از عربستان خواستیم خمینی را تشویق کنند به ایران نرود! / بختیار گفت به جای آمدن امام من به پاریس می روم / خوشحال شدم که شاه به آمریکا نیاید

سرویس سیاسی فردا؛ جیمی کارتر رئیس جمهوری وقت ایالات متحده در کتاب خاطراتش از وقایع انقلاب اسلامی ایران و بازگشت امام خمینی از پاریس نیز یادکرده است. در ادامه بخشی از این خاطرات را که توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است و مربوط به روزهای منتهی به 12 بهمن 1357 است را می خوانید:

سخنرانی های ضبط شده آیت الله خمینی که به ایران فرستاده می شد، ایالات متحده را همراه با شاه عامل افزایش جرم و جنایت معرفی می کرد. با کمک ژنرال هایزر، کوشش های خود را برای افزایش همبستگی ارتش ایران با بختیار ادامه دادم و از عربستان سعودی، مصر، مراکش، اردن و چندین کشور مسلمان دیگر درخواست کردیم که از دولت جدید ایران حمایت کرده و خمینی را تشویق کنند تا به ایران نرود.

چند روز، بعدف بیش از یک میلیون تظاهر کننده حمایت خود را از آیت الله خمینی اعلام کردند. وی از فرانسه اعلام داشت که دولت موقتی تشکیل داده و پس از پانزده سال تبعید، به زودی به ایران بازخواهد گشت. بختیار اعلام کرد که آماده است استعفا دهد تا ملت ایران نوع حکومت مورد سلیقه خود را تعیین کنند و اعلام کنند، مشروط بر اینکه آیت الله خمینی در پاریس بماند.

شاه و همراهانش مایل بودند پس از خارج شدن از ایران، به مصر بروند و سپس راه مراکش را در پیش گیرند، اما این تمایل از آنجا سرچشمه می گرفت که نشان داده شود این یک غیبت موقتی است، نه یک تحول تاریخی و ابدی. علاوه بر آن، هدف این بود که هیجان فوق العاده ای در مردم ایجاد شود و حال آنکه این مسافرت، در واقع پایان سی و هفت سال سلطنت وی در ایران بود.

در طول شب، زاهدی پس از مشورت با سادات و حسن(پادشاه مراکش) به برژینسکی گفت: شاه تصمیم گرفته که به ایالات متحده نیاید، بلکه می خواهد همراه خانواده اش به مراکش عزیمت کنند. این پیشنهاد برای من خوشحال کننده بود، اگر چه برژینسکی برای من تا حدودی پریشان بود. من فکر کردم که حضور شاه در یک کشور مسلمان برای تحکیم موقعیت بختیار و نیز نفوذ شاه حسن در بین دیگر مسلمانان برای تحت کنترل نگه داشتن خمینی بهتر است و به اعتقاد من، بودن شاه در کشور ما هم برای ایالات متحده و هم برای خود شاه خوب نیست.

خاطرات روزانه، 20ژانویه 1979 (30 دی 1357)

برژینسکی اعتقاد داشت که بهتر است شاه به ایالات متحده بیاید، تا به دنیا نشان بدهیم که از همپیمانان قدیمی خود حمایت می کنیم. شاه می دانست که می تواند بیاید و ما در آخرن مراحل آماده سازی املاک آننبرگ برای اقامت شاه بودیم. من حدس میزدم خانواده سلطنتی با اقامت در کشور مسلمان قصد داشتند هر چه سریع تر به تهران برگردند، بنابراین نمی خواستند با آمدن به ایالات متحده آمریکا ارتباط خود را به کلی بامنطقه قطع کنند.

شاه پس از ترک ایران یک حکومت متزلزل با آینده ای نامشخص و فرماندهان ارتش سازماندهی نشده و مردم تهییج شده ای، که آیت الله خمینی را رهبر سیاسی و مدهبی خود می خواندند، بر جای می گذاشت. بختیار به ما اطلاع داد که اگر خمینی به سمت ایران پرواز کند، باعث خواهد شد که در کشورش آشوب سراسری به پا شود. او تلاش می کرد تا از خونریزی و کشتار اجتناب کند.

دولت ایران تمام فرودگاه ها را برای جلوگیری از بازگشت خمینی بسته بود، و بختیار اعلام کرد که در عوض او به پاریس خواهد رفت. هنگامی که یاران نزدیک خمینی (منظور بازرگان است) این ملاقات را قبول کردند، بختیار گفت که اجازه خواهد داد تا آیت الله خمینی به ایران بازگردد، به امید اینکه، بااین کار بتواند نظم را برقرار سازد.

در آخرین لحظه امام خمینی تغییر عقیده داد و ملاقات با بختیار را در پاریس رد کرد. او در اول فوریه (12 بهمن) به تهران پرواز کرد و با صدها هزار نفر از حامیانش مورد استقبال قرار گرفت. من تصمیم داشتم برای حفظ جان هایزر او را از ایران خارج کنم، اما از آنجایی که اوضاع زیاد شلوغ نبود، او را در آنجا نگه داشتم. رهبران ارتش ایران به او نیاز داشتند، و نفوذ و گزارش های او برای ما در واشینگتن نیز بسیار با ارزش بود.