روایت بازی «ژرارد دوپاردیو» در فیلم جمال شورجه
«جمال شورجه» گفت: سعی می‌کنیم فیلم «أحمد بای» که یک پروژه ضداستعماری و برای الجزایر اثری استراتژیک و حساس است را تا جشنواره جهانی فجر سال آینده آماده کنیم و به نمایش در بیاوریم.
خبرگزاری تسنیم: «جمال شورجه» نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده سینمای ایران مشغول تولید اثری سینمایی به نام «أحمد بای» در کشور الجزایر است. فیلم‌برداری و ضبط این فیلم تاریخی که زندگی یکی از نامداران مبارز الجزایری به نام «أحمد بای» را به تصویر می‌کشد که چندی پیش فیلم وارد مرحله تدوین و مونتاژ شد. پیرو همین موضوع و پروسه ساخت و تولید اثر، وضعیت فعلی آن و سرنوشت اکرانش، گفت‌وگویی داشتیم با «جمال شورجه» کارگردان ایرانی این فیلمِ الجزایری، که در ادامه می‌خوانید.
ابتدا یک شناسه کلی و معرفی‌ای از فیلم سینمایی «أحمد بای» ارائه می‌دهید؟
این فیلم یک کار تاریخی است و به سال‌های ۱۸۲۰ تا حدود ۱۸۴۰ الجزایر مربوط می‌شود. زندگی شخصی به نام حاج أحمد بای را روایت می‌کند که از مبارزان ضد استعماری بود و مقابل هجوم فرانسه ایستاد. تاریخ فیلم بر‌می‌گردد به زمانی که فرانسه به این کشور حمله کرد و همچنین اضمحلال دوران عثمانی که آن زمان بر الجزایر حاکم بودند را نشان می‌دهد.
استارت «أحمد بای» از کجا آغاز شد و چگونه الجزایر برای ساخت این فیلم سراغ شما آمد؟
اواسط سال ۱۳۹۶ من برای حضور در جشنواره «وهران» که از جشنواره‌های معتبر الجزایر است، سفری به این کشور داشتم، آنجا پیشنهاد ساخت فیلمی به‌نام «أحمدبای» را به‌من دادند. من فیلمنامه را خواندم و دیدم فیلمنامه خوبی بود، برای ساخت پسندیدم. سپس صحبت‌هایی با نویسنده داشتم و تغییراتی در فیلمنامه انجام دادیم.
افراطیون سینمای الجزایر را نابود کردند می‌شود گفت: از همان جشنواره کلید تولید این پروژه الجزایری شروع شد، البته چند ماه قبلش وزیر محترم ارشاد الجزایر سفری به ایران داشتند و با وزیر محترم وقت ارشاد مذاکره‌ای برای احیای سینمای الجزایر انجام دادند. چراکه سینمای الجزایر سال‌ها قبلش افول پیدا کرده بود، به هر جهت الجزایر در گذشته صاحب سینما بوده و سالی ۵۰-۶۰ تا فیلم پخش می‌کرده است، بعد از اینکه افراطیون مذهبی آنجا حدود ۱۷-۱۸ سال پیش روی کار آمدند تقریبا سینما از بین رفت و هنرمندان به کشور‌های مختلف مهاجرت کردند. اما از ۱۸-۱۹ سال پیش که آقای «عبدالعزیز بوتفلیقه» رئیس جمهور الجزایر بر سر کار آمد، آرام آرام تصمیم گرفتند این سینما را احیا کنند.
با پروتکلی که بین وزارت فرهنگ الجزایر و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران منعقد شد، تصمیم گرفته شد که کلید این جریان را با تولید یک فیلمی به صورت مشترک با نیرو‌های انسانی از ایران و بودجه و امکانات از الجزایر ساخته شود، که داستان زندگی یکی از مبارزین ضد استعماری الجزایر را روایت کند. مبارزی که مقابل تهاجم فرانسه ایستاد.
این شخصیت انتخاب شده بود و فیلمنامه آن هم توسط فردی به نام «رابع ظریف» که از نویسندگان معتبر الجزایر است، نگاشته شده بود. در ابتدا «جلال چاوشیان» تهیه‌کننده ایرانی «أحمد بای» بود و «سمیرا حاجیلانی» تهیه‌کننده الجزایری اثر بودند. در واقع آقای چاوشیان نیروی هماهنگ کننده اعضای ایرانی پروژه بودند تا ترانسفر شوند به الجزایر و کارمان را آغاز کنیم.
هدف فقط تولید یک پروژه سینمایی مشترک بود یا اهداف و برنامه‌های دیگری هم در نظر گرفته شده بود؟
در این پروتکلی که بین الجزایر و ایران امضا شده بود به نوعی آموزش نیرو‌های الجزایری به لحاظ امور فنی هم گنجانده شده بود و این هم یکی از ماموریت‌های ما در حین ساخت این پروژه بود، به همین دلیل تقریبا ما با حداقل نیرو اعزام شدیم به الجزایر که بتوانیم یک بخش دیگری از نیرو‌ها را از نیرو‌های مستعد الجزایری انتخاب کنیم، اعم از نیرو‌های جلوی دوربین و هم پشت دوربین اعم از جلوی دوربین و پشت دوربین، که طی تولیدِ یک پروژه سنگین و تاریخی، آموزش هم ببینند.
این مسائل گذشت، تا ما اوایل امسال (۱۳۹۷) به قصد تولید این فیلم عازم الجزایر شدیم، همانطور هم که پیش از این اشاره کردم ما یک بار دیگر هم قبلش رفته بودیم، یعنی اواخر سال ۹۶ که متأسفانه با اشکلاتی مواجه شدیم و ناگزیر شدیم ماه مبارک رمضان امسال نیرو‌ها را به ایران برگردانیم و با مشورت تهیه‌کننده الجزایری و عوامل فیلم، تجدید نظری در انتخاب عوامل صورت دهیم.
در واقع مرحله اصلی کار بعد ماه مبارک رمضان بود که با بخشی از همان نیرو‌های قدیمی و بخشی از نیرو‌های تازه‌نفس به الجزایر اعزام شدیم. حدود یک‌ماه و نیم زمان برد تا پیش‌تولید (ساخت دکور و لباس و...) فیلم تمام شود. البته پیش‌تولید از همان سال قبل آغاز شده بود و آن مدتی هم که ما ایران آمده بودیم، گروه صحنه نیامدند، ماندند و کار را جلو بردند. خلاصه بعد از حدود یک‌ماه‌ونیم بازگشت مجدد ما به الجزایر (بعد ماه رمضان) کار دکور و صحنه تمام شد. از این پس هم بنابه دلایل متعددی آقای چاوشیان تغییر کردند و دیگر کنار پروژه نبودند و همان تهیه‌کننده الجزایری تقریبا تمام پروژه را به عهده گرفت. فیلمنامه هم بازنویسی مجدد شد و تغییراتی هم پیدا کرد.
سپس وارد پروسه تولید شدیم، زمان فیلم هم طولانی بود به همین جهت می‌دانستیم بازه زمانی زیادی را باید برای تولید و فیلم‌برداری اختصاص دهیم. معمولا فیلم‌های عربی طولانی‌تر از فیلم‌های ما هستند. ما حدود ۱۰۰ روز برنامه‌ریزی فیلم‌برداری داشتیم، مدیر برنامه‌ریزی‌مان هم با اینکه از مرحله قبل داخل پروژه بود و متأسفانه ایشان هم بنابردلالیلی از این قطار پیاده شدند و یکی از دوستانم در لبنان قرار شد کنار ما باشند و جایگزین ایشان شوند، که همینطور هم شد.
به این دلیل که فیلم به زبان عربی بود، وجود یک عرب‌زبان مثل ایشان خیلی می‌توانست به روند پروژه کمک کند، همینطور دستیاران دیگر را هم از اهالی الجزایر انتخاب کردیم تا برای ارتباط با دیگر اعضای گروه راحت باشند. بالاخره مراحل فیلم‌برداری پیش رفت و به لطف خدا با اینکه پروداکشن سنگینی داشتیم و تقریبا پروژه سنگین و محالی برای سینمای الجزایر به نظر می‌رسید، اما الحمدلله به خوبی تمام شد.
علی‌رغم آنکه پیش‌بینی تولید ۱۰۰ روز بود، اما با سختکوشی تمام اعضای گروه، اعم از دوستان ایرانی و الجزایری توانستیم در ۷۶ روز پروسه تولید و ضبط فیلم سینمایی «أحمدبای» را به اتمام برسانیم. البته وقفه‌هایی ایجاد شد در زمان فیلم‌برداری که در تولید یک فیلم سینمایی امری طبیعی است، آنهم پروژه‌ای بزرگ و سنگین مثل «أحمدبای».
حضور «ژرار دوپاردیو» در پنج‌روز
همچنین گفتنی است «ژرار دوپاردیو» که بازیگر مشهور فرانسوی است هم در این فیلم نقش پاشایِ عثمانی را بازی می‌کند، که در واقع هنگام حمله فرانسه به الجزایر پادشاه عثمانی‌ها است. دپاردیو به مدت پنج روز به الجزایر سفر کرد و ما طی برنامه‌ریزی که داشتیم در همان ۵ روز قسمت‌های بازی ایشان را ضبط کردیم. نقش را هم به خوبی ایفا کردند و خیلی از پروژه و همچنین از گروه ایرانیان حاظر در تیم تولید، راضی بودند و تشکر کردند، که اینقدر با جدیت و فرم حرفه‌ای، پروسه تولید را پیش می‌بردند.
سپس به توصیه خود تهیه‌کننده اثر، قرار شد تدوین فیلم را یک تدوین‌گر ایرانی انجام دهد که از «حسن ایوبی» دعوت شد، ایشان هم به الجزایر سفر کرد و در حال حاظر آنجا ساکن است و مشغول تدوین فیلم می‌باشد. چراکه هنوز مرحله تدوین فیلم به اتمام نرسیده است.
ما ابتدا قصد داشتیم به صورت موازی با فیلم‌برداری، تدوین هم انجام شود، اما با اینکه تدوین‌گر و دستیاران‌شان هم به الجزایر آمده بودند، اما، چون مدیریت جلوه‌های ویژه را هم بر عهده داشتند، بیشتر سرِ صحنه حضور داشتند. به همین دلیل تدوین کار بعد از اتمام فیلم‌برداری آغاز شد، یعنی حدود یک الی دوهفته پیش، طبق صحبت‌هایی که شده قرار است بین ۲ الی ۳ ماه دیگر تدوین هم تمام شود که فکر می‌کنم مونتاژ هم زودتر از موعد مقرر پایان یابد.
دیگر مراحل پس از تولید آن چگونه انجام می‌شود؟ توسط سینماگران ایرانی طی می‌شود یا به عهده سینماگران الجزایری قرار می‌گیرد؟
بنابر صحبت‌هایی که با تهیه‌کننده اثر و وزیر ارشاد الجزایر داشتیم، قرار است آهنگ‌سازی، موسیقی و صداگذاری کار هم توسط آهنگ‌سازان و صداگذاران ایرانی، انجام شود. اما هنوز، چون افراد قطعی نشده‌اند، نمی‌توانم نامی عنوان کنم. برای انتخاب این افراد هم عجله‌ای نداریم، چون در نظر داریم تدوین به یک نقطه مشخصی برسد، حداقل نیمی از تدوین پیش برود و بعد درباره آهنگ‌ساز و صداگزاری آن، وارد عمل شویم.
با توجه به اینکه «أحمدبای» یک فیلم تاریخی است، طبیعتا دکور سنگینی دارد و بعضی صحنه‌های آن بزرگ است و نیاز به جلوه‌های ویژه خیلی مهم داریم. چراکه قرار است به مقطع زمانی خاصی از تاریخ برود که اشاره کردم، باید جنگ‌هایی از آن دوران به تصویر کشیده شود و قسمت‌های دیگری که نیاز به جلوه‌های ویژه دارد. این مسئله را هم سپردیم به آقای حسن ایوبی که تیم مخصوصی برای این امر دارند. سرپرستی تیم «جلوه‌های ویژه» هم کاملا با آقای ایوبی است.
به عنوان جمع‌بندی بخواهم بگویم فیلم‌برداری آن تمام شده است، فیلم در حال مونتاژ است. البته شاید به تصاویر کوتاه و صحنه‌های کوچکی نیاز شود، که پیش‌بینی‌های لازم برای ضبط آن صورت گرفته است، ولی فکر نمی‌کنم نیاز به حتی چنین چیزی هم باشد.
برای نمایشش در ایران چه برنامه‌ای دارید؟
همه تلاشمان این است این پروژه ضداستعماری، که برای الجزایر اثری قابل اهمیت و استراتژیک است را تا جشنواره جهانی فجر سال آینده که اردیبهشت‌ماه برگزار می‌شود، آماده کنیم و به نمایش در بیاوریم. اولین اکران ما در جشنواره بین‌المللی فجر است، اما برای بعد از آن هنوز تصمیمی اتخاذ نکرده‌ایم.
دیدگاه تان را بنویسید