روابط والدین و فرزندان در کلام امام سجاد علیه‌السلام
امام سجاد(ع) در دعای بیست و پنجم، پس از آن که از خدای متعال برای پرورش فرزندان یاری می‌خواهد، به تربیت دینی و اخلاقی فرزندان اشاره می‌کند و در اهتمام به امر تربیت فرزندان با اشاره به مشکلات آن از خدای متعال درخواست یاری می‌کند و می‌فرماید: «و مرا در تربیت فرزندانم یاری فرما.»
سرویس سبک زندگی فردا: اگر در یک خانواده والدین و فرزندان به وظایف‌شان در برابر یکدیگر آشنا باشند و به آن‌ها عمل کنند، مشکلات کمتری بین اعضای آن خانواده پیش خواهد آمد و به طور طبیعی، زندگی شیرین تری خواهند داشت. امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه درباره موضوع وظایف فرزندان در برابر والدین و والدین در برابر فرزندان نکات مهمی را مطرح فرموده‌اند که به قسمتی از آن‌ها اشاره خواهد شد. آشنایی و عمل به این توصیه‌های امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، گره گشای مشکلات زندگی بسیاری از مردم خواهد بود. در ادامه این یادداشت را به نقل از خراسان بخوانید.
وظایف فرزندان در برابر والدین یکی از اهداف تربیتی صحیفه سجادیه در زمینه ارتباط با والدین، آن است که هر چه بیشتر فرزندان را نسبت به وظایف‌شان همچون اطاعت، احترام، گذشت از والدین و احسان در حق ایشان آشنا و آنان را به انجام آن وظایف تشویق کند. الف) اطاعت از والدین با رضایت قلبی امام سجاد(ع) برای این منظور در دعای بیست و چهارم که دعا برای والدین است، به مقام والای پدر و مادر و وظایف فرزندان در قبال آن‌ها اشاره می‌کند و می‌فرماید: «بار خدایا، مرا چنان گردان که از ابهت پدر و مادر بترسم، مانند ترسیدن از پادشاه و با ایشان خوش رفتاری کنم، همچون خوش رفتاری مادر مهربان و فرمانبری و نیکوکاری‌ام را به آنان در نظرم از لذت خواب در چشم خواب آلوده، خوش‌تر و در دلم از لذت آشامیدن شربت گوارا در ذائقه فرد تشنه، گواراتر گردان تا آرزوی آن‌ها را بر آرزوی خود برگزینم و خشنودی ایشان را بر خشنودی خویش جلو اندازم. بار خدایا! صدایم را در برابر ایشان پایین‌تر و سخنم را خوشایند و خویم را نرم ساز و دلم را برای آن‌ها مهربان کن و مرا نسبت به ایشان مهربان و دل سوز گردان.» ب) حق شناسی و دعای خیر برای پدر و مادر یکی دیگر از اهداف تربیتی
صحیفه سجادیه در زمینه ارتباط با والدین، حق شناسی و سپاس گزاری از تلاش های آن‌ها در پرورش و رشد فرزندان است. امام سجاد(ع) در فراز دیگری از این دعا می فرماید: «بار خدایا! آنان را به پرورش من جزا ده و در گرامی داشتنم پاداش ده و برای آنچه در کودکی از من از رنج و زحمت به خود پذیرفته‌اند، برای آن‌ها پاداش منظور فرما.» امام(ع) در فرازهای دیگری از همین دعا، با اشاره به تلاش‌های والدین در پرورش و تربیت فرزندان، در حق شان طلب پاداش و آمرزش می‌کند و می‌فرماید: «و پدر و مادر مرا به بهترین پاداش که به آن، پدران و مادران بندگان با ایمانت را اختصاص داده‌ای، امتیاز ده و مرا به وسیله دعا برای ایشان و ایشان را به سبب مهربانی‌شان به من بیامرز، آمرزشی پابرجا و به شفاعت و میانجی گری من برای ایشان از آن‌ها به خشنودی قطعی خشنود شو و آن‌ها را با گرامی داشتن به جایگاه‌های آسایش برسان.» ج) بخشش پدر و مادر حتی در صورت اهمال کاری در خور ذکر است که مسئله حق شناسی از والدین، چنان اهمیتی دارد که در صورت بدرفتاری آن‌ها یا کوتاهی در امر تربیت، مانع از طلب خیر و احسان الهی برای آن‌ها نمی‌شود. همان گونه که امام سجاد(ع) در همین دعای بیست و
چهارم صحیفه سجادیه دعا می‌کنند: «بار خدایا، آنچه پدر و مادرم در گفتار با من تعدی کرده و از حد گذشته‌اند یا در رفتار با من بی جا رفتار کرده یا حق مرا تباه ساخته‌اند یا از آنچه واجب است، درباره من کوتاهی کرده‌اند، به آنان بخشیدم و آن را وسیله احسان برایشان گردانیدم و از تو خواهانم که گرفتاری آن را از ایشان برداری؛ زیرا من درباره خود به ایشان گمان بد نمی‌برم. آنان را در مهربانی به خویش سهل انگار نمی‌دانم و از آنچه درباره‌ام کرده‌اند، کراهت ندارم و دلگیر نیستم، ای پروردگار من.» وظایف والدین در برابر فرزند مسئله علاقه به فرزند و توجه به نیازهای وجودی او، یکی از عوامل سعادت در چارچوب نظام تربیتی صحیفه سجادیه است. بحث از اهداف تربیتی در قالب توجه به وظایف والدین در قبال فرزندان، ناظر بر تعیین حقوقی است که باید از سوی والدین رعایت شود. این حقوق عبارت است از محبت، تامین نیازهای فرزند و تربیت فرزند. الف) محبت واقعی به فرزند یکی از ارکان مهم تربیت فرزند، برقراری ارتباط با او بر اساس محبت است. منظور از محبت در این جا، ایجاد شرایطی است که در آن محبت واقعی و معقول نثار فرزند شود و بدین ترتیب، شبهه بی تفاوتی به فرزند و
سهل انگاری در تربیت او پیش نیاید. امام سجاد(ع) در دعای بیست و پنجم صحیفه سجادیه که مربوط به دعا برای فرزندان است، در فرازهای اول تا پنجم دعا، بقا و طول عمر فرزندان، پرورش خردسالان و سلامتی جسمی، اخلاقی و دینی آنان را از خدا می‌خواهد. همچنین از خداوند می‌خواهد که فرزندانش با داشتن علم و فضل و کمال، زینت بخش مجلسش باشند. آن حضرت در فراز دیگری از همین دعا می‌فرماید: «و مرا در نیکی کردن به فرزندانم یاری فرما». ب) تأمین نیازهای فرزندان برای سعادت آن‌ها فرزند، همانند همسر حقوقی دارد که از جمله آن‌ها تامین نیازهای اولیه مانند خوراک، پوشاک، امنیت و همچنین ایجاد زمینه‌های پرورش و رشد اوست. کوتاهی در برآورده کردن نیازهای اولیه فرزند، مانعی بر سر راه رشد او در مراحل بالاتر است؛ بنابراین ایجاد فضای مناسب برای پیشرفت فرزند از نخستین وظایف والدین است. امام سجاد(ع) در ادامه همین دعا می‌فرمایند: «بار خدایا، روزی‌های فرزندانم را به دست من فراوان گردان و مرا در پرورش‌شان یاری فرما». همچنین دعای امام برای سلامتی جسمی فرزندان با عبارت «و بدن‌ها و تن‌هاشان را برای من سالم بدار» این نکته را می‌رساند که یکی از دغدغه‌های آن
حضرت، پرورش فرزندان و تأمین نیازهای جسمانی آنان است که از خداوند متعال چنین درخواستی می‌کند. ج) طلب یاری از خداوند برای تربیت فرزند یکی دیگر از وظایف مهم والدین که امام سجاد(ع) در دعا برای فرزندان تبیین می‌کند، رفع نیازهای فرزندان و محبت به آن ها، و زمینه ساز رشد کودکان و رسیدن آنان به مراحل بالای تربیتی است؛ بنابراین، می‌توان گفت مقوله تربیت در حکم هدف و غایت برای دیگر مقوله‌های مرتبط با امور فرزندان است. امام سجاد(ع) در دعای بیست و پنجم، پس از آن که از خدای متعال برای پرورش فرزندان یاری می‌خواهد، به تربیت دینی و اخلاقی فرزندان اشاره می‌کند و در اهتمام به امر تربیت فرزندان با اشاره به مشکلات آن از خدای متعال درخواست یاری می‌کند و می‌فرماید: «و مرا در تربیت فرزندانم یاری فرما.»
دیدگاه تان را بنویسید