گفتگو با معلمی که منتظر ماند بچه‌ها بیدار شوند!
روز گذشته علی‌اکبر زین‌العابدین، معلم مدرسه‌ای در تهران ویدئویی را از کلاس درسش منتشر کرد که واکنش‌های فراوانی به دنبال داشت.
روزنامه شهروند: در این ویدئو بچه‌های کلاس، خسته از مراسم شب یلدا خوابیده‌اند. او پس از انتشار این ویدئو در اینستاگرامش نوشت «این همه تعطیلی داره تقویم ما که خیلی‌هاش نبود هم نبود، ولی شب یلدا که بیشتر خانواده‌ها بیدارند، اون وقت فرداش تعطیل نیست! این بچه‌ها توی مهمونی که اضطراب صبح رو دارن، توی مدرسه هم خوابشون می‌آد. امروز صبح وارد کلاسی شدم و این صحنه را دیدم. فیلم را گرفتم و نشستم به کارهام تا خودشون بیدار شدن و شروع کردیم.»
با زین‌العابدین گفت‌وگویی داشتیم و از او درباره ماجرای این فیلم پرسیدیم:
ماجرای این فیلم چیست؟ بعد از انتشارش انتقاداتی مطرح شد که این فیلم ساختگی است.
فیلم ساختگی نیست و کاملا واقعی است، اما ماجرا از این قرار است که در این مدرسه کلاس تک‌زنگ دارم. یک کلاس ساعت هفتم و نیم تا هشت و بیست دقیقه است و بعد هم بدون وقفه کلاس بعد شروع می‌شود که در این کلاس‌ها اندیشه و زندگی که تلفیقی از ادبیات و هنر و روان‌شناسی است تدریس می‌کنم و البته درس اندیشه و زندگی که خودم آن را طراحی کرده‌ام و پیش از این فقط در مدرسه غیردولتی بوده - مدارس دولتی از نظر تنوع درسی چنین امکانی ندارند - وقتی کلاس اول تمام شد و من به کلاس بعدی رفتم با این صحنه مواجه شدم. بچه‌ها برق را خاموش کرده بودند، پرده‌ها را کشیده بودند و خوابیده بودند. به همان ترتیبی که در فیلم می‌بینید.
بعد از ورودتان به کلاس و فیلم گرفتن چه واکنشی نشان دادید؟
ابتدا خیلی تعجب کردم. کلاس تاریک بود و این فیلم هم با فلاش ضبط شده. تعدادی از بچه‌ها واقعا خواب بودند. بعضی از آن‌ها هم بیدار بودند، اما خودشان را به خواب زده بودند. من هم بعد از فیلم گرفتن وسایل کلاس را آماده کردم و منتظر ماندم.
بچه‌ها خودشان از خواب بلند شدند؟
بله. بعد از ۱۰ دقیقه خودشان از خواب بلند شدند و کلاس را شروع کردیم. البته باید بگویم که در کلاس‌های تک‌زنگ همیشه ١٠ دقیقه فرصت به بچه‌ها می‌دهم تا استراحت کنند و این لازم است تا از فضای درس قبلی خارج شوند و به فضای جدید بیایند.
در واقع بچه‌ها از کلاس قبلی خواب بودند؟
بعد از کلاس از معلم تک‌زنگ قبل پرسیدم. او گفت: بچه‌ها از ابتدای کلاس گفتند خیلی خسته‌اند و دوست دارند بخوابند و معلم هم به آن‌ها گفته آخر کلاس فرصت خوابیدن می‌دهد. بعد هم، چون بچه‌ها روحیه من را می‌شناختند به راحتی خوابیدند و البته می‌خواستند عکس‌العملم را هم ببینند. شنبه بچه‌ها با استرس به مدرسه آمدند و حرف این بود که حداقل حتی اگر تعطیل نمی‌کنید روز را دو سه ساعت دیرتر شروع کنیم. خواب، سلامت جسمی و روانی بچه را تامین می‌کند. بچه‌ها با این حرکت شجاعانه خودشان خواستند مبارزه کنند و به نظرم خوابیدنشان کف کلاس حرکتی اعتراضی و نمادین بود. حتی در کلاس ساعت یک بعدازظهر هم وضع همین طور بود. در این کلاس با بچه‌ها مدیتیشن کار می‌کنم و هرگز در این بخش بچه‌ها نمی‌خوابیدند، اما شنبه دو تا از بچه‌های کلاس پنجم خوابشان برد.
نظرتان درباره تعطیلات حال حاضر چیست؟
تعطیلات در ایران خیلی مناسبتی است، اما آنچه در کشور‌هایی که نظام پیشرفته آموزش دارند وجود دارد، این است که علاوه بر تعطیلات مناسبتی، تعطیلات فصلی هم دارند. در این کشور‌ها تعطیلات تابستانی کوتاه‌تر است، اما پایان ترم دو هفته تعطیلات است و بچه‌ها غیر از کریسمس سه نوبت تعطیلات طولانی دارند و ما به اصلاحی در این‌باره نیاز داریم. در حالی‌که چنین تعطیلاتی را دانشجو‌ها دارند، اما دانش‌آموزان، نه. شب یلدا جشنی است که سن و سال نمی‌شناسد و همه آن را برگزار می‌کنند و بچه‌ها اغلب بیدارند. امسال هم برای اولین بار وزیر آموزش و پرورش اعلام کردند امتحان فردای شب یلدا حذف شود؛ آن هم در شرایطی که رسانه‌ها تبلیغ می‌کنند که شب یلدا خانواده‌ها به خانه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها بروند و بیدار باشند، اما فردا صبحش باید سر وقت بروند مدرسه و از میهمانی و از مدرسه لذت نمی‌برند.
نظرتان درباره مشق شب که این روز‌ها بسیار درباره‌اش صحبت می‌شود، چیست؟
مشق شب در کنار چند اتفاق دیگر عملی شد که از آن جمله می‌توان به کتاب‌های کمک‌درسی و پیک نوروزی اشاره کرد که در مدارس ممنوع شد. البته استنباط من این است که می‌خواهند رویکرد مهارت‌محوری را گسترش دهند چرا که تاریخ سنتی مدارس ما همواره به سمت تئوری بوده و مهارت‌محور نبوده. این اقدامات نشان می‌دهد که می‌خواهند مهارت را تقویت کنند و از این منظر موافقم. اما آنچه مطرح است این که بسیاری از معلم‌ها با مقوله مهارت‌آموزی آشنایی ندارند و بدنه آموزشی ما در این باره توانایی‌های لازم را ندارد که از این منظر بر این اتفاق نقد وارد است. اما در نهایت از جمله کار‌های بسیار خوبی است که مقدمه اتفاقات بهتر در آینده خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید