کشور منجر شد».

اکثر علما و روحانیونی که ابتدا در جنبش امل و سپس در تاسیس حزب الله یا به صورت مستقل فعالیت کردند، از ارکان و رهبران حزب الدعوه بودند.

بر اساس این یادداشت:‌ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، یک اختلاف فکری در داخل حزب (الدعوه) بوجود آمد؛ برخی رهبران آن تصمیم گرفتند که به رهبری امام خمینی (ره) پایبند باشند و بر اساس ایمانشان به «ولایت فقیه» به انقلاب اسلامی ایران بپیوندند. برخی دیگر نیز ترجیح دادن که با حفظ استقلال حزبشان، با مقامات ایران فعالیت، همکاری و هماهنگی داشته باشند.

از راست به چپ: سید حسن نصر الله، حسن اختری، امام خامنه‌ای، سید ابراهیم امین السید و سید عباس الموسوی

حزب الدعوه در لبنان تصمیم گرفت که رویکرد پایبندی به ولایت فقیه و رهبری امام خمینی (ره) را در پیش بگیرد. بعد از تاسیس حزب الله در پی اشغال مناطق جنوبی لبنان توسط اسرائیل، شاخه لبنانی حزب الدعوه منحل شد و اکثر رهبران این حزب به حزب الله پیوسته و برخی دیگر پیوستن کامل به جمهوری اسلامی ایران را ترجیح دادند.