چرا آلودگی هوا در تهران ماندگار شد؟
دودهای خاکستری آسمان آبی تهران را پنهان کرده‌اند و شهری که تا همین چند هفته پیش فرصت تماشای کوه‌ها را به اهالی پایتخت می‌داد، دیگر کوه ندارد و ابرهای آلوده و خاکستری تمام زیبایی‌های شهر را احاطه کرده‌اند.
نقشه کیفیت هوا نیز روز گذشته در بیشتر مناطق رنگ قرمز را نمایش داد تا با شاخص‌های علمی ثابت کند که حال هوای تهران خوب نیست و باید برای این قصه تکراری چاره‌ای اندیشید. یکی از راهکارهای مبارزه قانونی با آلودگی هوا مربوط به وظایف مشخص شده در بندهای قانون هوای پاک است که در گذر زمان هنوز به‌طور کامل اجرا نشده است. قانونی که قرار بود با همکاری مشترک دستگاه‌هایی همچون نیروی انتظامی، رسانه‌های دولتی، وزارت کشور، شهرداری، وزارتخانه‌های نیرو، جهادکشاورزی، نفت، راه‌وشهرسازی، سازمان محیط‌زیست و... مانع آلودگی هوا در آسمان پایتخت شود، تنها در برخی از حیطه‌ها اجرایی شده است.
شهرداری تهران یکی از نقش‌آفرینان قانون هوای پاک است که وظایفی در حوزه معاینه فنی، توسعه حمل‌ونقل عمومی، مدیریت پسماند، گسترش کمربند سبز شهر و... را برعهده دارد و مسیر تحقق این وظایف قانونی را همواره در دستور کار خود قرار داده است. در کنار شهرداری نیز سایر نهادها و سازمان‌های مورد اشاره مسئول انجام وظایفی هستند تا تکه‌های پازل آسمان آبی شهر کامل شود و به‌عبارت دیگر اقدامات شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند نویدبخش آسمانی صاف برای پایتخت باشد.
اجرایی شدن طرح کهاب(هدف اصلی این طرح کاهش از دست رفتن بخار بنزین در مراحل مختلف سوختگیری است که به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران سپرده شده است.)، پرهیز از تولید خودروهای بی‌کیفیت، جایگزینی خودروهای فرسوده، تأمین سوخت مناسب برای صنایع و نیروگاه‌های تهران و... مجموعه عواملی هستند که در کنار توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی، معاینه فنی و... می‌توانند شرایط را برای زندگی در تهران بهتر کنند.
ترک فعل در قانون هوای پاک
بی‌توجهی به قانون هوای پاک از سوی سایر نهادها چنان آشفتگی‌ای ایجاد کرد که سال گذشته معاون حقوق عامه و پیشگیری از وقوع جرم دادستانی کل کشور وارد میدان شد و ۴دستگاه را به انجام ندادن تکالیف قانونی متهم کرد. غلامعباس ترکی در آن زمان گفته بود: «در بحث اجرای قانون هوای پاک، کمیسیون اصل۹۰ مجلس شورای اسلامی گزارشی را در ارتباط با ترک فعل برخی از دستگاه‌های مجری قانون به قوه قضاییه ارسال کرد. در راستای گزارش مجلس، پرونده‌ای در دادسرای کارکنان دولت تهران تشکیل شد و در حال رسیدگی است. سازمان بازرسی کل کشور هم در همین رابطه گزارشی را به دادستانی ارائه کرده است. براساس گزارش کمیسیون اصل۹۰مجلس، حداقل۴دستگاه ازجمله بخش‌هایی از وزارت نیرو، وزارت نفت، سازمان ملی استاندارد و سازمان حفاظت محیط‌زیست به جهت انجام ندادن تکالیف قانونی مقرر و ترک فعل متهم شناخته شده و به دادستانی معرفی شدند.»
نقش‌آفرینی شهرداری برای پیشگیری از آلودگی‌هوا
اجرای قانون هوای پاک نقاط قوت و ضعفی دارد و هر چند این قانون هنوز به شکل کامل اجرایی نشده است، اما هر سازمانی تلاش کرده است در اقدامات خود، گریزی به این قانون بزند. شهرداری تهران با وجود اینکه به‌عنوان بازیگر اصلی پیشگیری از آلودگی هوا معرفی نشده، اما مسئولان شهری تلاش کرده‌اند تا با توسعه حمل‌ونقل شهری، برقی‌سازی وسایل نقلیه، معاینه فنی، توسعه فضای سبز و... شرایط را برای زیست‌پذیر بودن تهران مهیا کنند.
در همین راستا بود که علیرضا زاکانی شهردار تهران در سفر به چین، خرید ناوگان‌های حمل‌ونقل برقی همچون اتوبوس، موتورسیکلت، ون و تاکسی را پیگیری کرد و توانست این خواسته را به مرحله عقد قرارداد برساند. در کنار وسایل نقلیه روی زمین، موضوع توسعه مترو نیز در دستور کار شهردار قرار گرفته تا علاوه بر ۱۴ایستگاهی که از ابتدای مدیریت زاکانی افتتاح شده است، احداث خط۱۱ مترو با کمک چینی‌ها و واردات هزار و۵۰واگن مترو از این کشور به نتیجه برسد.
توسعه کمربند سبز راهی برای مقابله با آلودگی هوا
حلیا حسینی، مدیرکل محیط‌زیست و توسعه پایدار تهران در گفتگو با همشهری گفت: اکثر مواد قانونی هوای پاک که به شهرداری مرتبط می‌شود، در محدوده فعالیت حوزه حمل‌ونقل و ترافیک است. مدیریت شهری و شورای شهر تهران بودجه قابل‌توجهی به این موضوع اختصاص داده‌اند و این خواسته را از طریق توسعه مترو، نوسازی ناوگان و برقی‌سازی پیگیری کرده‌اند. این اقدامات به‌طور یقین تأثیر مثبتی بر کاهش آلودگی هوا خواهد داشت.
او افزود: در ماده۱۷ قانون هوای پاک به موضوع معاینه فنی موتورخانه‌های شهرداری تأکید شده است و بر همین اساس شهرداری تهران تمام ساختمان‌های تحت مدیریتش را به سمت این معاینه فنی برد و می‌توان گفت که تمام ساختمان‌های شهرداری دارای معاینه فنی هستند. توسعه کمربند سبز شهر نیز موضوعی است که از سوی شهرداری پیگیری می‌شود و مدیریت شهری ششم در این حوزه پیشگام بوده است.
به گفته حسینی «تا پایان سال۱۴۰۳ تمام وظایف محول شده در حوزه توسعه کمربند سبز اجرایی خواهد شد. مدیریت پسماند و جلوگیری از پسماندسوزی موضوعی است که برای اجرای درست آن از گشت‌های پایش مستمر با همکاری سازمان حفاظت از محیط‌زیست بهره برده‌ایم؛ هر چند تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم، اما تلاش کرده‌ایم تا این موضوع را مدیریت کنیم. در رابطه با مدیریت بخار بنزین نیز در قالب طرح کهاب مسئولیتی بر عهده وزارت نفت گذاشته شد و این وزارتخانه از سال‌ها پیش مکلف به اجرای این طرح شده است، اما متأسفانه این طرح به‌طور کامل اجرایی نشد. لازم است که با رعایت استانداردهای بنزین و جایگاه‌های سوخت این موضوع پیگیری شود؛ چراکه اثرگذاری رفع آلایندگی منابع ثابت در موضوع آلودگی هوا، بسیار بالاتر از منابع متحرک است. نکته قابل توجه این است که تمام سازمان‌ها و نهادهای نقش‌آفرین در پیشگیری از آلودگی هوا باید در کنار هم وظایف خود را در دستور کار قرار دهند و نمی‌توان تنها از شهرداری انتظار انجام اقدامات جدی را داشت.»
دیدگاه تان را بنویسید