بازگشت افسانه‌ای به شمال

صحنه‌های بازگشت صد‌ها هزار زن و مرد، کودک و جوان و پیرمرد فلسطینی که با پای پیاده، کودک در آغوش و وسایل زندگی روی چرخ دستی، با عبور از گذرگاه معروف نتساریم به شمال غزه بازگشتند، نه‌تنها همه معادلات ۴۷۱ روز جنگ ویرانگر رژیم صهیونیستی را دگرگون کرد، بلکه یک «نه» بزرگ به طرح رئیس‌جمهور جدید امریکا برای کوچاندن ساکنان باریکه غزه به مصر و اردن بود. تخمین زده می‌شود که ۳۰۰ هزار فلسطینی در حال بازگشت به شمال غزه هستند. 

«نظامیان اسرائیلی گذرگاه نتساریم را با گریه ترک کردند»؛ این، جمله «هلیل روزین» خبرنگار شبکه ۱۴ «اسرائیل» در مرحله اول اجرای آتش‌بس، پس از ۴۷۱ روز جنگ است، آتش‌بسی که تاکنون منجر به مبادله هشت سرباز اسرائیلی در مقابل صد‌ها فلسطینی در بند رژیم صهیونیستی شده است. روزین با اشاره به بازگشت ده‌ها هزار فلسطینی به شمال غزه، جایی که اسرائیلی‌ها چندین ماه طرح «گرسنگی عامدانه» را در آن اجرا کردند، گفته که سربازان اسرائیلی «احساس می‌کنند هر آنچه که طی بیش از یک سال در غزه انجام دادند، بیهوده بوده است.» الجزیره تخمین زده که حدود ۳۰۰ هزار فلسطینی به سمت شمال غزه رفته‌اند، در حالی که رژیم صهیونیستی چندین ماه درحال ساخت یک جاده در امتداد شرق به غرب این باریکه بود که آن را به دو نیم شمالی و جنوبی تقسیم می‌کرد و قصد داشت با ایجاد این گذرگاه «امکان دسترسی به زیرساخت‌های زیرزمینی حماس در شمال نوار غزه» را به دست آورده و حرکت انسانی از جنوب به شمال را تحت کنترل خود بگیرد. با این حال، در توافق آتش‌بسی که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بعد از ۱۵ ماه جنگ به آن تن داد، اسرائیلی‌ها موظف شدند از گذرگاه نتساریم نیز عقب‌نشینی کنند. عبور فلسطینیان از جنوب به سمت شمال، به رغم برخی کارشکنی‌های نتانیاهو در مسیر آتش‌بس، از سحرگاه دوشنبه عملیاتی شد و ده‌ها هزار فلسطینی از منطقه اردوگاه‌های مرکزی در ساحل نزدیک نصیرات با تجمع در خیابان الرشید غزه از این گذرگاه عبور کرده و به سمت شمال رفتند. صحنه‌هایی که از روز دوشنبه از حرکت فلسطینیان با پای پیاده یا وسایل نقلیه از جنوب به شمال غزه منتشر شد، نشان داد که چطور طرح‌های اسرائیل برای دونیم کردن غزه و ماندن در این باریکه، تنها ظرف چند روز در هم ریخت و منجر به تغییر در معادلات جنگی شد که برخی آن را ویرانگرترین جنگ دهه‌های اخیر نام گذاشته‌اند. ارتش رژیم صهیونیستی اوایل روز دوشنبه پس از توافق با حماس برای آزادی شش اسیر صهیونیست از جمله «اربل یهود» در ازای اجازه بازگشت آوارگان فلسطینی به شمال نوار غزه از محور نتساریم عقب‌نشینی کرد. فایز الدویری، ژنرال بازنشسته اردنی می‌گوید: «ارتش اسرائیل قبل از ترک محور نتساریم، در راه بازگشت مردم به شمال غزه حفره‌ها و موانعی ایجاد کرد. ننگ است که برای نامگذاری این مجموعه کلمه ارتش را به کار ببریم. اینها ارتش نیستند، گروهی شبه نظامی هستند که از دل گروهک‌های جنایتکار بیرون آمدند.» 

 شمال آماده استقبال از جنوبی‌ها 

در شبکه‌های اجتماعی تصاویری منتشر شده که نشان می‌دهد هزاران فلسطینی در امتداد خیابان ساحلی الرشید در حال رفتن به شمال غزه هستند و دو فلسطینی بر بالای یک تیرک آهنی در حال برافراشتن پرچم فلسطین هستند. همچنین خیابان‌های مناطق شمالی با پلاکارد‌ها و دست‌نوشته‌های خوشامدگویی به شهروندان مقاوم فلسطینی تزئین شده است. نیویورک‌تایمز صحنه‌های راهپیمایی فلسطینیان از جنوب به شمال را این‌طور توصیف می‌کند: «ساعت‌ها با دمپایی و صندل راهپیمایی می‌کنند با کیسه‌هایی از لباس‌هایی که از آرنج‌های‌شان آویزان است. آنها با بچه‌های نوپا در آغوش‌شان و تشک‌هایی که از شانه‌های‌شان آویزان شده، کیلومتر‌ها می‌پیمایند. پیرمرد‌ها عصاکشان می‌روند، بچه‌ها ویلچر‌ها را هل می‌دهند و یک پسر جوان هم دارایی‌هایش را با چرخ دستی می‌کشد.» نیویورک‌تایمز ادامه می‌دهد: «عده‌ای شیرینی پخش می‌کنند. برخی علامت پیروزی به عکاسان در حال عبور نشان می‌دهند. گروهی از پسران کوچک، یک شعار را شادمانه می‌خوانند. آنها می‌خواندند: «بین راست یا چپ، شمال از همه بهتر است. ما به شمال می‌رویم!» ملاک الحاج احمد، ۱۷ ساله، دانش‌آموز دبیرستانی که با خانواده خود در کنار جاده ساحلی در حال سلفی گرفتن است، می‌گوید: «ما خیلی خوشحالیم. هیچ لحظه‌ای شادتر از بازگشت به خانه نیست.» این دقیقاً، مقابل احساسی است که اسرائیلی‌ها در سرزمین‌های اشغالی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در حالی که ایتمار بن‌گویر، وزیر مستعفی رژیم صهیونیستی در واکنش به بازگشت آوارگان فلسطینی به شمال غزه گفته که باز کردن گذرگاه نتساریم و بازگرداندن ده‌ها هزار نفر به شمال نوار غزه، پیروزی آشکار جنبش حماس است. حسام بدران عضو ارشد حماس با اشاره تلویحی به طرح کوچاندن مردم فلسطین از غزه که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا آن را شنبه شب پیش کشید، می‌گوید: «ملت فلسطین وطن خود را ترک نکرد و ترک نخواهد کرد.» حسام بدران افزود: «امروز همه تلاش‌های رژیم اشغالگر و در رآس آنها بنیامین نتانیاهو و ایتمار بن‌گویر برای کوچاندن اجباری ملت فلسطین به خارج از وطن خود درهم شکست.» وی افزود: ملت فلسطین به رغم همه خون‌ها و هزینه‌هایی که داده است و می‌دهد، با آوارگی در داخل و کوچ به خارج مخالف است. بدران گفت: بار دیگر به جهان ثابت می‌کنیم که ملت فلسطین وطن مقدس خود را ترک نکرد و نخواهد کرد و هر هزینه‌ای را در این راه تحمل خواهد کرد. «سامی ابوزهری» از رهبران جنبش حماس نیز گفت که مفهوم روز بعد از جنگ و خروج جنبش حماس از معادله دیگر وجود ندارد. 

 اصرار ترامپ، واکنش جهانی

به رغم مخالفت گسترده با طرح ترامپ برای اسکان فلسطینیان غزه در اردن و مصر، او شامگاه دوشنبه یک بار دیگر آن را تکرار کرد و در پاسخ به سؤالات خبرنگاران در هواپیمای خود گفت که در این رابطه با «عبدالفتاح السیسی» همتای مصری خود صحبت کرده است. به گزارش آکسیوس، ترامپ گفت: «من می‌خواهم آنها در مکانی بدون خشونت زندگی کنند. غزه برای سال‌ها یک جهنم بوده است. آنها می‌توانند در مناطقی بهتر و راحت‌تر زندگی کنند.» رئیس‌جمهور امریکا، همتای مصری خود را یک «دوست» خطاب کرد و گفت: «من به او کمک زیادی کرده‌ام و امیدوارم او هم به ما کمک کند. من فکر می‌کنم او این کار (پذیرش فلسطینیان) را انجام می‌دهد و پادشاه اردن هم این کار را انجام می‌دهد.» «ایتمار بن‌گویر» وزیر مستعفی امنیت داخلی کابینه رژیم صهیونیستی، با حمایت از طرح ترامپ گفته که آن تنها راه‌حل برای پایان دادن به درگیری‌ها، توقف جنگ و آوارگی اجباری همه ساکنان غزه است: «من سال‌ها در این باره صحبت کرده‌ام و رئیس‌جمهور ترامپ نیز در این باره صحبت کرده است.» با این حال، سخنگوی دولت اردن در واکنش به طرح ترامپ گفته که امنیت ملی امان در جلوگیری از آوارگی ملت فلسطین و ماندن آنها در سرزمین خود است. محمد المؤمنی گفت: راه‌حل مسئله فلسطین، تشکیل کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس است. «استفان دوجاریک» سخنگوی سازمان ملل گفت ما با هرگونه طرحی که منجر به کوچاندن اجباری فلسطینی‌ها از غزه یا منجر به نوعی پاکسازی نژادی شود، مخالف هستیم. دوجاریک گفت: مصر، اردن و اتحادیه عرب نیز با ایده «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور امریکا برای کوچاندن مردم فلسطین مخالفت کرده‌اند. یک منبع مسئول مصری نیز در گفت‌و‌گو با القاهره، اخبار رسانه‌ها درباره تماس تلفنی بین رئیس‌جمهور این کشور و همتای امریکایی را تکذیب کرد. همچنین کایا کالاس، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز دوشنبه در حاشیه نشست وزیران خارجه این اتحادیه در بروکسل گفت: مردم غزه رنج بسیاری کشیده‌اند و سزاوار زندگی در صلح هستند. همچنین مانوئل آلبارس، وزیر خارجه اسپانیا روز دوشنبه در بروکسل ایده ترامپ برای پاکسازی غزه و کوچاندن جمعیت فلسطینی به سایر کشور‌های عربی را رد کرد. وی گفت: «موضع ما روشن است؛ مردم غزه باید در غزه بمانند. غزه بخشی از آینده کشور فلسطین است که باید یک دولت واحد آن را کنترل کند. به زودی، غزه و کرانه باختری باید از سوی یک دولت ملی فلسطینی اداره شود.» همچنین کریستین واگنر، سخنگوی وزارت خارجه آلمان در یک نشست خبری در برلین گفت که آلمان به اجماع بین‌المللی درباره وضعیت غزه پایبند است. وی گفت: موضع مشترکی بین اتحادیه اروپا، شرکای عرب ما و سازمان ملل وجود دارد که بسیار واضح است؛ جمعیت فلسطینی را نمی‌توان از غزه بیرون کرد و این باریکه نباید به طور دائم به دست اسرائیل اشغال شود. همچنین «احمد ابوالغیط» دبیرکل اتحادیه عرب گفت که اینها طرح‌هایی قدیمی در مورد جابه‌جایی صاحبان این سرزمین است که مجدداً مطرح شده است. دبیرکل اتحادیه عرب تصریح کرد: ما قویاً و صراحتاً مخالفت خود را با این طرح رئیس‌جمهور امریکا اعلام می‌کنیم.

منبع: روزنامه جوان