چرا جوانان، ازدواج سفید را انتخاب می‌کنند؟

مدت هاست که در کشورمان نوعی زندگی مشترک میان زن و مرد رواج یافته که به آن ازدواج سفید می گویند. اکثر ما از آن شنیده ایم و نظرات و قضاوت های خاص خود را در ارتباط با آن داریم. این پدیده بدون قضاوت، از آن وقایعیست که لازم است آسیب شناسی شود. همانطور که همه واقفیم این پدیده محصول انتقال از فرهنگ غرب به شرق بوده است. این رویه ی کشورهای غربی خصوصا فرانسه، آلمان، انگلستان و آمریکا است که زن و مرد پیش از تصمیم قطعی برای ازدواج، چند سالی را بدون هیچگونه ثبت سند رسمی، با هم زیر یک سقف زندگی می کنند. گاه حتی بچه دار هم می شوند و اما چند سال بعد اقدام به ازدواج رسمی می کنند. این رویه برای آن ها نسبتا جاافتاده است. با فرهنگ خودشان همخوانی نسبی بیشتری دارد. اما در درجه اول حقیقتا با اصل و ضمیر فرهنگ ما هیچ گونه همخوانی ندارد چه آنکه در ایران حتی افراد و خانواده هایی که کمتر مذهبی اند و دوست دارند خیلی باز و به عبارتی شبیه تر به غربی ها زندگی کنند هم معمولا اصول سنتی ای دارند که ته دلشان به آن ها پایبندند. لذا زوجی که تصمیم می گیرند اینگونه زندگی کنند ابتدا از سوی جامعه در فشار خواهند بود. البته باید بدانیم که در انتخاب نام چنین روشی برای زندگی، ما اشتباه کرده ایم. اگر بخواهیم نامش را هم از زبان انگلیسی اقتباس کنیم، ازدواج سفید در آنجا از لحاظ لغوی مفهوم دیگری دارد، بلکه کاملا متضاد آنچه است که ما برایش برگزیده ایم. در انگلیسی، وایت ودینگ (White Wedding ) به معنای ازدواجی رسمی است که در کلیسا صورت گرفته و عروس، لباس سفید بر تن می کند. وایت مریج (White Marriage ) هم به ازدواجی قانونی گفته می شود که به دلایل مختلف از جمله شرط یکی از طرفین یا مهاجرت، روابط جنسی در آن وجود ندارد. البته در زبان فرانسوی، ماریج بلانک (Marriage Blanc) به مفهوم پیمان زناشویی ای است که شکل قانونی ندارد اما ارتباط جنسی در آن وجود دارد. مفهوم اخیر، یعنی زندگی مشترک زن و مرد بدون ازدواج رسمی همراه با روابط جنسی، در زبان انگلیسی، کوهابیتیشن (cohabitation) به معنای دقیق «همباشی» می باشد. اما اصولا در ایران، ازدواج سفید اسمی عام است برای همه انواع ازدواج غیر شرعی و غیر رسمی. در دین اسلام هم ما یک نوع نکاح عرفی یا عقد موقت داریم که می توانند جایگزین ازدواج سفید باشد اما متاسفانه در جامعه مان نه تنها جا نیفتاده بلکه به دلایلی، مذموم هم شمرده می شود. شاید این به دلیل بد شناسانده شدن باشد یا تبلیغات اشتباهی که یک امر مذهبی را به ضد ارزش تبدیل می کند. نکاح عرفی فوق شرعی است و صیغه و ظوابط دارد اما می تواند در مراجع قانونی دولتی ثبت نشود. تفاوت های زیادی میان ازدواج سفید و ازدواج رسمی وجود دارد. از جمله مهمترین آن ها آینکه درازدواج سفید آینده مبهم است و شرایط ناپایدار. هرچقدر هم که دو طرف به هم تعهد اخلاقی داشته باشند بازهر لحظه ممکن است یکی از طرفین به هر دلیلی تصمیم به ترک این رابطه بگیرد. آن موقع هیچ کاری نمی شود کرد و حتما آسیب روانی برای طرف دیگر در پی خواهد داشت. معلوم نیست زمان آن چقدر است و تا کی قرار است این رابطه ادامه داشته باشد. نوعی عدم آرامش و امنیت همیشه به دلایل فوق در دو طرف حاکم خواهد بود. هرچقدر هم که آن ها از لحاظ احساس و عشقی که در میان شان است از بودن با هم حس رضایت کنند. مسئله ی دیگر، مناسبات مالی مابین دو طرف است که اغلب نامشخص و جدای از هم می باشد. مهمتر اینکه نه مهریه ای تعیین می شود و نه نفقه ای در کار است. لذا مجددا همه چیز روی هواست و پایه تعریف شده ی محکمی ندارد. ازدواج سفید از لحاظ مذهبی غیر شرعی محسوب شده و غیر قانونی نیز هست. لذا مشکلات فراوانی برای زوجی که انتخاب می کنند اینگونه زندگی کنند در جامعه وجود دارد. در درجه ی اول خود خانواده آن ها هستند که معمولا پشت آن ها را خالی کرده و از حمایت خویش محرومشان می کنند. خصوصا خانواده ی دختر. برای پیدا کردن خانه هم مشکل خواهند داشت. همچنین است مواردی مثل گرفتن هتل در سفرهای داخلی. بطور کلی زندگی آن ها باید از خیلی از اطرافیان و آشنایان پنهان بماند. این روند بسیار آزاردهنده و همراه با نوعی تشویش همیشگی است. علی رغم اینکه ازدواج سفید سوغات غرب است اما ما خودمان هم با آغوش باز آنرا به درون جامعه مان پذیرا شدیم. شاید این پذیرش ناخودآگاه بوده اما نباید منکر ایرادات و مشکلاتی شویم که باعث شده است افراد به آن سو سوق داده شوند. جامعه ی ما در این راستا مشکلات اجتماعی، اقتصادی، روانی و فرهنگی زیادی دارد. از طرفی شاید عدم مسئولیت پذیری افراد نیز آن ها را به این شیوه از زندگی وامی دارد. با انتخاب این زندگی آن ها زیر بار بسیاری از تعهدات جدی ازدواج رسمی نمی روند. شاید هم اینگونه، نوعی حس متفاوت بودن و خاص زندگی کردن در آن ها ارضا می شود. این ها البته بیشتر می تواند متوجه افراد جوانتر باشد حال آنکه یکی از دلایل زیاد شدن ازدواج سفید، بالا رفتن سن ازدواج است (که خود معلول مشکلات اقتصادی و فرهنگی جامعه است).