«کیجا» پلنگ یک دست، مادر می‌شود

باشگاه خبرنگاران: پلنگ ایرانی در دهه‌های گذشته در سراسر کشور یافت می‌شد، اما هم اکنون تنها ۵۰۰ نفر از این گونه باقی مانده است و بیشتر در مناطق شمالی، غربی و بخش‌های مرکزی کشور همچون گیلان، گلستان، یزد و کویر ایران زیست می‌کنند.

زیستگاه پلنگ ایرانی به دلایل مختلف در خطر نابودی قرار دارد، به همین دلیل جمعیت این گونه نیز در خطر انقراض است. پلنگ ایرانی هم اکنون در فهرست جانوران در معرض خطر انقراض «IUCN» قرار دارد.

در حال حاضر در باغ وحش ارم پلنگ ایرانی ماده‌ای زندگی می‌کند که در سال‌های گذشته در تله شکارچیان در استان گلستان یک دست خود را از دست داده است.

برای ادامه نسل این گونه در خطر انقراض اقدامات مناسبی همچون لقاح مصنوعی صورت خواهد گرفت. برهمین اساس تصمیم بر این شد که یک پلنگ نر جدید در راستای حفاظت از ذخیره ژنتیکی وارد ایران کنند.

ایمان معماریان دامپزشک پارک طبیعی پردیسان و باغ وحش ارم در رابطه با این موضوع اظهار کرد: ۶ سال پیش یک پلنگ ماده ایرانی در استان گلستان بر اثر به دام افتادن در تله‌های بالان شکارچیان، پس از ۱۸ روز گرفتاری یکی از دستان خود را بر اثر شدت جراحت وارده از دست داد. پس از آن این پلنگ را برای درمان به پارک پردیسان و به باغ وحش ارم منتقل کردیم.

آیا نمی‌توانید از پروتز به جای دست قطع شده این حیوان استفاده کنید؟

با توجه به اینکه گربه‌سانان مانند پلنگ انعطاف بدنی خیلی زیادی دارند، اگر از پروتز استفاده کنیم، دیگر این حیوان نمی‌تواند به خوبی جا به جا شود و اذیت خواهد شد، زیرا بالا و پایین رفتن با پروتز برایش کاری دشوار خواهد شد.

برای احیای پلنگ ایرانی در خطر انقراض فکری کرده‌اید؟

باغ وحش ارم عضو eep پلنگ است (eep برنامه‌ای است که تمام باغ وحش‌ها تحت نظر آن هستند تا تکثیر گونه‌های در خطر انقراض را در تمام باغ وحش‌ها کنترل کند، به عنوان مثال در حال حاضر eep برای احیای جمعیت از دست رفته پلنگ ایرانی در کشور روسیه همکاری می‌کند). ژن پلنگ ایرانی به عنوان یک ذخیره یا یک جمعیت پشتیبان در این مراکز نگهداری می‌شود تا در صورت امکان بازگشت این گونه به طبیعت، بتوانیم از این ژن استفاده کنیم، چراکه ژن پلنگ ایرانی یکی از برترین ژن‌ها در تمام برنامه eep است.

به همین دلیل سال گذشته یک پلنگ ایرانی نر از کشور پرتغال و از باغ وحش لیسبون به باغ وحش ارم ارسال شد و علاوه بر آن ریکا پلنگ نر ایرانی پیر باغ وحش بود که سال‌های گذشته برای بقای این گونه از آن اسپرم‌گیری و در نیتروژن مایه نگهداری کردیم.

برای لقاح مصنوعی کیجا (پلنگ ماده ایرانی) از چه کشور‌هایی کمک گرفتید؟

-تصمیم گرفته شد تا از روش لقاح مصنوعی برای بارور کردن کیجا پلنگی که یک دست خود را از دست داده است، استفاده کنیم و این کار توسط یک گروه متخصص آلمانی که در گذشته موفق به انجام لقاح مصنوعی شده بودند، صورت خواهد گرفت.

این اقدام برای اولین بار در ایران و در باغ وحش ارم طی هفته آینده انجام خواهد شد و برای رسیدن به این هدف نیازمند همکاری سازمان حفاظت محیط زیست نیز هستیم.

آیا لقاح مصنوعی روش مناسبی برای تولید مثل است؟

تولیدمثل طبیعی برای برخی از گربه‌سان‌ها بسیار دشوار است، چراکه این گونه‌ها در شرایط خاصی جفتشان را انتخاب می‌کنند و پس از آن تولیدمثل طبیعی صورت می‌گیرد و در بیشتر اوقات این ظرفیت یا تعداد کافی از جمعیت را نداریم که اجازه انتخاب به آن‌ها بدهیم و تولیدمثل اتفاق نمی‌افتد. به همین دلیل از روش‌های دیگری برای تولیدمثل استفاده شد که یکی از آن‌ها تولیدمثل به صورت مصنوعی یا لقاح مصنوعی است.

آیا تاکنون از روش لقاح مصنوعی برای تولید مثل استفاده شده است؟

لقاح مصنوعی به دلیل اینکه یک کار بسیار دشوار و زمان‌بری است، انجام این روش در دنیا موفقیت آمیز نبود، اما برای اولین بار این کار را در ایران انجام خواهیم داد و امیدواریم بتوانیم در این کار موفق شویم.

چه کشور‌هایی علاوه بر ایران پلنگ دارند؟

پلنگ ایرانی از نظر جثه و حجم عضلانی بزرگترین زیرگونه از پلنگ در دنیا است و ایران مهم‌ترین زیستگاه پلنگ ایرانی است و کشور‌های همسایه ایران از جمله عراق، ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و کشور‌های دیگر از کمترین جمعیت پلنگ بهره می‌برند، اما تمام کشور‌های دنیا برای احیای این گونه به عنوان گونه پرچم برنامه‌هایی دارند.

کدام عوامل موجب به خطر افتادن جمعیت پلنگ‌ها در ایران هستند؟

ایران در حال حاضر زیستگاه اصلی پلنگ ایرانی است، اما براساس گزارش‌های به دست آمده این گونه در خطر انقراض قرار گرفته و دلیل آن هم چیزی نیست جز اینکه این گونه در معرض تعارضات انسانی و دامی قرار دارد و تصادفات جاده‌ای نیز یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ و میر این گونه در ایران است.

در ۷ دهه گذشته در ایران ۱۰ گونه مختلف گربه‌سان داشتیم که در این میان شیر ایرانی و ببر هیرکانی انقراض شدند و در حال حاضر ۸ گونه گربه‌سان باقی مانده است که دو گونه یوزپلنگ آسیایی و پلنگ ایرانی پرچم دار و در خطر انقراض قرار دارند و اگر این گونه‌ها را هم از دست دهیم، یک سرمایه با ارزش را از دست داده‌ایم، چراکه این دو گونه را در تمام دنیا به عنوان یک نماد ایرانی و به نام ایران می‌شناسند.

اگر هرم غذایی این گونه‌ها از بین برود حتما آسیب‌های جدی به تمام این هرم وارد خواهد شد، چراکه حیات این گونه‌ها موجب حفظ زیستگاه‌هایی می‌شود که آن‌ها در آنجا زندگی می‌کنند.

ما برای حفاظت از گونه‌های مختلف حیات وحش از روش‌های نوین و علمی که موجب احیای گونه‌ها شود، استفاده خواهیم کرد.