قد علم‌کردن سخنگوی دولت در برابر مراجع عظام تقلید

سرویس اجتماعی فردا: تاکنون از مضرات استفاده از محصولات دست کاری شده ژنتیک مطالب زیادی گفته شده است و اینکه استفاده این محصولات برای مصارف انسانی از سوی هیچ مرجع رسمی اعلام نشده است. همچنین در بسیاری از کشورهای جهان مصرف این محصولات به طور کامل ممنوع اعلام شده است و یا با درصد تراریختگی بسیار پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از این رو در کشور ما نیز مسئولان امر بدون توجه به پیامدهای به وجود آمده از مصرف انسانی این محصولات به دنبال قانونی کردن مصرف و کشت این محصولات برآمدند که در این زمینه مخالفت هایی از سوی بسیاری از متخصصین علم ژنتیک مطرح شده است تا جاییکه این کار صدای برخی از مراجع عظام تقلید را نیز درآورده است. به طوری که چندی پیش مراجع عظام تقلید مکارم شیرازی و علوی گرگانی، در فتاوایی جداگانه، تحقیقات بر محصولات دستکاری شده ژنتیکی (تراریخته) را بدون اشکال، اما «کشت تجاری» این محصولات را حرام اعلام کردند.

اصل بر عدم دستکاری در خلقت است

آیت الله مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعیان با بیان اینکه "ما خلقت خداوند را کامل می‌دانیم"، اصل را بر «عدم دستکاری در خلقت» دانست و افزود: باید اجازه بدهیم خلقت در همان مسیرش ادامه یابد به طور مثال تولد بچه باید از مسیر طبیعی باشد؛ الآن که سزارین معمول شده به مشکلات عجیبی برخورد کرده‌ایم.

وی مواردی را که در مورد ضرر آنها قطعیت وجود دارد مشمول قاعده «لاضرر» دانست و گفت: ما در قرآن مجید داریم که «فلینظر الانسان الی طعامه»؛ یعنی «انسان با یک نگاه دقیق به غذایش بنگرد»؛ پس این یک اصل است که قرآن توصیه می‌کند دقت کنید و با دقت غذایتان را انتخاب کنید.

آیت الله مکارم شیرازی همچنین با اشاره به اصل «دفع ضرر محتمل» گفت: لازم نیست انسان حتماً یقین داشته باشد که محصولی ضرر دارد؛ بلکه حتی اگر احتمال می‌دهد که مسموم است، خوردنش حرام است؛ چون «دفع ضرر محتمل» عقلاً و شرعاً واجب است.

دفع ضرر محتمل هم جزو واجبات است

وی اضافه کرد: فقط قاعده لاضرر مطرح نیست که بپرسیم ضرر قطعی دارد یا خیر؛ دفع ضرر محتمل هم جزو واجبات است.

مرجع تقلید شیعیان پاسخ به این سؤال را که «آیا خوردن غذایی که معلوم نیست مثلاً مسموم یا سالم است از نظر شرع جایز است؟» منفی دانست و متذکر شد: شما به قاعده «لاضرر» تکیه نکنید؛ به قاعده «ضرر محتمل» هم می‌شود تکیه کرد.

وی با انتقاد از «اطلاع‌رسانی ناکافی» درمورد محصولات تغییریافته ژنتیکی تصریح کرد: اطلاع‌رسانی شما هنوز کامل نیست؛ باید خبررسانی کاملی انجام شود؛ می‌گویند 38 کشور و از جمله بیست و چند کشور اروپایی ممنوع کرده‌اند؛ یا اینکه بعضی کشورها تولید می‌کنند و خودشان مصرف نمی‌کنند و صادر می‌کنند. ما نمی‌توانیم بی‌تفاوت از کنار این آمار عبور کنیم و این آمارها برای ما مسئولیت‌آور است؛ خبررسانی‌تان را تقویت کنید؛ همینها را برای مجلسیان، دانشگاهیان، آنها که اهل درد هستند، بفرستید؛ موج ایجاد کنید؛ در عرصه رسانه‌ها مطرح کنید؛ به رسانه ملی هم بگویید؛ حالا نمی‌دانیم تا چه‌اندازه منتشر کنند یا نه؛ در رسانه ملی میزگرد تشکیل بدهید.

تجاری سازی تراریخته ها جایز نیست

همچنین آیت الله العظمی علوی گرگانی در پاسخ به استفتاء در این خصوص گفته اند: تحقیق درمورد محصولات تراریخته و دستکاری شده ژنتیک اشکالی ندارد ولی این محصولات تا از نظر علمی بی خطر و ضرر بودن آن اثبات نشده تجاری سازی آنها جایز نیست و باید با دقت فراوان ــ حتی در مورد جزئی ــ مورد استفاده قرار گیرد.

فعالان عرصه تراریخته به فعالیت خود ادامه بدهند

اما مدتی نگذشت که نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه در حاشیه بازدید از ساختمان جدید پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه شمال کشور در سخنانی راجع به محصولات دستکاری شده ژنتیک می گوید: زمانی بود که برخی افراد به بلندگو به‌عنوان ابزار شیطان نگاه می‌کردند، امروزه نیز برخی افراد به محصولات تراریخته که دارای فواید علمی هستند با چنین دیدی نگاه می‌کنند.

نوبخت همچنین از فعالان این عرصه خواست که با سعه صدر به راه خود ادامه دهند تا پیشرفت کشور را همچنان به ارمغان آورند و گفت: تا زمانی که تولید محصولات تراریخته در کشور پا بگیرد همچنان مخالفت هایی با آن وجود خواهد داشت.

نوبخت از متخصصین این عرصه خواست که با صبر و بردباری به راه خود ادامه داده و مطالب خود را با گفتمان علمی مطرح و از آن دفاع کنند.