تفاوت فیش پزشکان و پرستاران، از زمین تا زیرزمین

شرق: درست بعد از انتشار فیش‌های حقوقی چندصد‌میلیون‌تومانی بود که گروه اجتماعی «شرق» به سراغ پرس‌وجو درباره حقوق محیط‌بانان رفت. همان روزهایی که یک‌روزدرمیان محیط‌بانان در مناطق حفاظت‌شده و در جدال با شکارچیان جان می‌باختند، فیش‌های حقوقی ماهانه ٧٠٠‌هزار تومانی آنها منتشر شد و حالا نوبت پرستاران است؛ صنف‌همیشه‌معترضی که محمد شریفی‌مقدم، رئیس انجمن آنها، می‌گوید، دلیل این‌همه اعتراض به‌خاطر آن است که هرگز علت مشکلات آنها پیدا نشده است... .

پرستاران می‌گویند در کنار تمامی مشکلات و سختی‌ها، این کار هیچ سود و منفعت مادی‌ای به‌دنبال ندارد. شغل ما با عشق و شور و علاقه آغاز می‌شود ولی بعد از چندسال فقط وجدانت است که باعث می‌شود کارت را ادامه دهی. نجمه شهریاری، پرستار آی.سی.یو در یکی از بیمارستان‌های تهران است، حقوق دریافتی‌اش هم یک‌میلیون و ٩٠٠‌هزار تومان است. او می‌گوید: «درخصوص حق مشارکتی که از سوی بیمارستان به ازای هر بیمار به کادر درمانی تعلق می‌گیرد، بین پزشک و پرستار تفاوت فاحشی وجود دارد. پزشکان مبالغ ‌میلیونی دریافت می‌کنند و سهم پرستاران به یک‌میلیون تومان هم نمی‌رسد. پرستاران در قبال این‌همه خدمت مگر چه چیزی را دریافت می‌کنند؟ هیچ‌وقت خانه‌هایشان گرم نیست، هیچ‌وقت کنار خانواده‌هایشان نیستند، اما در آخر حتی احترام هم ندارند».

محمد شریفی‌مقدم، رئیس نظام پرستاری، در گفت‌وگو با «شرق» درباره وضعیت پرداختی حقوق به پرستاران می‌گوید: «ماهیت کار پرستار کمی پیچیده است. او در کار با افراد عادی طرف نیست، مریض می‌آید، درد و مشکل دارد، ممکن است پایش قطع شود و... و پرستار با مشکلات جسمی، فیزیکی و روحی و روانی مواجه است و گاهی با بیمارانی مواجه می‌شود که همراهانش هم برانگیخته شده‌اند. مثلا با پدری مواجه است که فرزند بیماری دارد و انتظار او از یک پرستار گاهی بیش از حد موجود است. پرستار با عوامل بیماری‌زای خطرناک مواجه است؛ بیماری‌های واگیر‌دار فراوانی که ممکن است فقط پرستار با آنها مواجه شود. می‌خواهم بگویم پرستار با بیمار پرخطر یا با بیمار محتضر کار می‌کند. شیفت‌های سخت دارد، شب‌بیداری دارد که روی سیستم ایمنی بدن تأثیر دارد و بدخوابی‌های مزمن دارد که بیماری‌های زیادی برایش ایجاد می‌کند. در دنیا نه‌فقط برای پرستاری بلکه برای حرفه‌های با شرایط مشابه پرستاری، جذابیت‌هایی ایجاد می‌کنند که مردم به آن رشته راغب شوند. اما در ایران برعکس است، یعنی در کشور ما این حرفه‌های سخت، شرایط سخت‌تری نسبت به حرفه‌های دیگر دارند و جذابیتی هم ندارند».

وی تصریح می‌کند: «شاید دیده باشید که پرستارها همیشه معترض هستند، بهتر است اول دلیل این اعتراض را مشخص کرد و گرنه هرگز علت مشکلات آنها حل نمی‌شود. آنچه که الان سیستم پرستاری را رنج می‌دهد، تبعیض است و این تبعیض از دهه ٧٠ آغاز شد. قبل از آن اولویت تیم پزشکی، مریض بود. پزشک، پرستار، رادیولوژیست و ماما مثل حلقه دور بیمار می‌چرخیدند و دریافتی مشخصی داشتند. قبل از انقلاب دریافتی بین گروه پزشکان و پرستاران تفاوت دوبرابری داشت. چیزی هم که در تمام کشورهای دنیا وجود دارد همین تفاوت است. بعد از انقلاب و تا دفاع مقدس هم ماجرا همین بود و روابط بسیار دوستانه بود. این اختلاف از سال ١٣٧٤ با ایجاد طرح توزین خودگرانی بیمارستان‌ها کلید زده شد. آن زمان در دانشگاه شهیدبهشتی این طرح را پایلوت کردند و در سال ١٣٧٦ طرح به کشور ابلاغ و مبنای بی‌عدالتی و تغییر مسیرها ایجاد شد. گروهی که آن زمان مسئول وزارتخانه‌ها و بیشتر جراح‌ها بودند، آمدند و گفتند بیمارهای ما در بیمارستان‌ها سرویس نمی‌گیرند چون هیأت علمی حقوق کمتری دارد (همان ادبیاتی که در طرح تحول نظام سلامت حاکم بود). آنها خواستند حقوق پزشکان بیشتر شود. قبل از آن بیمار چیزی پرداخت نمی‌کرد. پزشک مثلا ٥٠٠‌هزار تومان می‌گرفت، پرستار ٣٠٠‌هزار تومان و ماما ٢٨٠‌هزار تومان. اختلافات در همین حدود بود. با این طرح، یک دریافتی برای پزشکان ایجاد شد که نامش را درآمد اختصاصی گذاشتند و مریضی که وارد بیمارستان می‌شود هم باید پولی پرداخت کند. یعنی یک بخش از هزینه درمان را بیمه بدهد و بخش دیگر هم با مریض است. در آن طرح مریضی که به اتاق عمل می‌آمد، مثلا صد‌هزار تومان حق‌العمل داشت که ٧٠ درصد آن به جیب پزشک جراح می‌رفت، ٢٠ درصد به کاسه تیم غیرپزشکی می‌رفت، مثل پرستاران و پرسنل دیگر و ١٠ درصد به بیمارستان می‌رسید. اینجا یک اختلاف حدود صدبرابری بین حقوق‌ها ایجاد شد. یعنی اگر پزشک ماهانه یک‌میلیون تومان حقوق می‌گرفت، حقوق پرستار صد‌هزار تومان بود. این طرح مصوبه مجلس را نداشت و چیزی خلاف قانون بود که آن زمان مصوبه‌اش از طرف وزارت بهداشت به سراسر کشور ابلاغ شد. از آنجایی که هرچیزی که بار مالی دارد باید مصوبه مجلس و دولت را داشته باشد، اما این مصوبه نداشت و از همان‌جا تبعیض آغاز شد و صدای پرستاران هم درآمد».

شریفی‌مقدم با اشاره به اینکه تبعیض بین پرستار و پزشک فقط تبعیض در پرداخت نبود، افزود: «الان اگر در بیمارستان کسی صد‌میلیون تومان می‌گیرد و شخص دیگر یک‌میلیون تومان، یک اختلاف صدبرابری بین پرداختی‌ها وجود دارد. برای همین به خود فرد مشتبه می‌شود که آن فرد از سیاره دیگری آمده است. نگاه فرادست و فرودستی و شکاف طبقاتی از دهه ٧٠ ایجاد شد».

به گفته رئیس سازمان نظام پرستاری بعد از طرح تحول نظام سلامت، دوباره همه‌چیز کلید خورد. با همان ادبیات اعلام شد پزشک باید درآمد بیشتری داشته باشد و تعرفه‌ها تا ٣٠٠درصد افزایش پیدا کرد. مثلا اگر قبل از طرح تحول، پرستار ٣٠٠‌هزار تومان و پزشک ٣٠‌میلیون تومان دریافتی داشتند؛ بعد از این طرح جدید، کارانه پرستار ٩٠٠هزار تومان شد و کارانه پزشک به ١٠٠‌میلیون تومان رسید. اینجا اعتراضات پرستاری بیشتر شد. وی می‌افزاید: «خصوصا از سال ٩٣ اعترض‌ها پررنگ‌تر شد و البته کسی هم گوش نکرد. به‌هرحال نهایتا ما هم به‌عنوان مسئولان صنفی، به هر دری زدیم تا صدای پرستاران را برسانیم اما هیچکس به حرف ما گوش نکرد. الان جراح زنان در یک شهر مرزی ٥٨٠‌میلیون تومان کارانه گرفته است. یا مثلا خانم دکتری در شهر دیگری ماهانه ٣٥٠‌میلیون تومان کارانه گرفته است. جراح زنانی داریم که ٩٠ درصد کارش به عهده ماماست و ماهانه ٢٠٠‌میلیون تومان می‌گیرد، اما همان ماما، ماهانه ٥٠٠‌هزار تومان دریافتی دارد». وی در پاسخ به این سؤال که درحال‌حاضر دریافتی پرستاران چقدر است می‌گوید: «ما یک حقوق داریم که دریافتی مستمر است و یک‌سری هم دریافتی‌های غیرمستمر داریم. حقوق مستمر پرستارها که طبق فیش می‌گیرند بین یک تا‌سه میلیون تومان است. خود من که با بالاترین حقوق بازنشسته شده‌ام، حکمم سه‌میلیون تومان و دریافتی‌امدو‌میلیون‌و ٧٠٠‌هزار تومان است. حداقل حقوق یک پرستار در بخش خصوصی هم ٨٠٠‌هزار تومان است. به‌طور متوسط حقوق پرستاران یک‌میلیون‌و ٦٠٠‌هزار تومان است اما حقوق پزشکان متفاوت است. حقوق پزشکان هیأت‌علمی معمولا از پنج تا ١٥‌میلیون تومان است. این حقوقی است که طبق فیش حقوقی دریافت می‌کنند. در این مقیاس هم دریافتی حقوق پزشکان ١٠برابر پرستاران است. اما بحث ما اصلا حقوق نیست، بحث ما کارانه‌هاست. در اینجا پرستاران ما دریافتی حدود سه‌میلیون تومان دارند، اما دریافتی پزشک ٣٠٠‌میلیون تومان است.