میش مرغ، عروس بوکان در مسیر انقراض +تصاویر

خبرگزاری تسنیم: پر‌های قهوه‌ای متمایل به خاکستری به همراه سفیدی سینه‌هایش زیبایی خاصی به او بخشیده، پرنده‌ای وحشی که از شلوغی بیزار و به علت سنگین بودن جثه‌اش به سختی، اما پر قدرت پرواز می‌کند، اما افسوس که میش مرغ در حال انقراض است. در طول سده اخیر جمعیت جهانی این پرنده به صورت چشمگیری کاهش یافته به طوری که در معرض انقراض قرار دارد، پرنده‌ای که روزگاری از دشت‌های استپی و گندم‌زار‌های شبه جزیره ایبری (اسپانیا) تا خاور دور پراکنش داشت امروز در حالی جمعیت این پرنده ۳۳ تا ۴۲ هزار قطعه تخمین زده می‌شود که بیش از نیمی از این جمعیت در اسپانیا ساکن است.

میش مرغ گرچه در ایران از سال ۱۳۴۶ از طرف سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان گونه حفاظت شده اعلام شد، اما متأسفانه در دهه‌های اخیر جمعیت آن به شدت رو به کاهش نهاده است. پرنده‌ای که در ایران این گونه در مناطق شمال غرب (استان آذربایجان غربی) تا مرکز غرب کشور (استان کرمانشاه) وجود داشته است و در حال حاضر و با توجه به آمار مشاهدات سازمان حفاظت محیط زیست اصلی‌ترین زیستگاه جمعیت (تولید مثل کننده) میش مرغ در ایران، زیستگاه دشت سوتاو حمامیان بوکان است.

زندگی حداقل ۳۰ قطعه میش مرغ در ایران نگرانی از انقراض این پرنده زیبا و زیست بوم آن سبب شد تا به سراغ رئیس محیط زیست بوکان برویم وی در این خصوص به خبرنگار تسنیم گفت: در حال حاضر بر اساس تحقیقاتی که انجام شده تنها زیست‌گاه اصلی این پرنده در ایران در شهرستان بوکان است و برای آمار دقیق آن باید منتظر بارش برف باشیم تا بتوانیم آن‌ها را سرشماری کنیم، چون در حالت عادی از ترس فرار می‌کنند، ولی در حال حاضر می‌توان جمعیت این پرنده نایاب را ۳۰ قطعه تخمین زد. محمد احمدی با اشاره به مرکزی که برای تحقیقات در مورد این پرنده ساخته شده بیان کرد: مراحل ساخت فیزیکی این مرکز تحقیقاتی تمام شده، اما با توجه به کمبود نیروی انسانی هنوز این مرکز فعال نشده است.

جمعیت میش مرغ در ایران هم رو به انقراض است احمدی در این ارتباط افزود: هرچند این مرکز تجهیزات هم ندارد، اما آنچه ضروری است تعریف چارت سازمانی برای این مرکز و نیروی انسانی است که باید برای فعال شدن این مرکز تحقیقاتی و علمی به کار گماشته شوند و به دلیل این‌که اداره محیط زیست بوکان در حال حاضر هم با کمبود نیروی انسانی مواجه است امکان انتقال نیرو از اداره به این مرکز وجود ندارد و استخدامی هم فعلاً در این زمینه وجود ندارد و ما همچنان منتظریم و امیدواریم به زودی این مرکز فعال شود. رحیم عبدالکریمی کارشناس محیط زیست در این باره می‌گوید: جمعیت میش مرغ در ایران هم رو به انقراض است، برخی آمار‌ها حاکی از جمعیت ۳۰ تا ۴۰ قطعه‌ای این پرنده آن هم در شهرستان بوکان است، پرنده‌ای زیبا که با وجود این‌که نماد محیط زیست استان آذربایجان غربی است، اما اقدامات کافی و درخور توجه برای حفظ آن انجام نشده است. عبدالکریمی افزود: چند سال قبل و در راستای ساخت و تجهیز مرکز تحقیقات میش مرغ اقداماتی انجام گرفت و در حال حاضر نیز کار‌های عمرانی آن به پایان رسیده است، اما آنچه قابل توجه است این مرکز نه به عنوان مرکز علمی و تحقیقاتی بلکه بیشتر به عنوان پاسگاه محیط بانی تعریف شده و ما با برنامه احیا و تکثیر این گونه به صورت مصنوعی فاصله داریم، اما اقدامات مسئولین در تعریف سایت علمی و پژوهشی با رویکرد تکثیر مصنوعی می‌تواند یکی از ایده‌های ارزشمند باشد که به مثابه کشورهای، چون آلمان و انگلیس میش مرغ را در دامان طبیعت برگرداند و برای آیندگان ما نگه دارد. عبدالکریمی تصریح کرد: روند رو به کاهش جمعیت میش مرغ در دهه اخیر بدون اتخاذ راهکار‌های علمی و مدیریتی سرعت بیشتر به خود گرفته و در نهایت می‌توان به عنوان اتفاق اسف‌بار، شاهد انقراض میش مرغ در آینده نه چندان دور بود.

محیط زیست تمام محصولات کشاورزی دشت حمامیان بوکان را از کشاورزان می‌خرد رئیس نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست آذربایجان غربی، چند روز گذشته در گفت‌وگویی با بیان این که اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست برای حفظ گونه با ارزش میش مرغ آغاز شده است گفت: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که از امسال انجام خواهد شد خرید تمام محصولات کشاورزی دشت حمامیان بوکان از کشاورزان است. یوسفی علت این کار را همزمان بودن فصل برداشت مزارع گندم و نخود با فصل تخم گذاری میش مرغ عنوان و افزود: سالیانه تعداد زیادی از تخم میش مرغ در این مقطع زمانی از بین می‌رود. رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست آذربایجان غربی، در نظر گرفتن ۴ منطقه در شهرستان بوکان به عنوان پناهگاه میش مرغ و منطقه شکار ممنوع و همچنین استفاده از گونه‌های خارجی برای عملیات تکثیر در اسارت و آزادسازی در طبیعت را از دیگر اقدامات برای افزایش نسل میش مرغ و جلوگیری از انقراض این پرنده با ارزش عنوان می‌کند. فصل تولید مثل میش مرغ. اما نکاتی که در مورد تولید مثل این پرنده لازم به ذکر است این است که کار جفت گیری در روز‌های اول فروردین همراه با حرکات هیجانی از طرف میش مرغ نر شروع شده و چند هفته به طول می‌انجامد. برای حفظ میش مرغ جنس نر از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که میش مرغ نر سعی می‌کند با قدرت نمایی و جذب کردن ماده‌ها وسعت حکمرانی خود را در برابر سایر نر‌ها افزایش دهد. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که با پایان یافتن حالت‌های جنسی در اوایل اردیبهشت تعداد ماده‌ها کاهش پیدا کرده و کم‌کم برای لانه گزینی ناپدید می‌شوند. لانه سازی ابتدایی میش مرغ در اراضی بوکان گاهی اوقات لانه گزینی چند کیلومتر دورتر از منطقه جفت‌گیری و به صورت پراکنده و در میان کشتزار‌های گندم صورت می‌گیرد لانه سازی در میش مرغ کاملاً ابتدایی بوده و عمدتاً بر روی زمین و با مقداری پوشال صورت می‌گیرد، تعداد تخم‌های گذاشته شده دو تا سه عدد بوده و مدت زمان کرچی ۲۵-۲۷ روز به طول می‌انجامد. با پایان یافتن دوره انکوباسیون (incubation) در خرداد ماه، جوجه‌ها در ماه‌های نخستین زندگی و احتمالاً تا رسیدن به سن بلوغ توسط مادر مراقبت می‌شوند؛ بنابراین می‌توان تولید مثل در میش مرغ را به سه مرحله جفت‌گیری، تخم گذاری، جوجه در آوری تقسیم کرد که به صورت تقریبی سه ماه به طول می‌انجامد. بر اساس این گزارش آنچه که مشخص شد این است که این پرنده هم مثل بسیاری از جانوران رو به انقراض در اثر عوامل مختلفی از قبیل: تخریب زیستگاه، شکار، مزاحمت‌های بشر نسل خود را رو به نابودی می‌بیند و طبیعی است کاهش عوامل تهدید کننده می‌تواند بر روی حفظ این گونه در سطح جهانی و در کشور ما ایران مفید باشد. شایان ذکر است میش مرغ نماد فدراسیون بدمینتون شده است و به دلیل این‌که تنها زیستگاه این پرنده نایاب در کشور در شهرستان بوکان است مسابقات بدمینتون کشوری در رده نوجوانان پسری چند سالی است که در شهرستان بوکان برگزار می‌شود.