قیمت بلیت تئاتر چگونه سر به فلک کشید

خبرگزاری مهر: این روز‌ها بحث قیمت گذاری غیرمعمول بلیت اجرای یک اثر نمایشی به مساله مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها و حتی مخاطبان تبدیل شده است؛ مساله‌ای که برای اولین بار نیست که رخ می‌دهد و در سال‌های قبل نیز شاهد افزایش غیرطبیعی بلیت نمایش‌هایی بودیم که البته اکثرشان به جای اجرا در یک تماشاخانه خصوصی در تالار وحدت که سالنی نیمه دولتی است به صحنه می‌رفتند.

هفته گذشته با بازشدن سایت پیش فروش نمایش «می سی سی پی نشسته می‌میرد» به کارگردانی همایون غنی زاده در همان دقایق ابتدایی موجی از اعتراض‌ها را در برداشت و رسانه‌ها را وادار کرد سراغ مسئولان بروند و دلیل این مساله را جویا شوند.

طبق اعلام اولیه سایت ایران کنسرت، بهای بلیت‌های این اثر نمایشی که قرار است در تالار وحدت روی صحنه برود به ترتیب از بالکن سوم تالار تا طبقه همکف و ردیف‌های جلو ۷۰، ۹۰، ۱۲۰، ۱۸۰، ۱۹۰ و ۲۰۰ هزار تومان تعیین شده بود که این مساله با توجه به اینکه هنوز مدت زیادی از حاشیه‌هایی که برای احتمال بهای بلیت ۲۵۰ هزار تومانی نمایش «بینوایان» شکل گرفته بود و منجر به تکذیب حسین پارسایی کارگردان نمایش شد، نمی‌گذشت باعث بروز اعتراض‌های تازه‌ای شد.

برخی از کارشناسان بر این باورند وقتی قرار است بهای بلیت بالکن سوم تالار وحدت که دید نامناسبی نسبت به صحنه دارد ۷۰ هزار تومان باشد بلیت ۲۵۰ هزار تومانی نمایش «بینوایان» با توجه به اجرا در سالن تازه تاسیس رویال هال که وضعیت مناسب تری نسبت به تالار وحدت برای مخاطبان تئاتر دارد، رقم معقول تری به حساب می‌آید البته این مساله به معنای تایید بهای بلیت غیرمعمول برای این نمایش نیست، اما در شرایطی که هیچ سازوکار قانونی برای تعیین قیمت بلیت نمایش‌ها وجود ندارد این گمانه زنی‌ها و اظهارنظر‌ها پررنگ می‌شود.

بعد از اعتراض به قیمت بالای بلیت نمایش «می سی سی پی نشسته می‌میرد»، علی اکبر صفی پور مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی درباره افزایش بی رویه بهای بلیت آثار نمایشی در تالار وحدت به ویژه نمایش «می سی سی پی نشسته می‌میرد» به خبرنگار مهر گفته بود: چند عامل در افزایش بهای بلیت آثار نمایشی مؤثر است که یکی از آن‌ها افزایش هزینه‌های تولید است و برای تولید آثار بزرگی که در تالار وحدت به صحنه می‌روند این هزینه‌ها بیشتر است.

وی اظهار کرده بود: اگر افزایش بهای بلیت منطقی باشد جامعه نیز پذیرای این روند خواهد بود، ولی این شکل افزایش بهای بلیت که برای نمایش «می سی سی پی نشسته می‌میرد» رخ داده است قابل پذیرش نیست و من پیگیر این ماجرا هستم.

در نهایت با پیگیری رسانه‌ها و علنی‌تر شدن اعتراض ها، بهای بلیت این نمایش در اقدامی عجولانه دچار تغییراتی شد به این ترتیب که قیمت بلیت طبقه همکف که قبلا به ترتیب ۲۰۰، ۱۹۰ و ۱۸۰ هزار تومان بود به ۱۴۰ هزار تومان کاهش یافت، اما قیمت بلیت بالکن‌ها تغییر نکرد و بالکن شماره سه همچنان با قیمت ۷۰ هزار تومان و بالکن‌های اول و دوم با قیمت ۱۲۰ و ۹۰ هزار تومان پیش فروش می‌شوند.

این تغییر قیمت‌ها تنها برای خوابیدن قائله و اعتراض‌ها بود و بدون هیچ نگاه کارشناسی صورت گرفت. از طرف دیگر علی اکبر صفی پور در گفتگویی که با رادیو تهران داشت عنوان کرده بود که از قیمت بلیت ۲۰۰ هزار تومانی این نمایش اطلاعی نداشته است.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا از ابتدا قیمت بلیت را درست نکرده و بعد از انعقاد قرارداد عنوان کرده است که جلوی چنین قیمتی را می‌گیرند، گفته بود: ما مستمسک قانونی برای تعیین قیمت‌گذاری بلیت نداریم و به طور غیررسمی در قرارداد حداکثر قیمت بلیت را اعلام می‌کنیم.

مدیرعامل بنیاد رودکی بیان کرده بود که حداکثر قیمت در قرارداد ۱۴۰ هزارتومان بوده است و او از قیمت ۲۰۰ هزار تومانی خبر نداشته است به این ترتیب گروه برای خودش استدلالی داشته است مبنی بر اینکه بازیگر نمایش پنج برابر دستمزد خود در اجرای قبلی نمایش را طلب کرده است و اینکه گروه مکانی را برای دپوی دکور اجاره کرده اند، اما در بارندگی‌های سال گذشته دکور از بین رفته و قیمت متریال ساخت دکور نیز در چندان ماه گذشته افزایش یافته است.

صفی‌پور در این گفتگو بر این نکته تاکید داشته که همانطور که جامعه پذیرفته هر چیز گران شده‌ای را با قیمت گرانش خریداری کند باید بپذیرد که قیمت بلیت تئاتر را نیز گران‌تر بخرد! به نظر می‌رسد محصولات فرهنگی مثل تئاتر در حد کالا‌های تجاری یا محصولات خوراکی تنزل پیدا کرده اند و با وجود شرایط سخت اقتصادی، تئاتر نیز قرار است همچون بسیاری از کالا‌های ضروری خانواده‌ها که به دلیل گران شدن از سبد خریدشان حذف شده اند، دچار فراموشی شود

با چنین توجیهی به نظر می‌رسد محصولات فرهنگی مثل تئاتر در حد کالا‌های تجاری یا محصولات خوراکی تنزل پیدا کرده اند و با این وضعیت و با وجود شرایط سخت اقتصادی که در کشور به وجود آمده است تئاتر نیز قرار است همچون بسیاری از کالا‌های ضروری خانواده‌ها که به دلیل گران شدن از سبد خریدشان حذف شده اند، دچار فراموشی شود.

البته این مساله در حالی مطرح می‌شود که قشری از مخاطبان که از تمکن مالی بالاتری برخوردار هستند و یا افرادی که معتقدند برای در اختیار گرفتن یک محصول باکیفیت باید هزینه پرداخت، مشکلی با بالارفتن قیمت بلیت نمایش‌ها ندارند و حاضر هستند برای دیدن نمایشی با پروداکشن سنگین مثل «بینوایان» که در سالن یک هتل لوکس با حضور بازیگران محبوبشان اجرا می‌شود و یا دیدن نمایشی جذاب در تالار وحدت که قبلا امتحانش را پس داده است، هزینه کنند.

نشانه تایید این موضوع هم استقبال مخاطبان از پیش فروش بلیت‌های ۲۰۰ هزار تومانی نمایش «می سی سی پی نشسته می‌میرد» در ساعت‌های ابتدایی بازشدن سامانه فروش بلیت و پیگیری بسیاری از مخاطبان غیرتئاتری برای چگونگی پیش خرید بلیت نمایش «بینوایان» از نگارنده است.

اتفاقی که به تازگی در تئاتر ایران افتاده است، باعث طبقه بندی مخاطبان می‌شود و تئاتر را که در چند سال اخیر و با افزایش تماشاخانه‌های خصوصی به هنری مردمی‌تر تبدیل شده بود به هنری لوکس که تنها طبقه خاصی از مردم قادر به دیدن آن هستند، بدل می‌کند.

در همین راستا شهرام کرمی مدیرکل هنر‌های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگویی با خبرنگار مهر درباره قیمت گذاری بالای بلیت نمایش «می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد» و نیاز به شکل گیری ساز و کاری قانونی برای تعیین کف و سقف بهای بلیت آثار نمایشی گفته بود: تا به حال تئاتر درگیر چنین وضعیتی نشده بود و در سالن‌های دولتی تئاتر نرخ‌گذاری بلیت‌ها به صورت معقول بوده و نگرانی ایجاد نمی‌کرد، ولی در این چند ساله با شکل گیری سالن‌های خصوصی نرخ گذاری بلیت‌ها باعث نگرانی شده است.

وی در پاسخ به اینکه چرا مانند سینما که قیمت بلیت سینما‌ها به صورت قانونی در شورایی زیر نظر سازمان سینمایی تعیین و به سینماداران و دفاتر پخش ابلاغ می‌شود در تئاتر نیز چنین قانونی مدون نمی‌شود، عنوان کرده بود: ضرورت تشکیل شورای صنفی برای تعیین سقف و کف بهای بلیت آثار نمایشی احساس می‌شود. با مطرح شدن بهای بلیت نمایش «می‌سی‌سی‌پی ...» با شهرام گیل آبادی مدیرعامل خانه تئاتر صحبت کردم که هر چه سریعتر این شورای صنفی را تشکیل دهیم. همچنین با چند حقوقدان نیز برای راهکار‌های قانونی راه اندازی این شورا گفتگو داشتم. یکی دیگر از مسایلی که در این اتفاق باید به آن پرداخت مساله تخلفی است که در این زمینه صورت گرفته است و اینکه بعد از محرز شدن تخلف قرار است چطور با گروه برخورد شود

کرمی درباره این موضوع که تشکیل چنین شورایی تنها توسط خانه تئاتر نمی‌تواند تاثیرگذار باشد و باید به مانند شورای صنفی نمایش سازمان سینمایی متشکل از بدنه دولتی و همچنین نهاد صنفی باشد، بیان کرده بود: تنها صنف نمی‌تواند این شورا را تشکیل دهد و اداره کل هنر‌های نمایشی و خانه تئاتر باید در کنار هم دارای چنین شورایی شوند. ضرورت ایجاد این شورا احساس شده و امیدوارم هر چه زودتر شکل بگیرد.

یکی دیگر از مسایلی که در این اتفاق باید به آن پرداخت مساله تخلفی است که در این زمینه صورت گرفته است و اینکه بعد از محرز شدن تخلف قرار است چطور با گروه برخورد شود. وقتی مدیرعامل بنیاد رودکی اعلام می‌کند که از قیمت ۲۰۰ هزارتومانی نمایش اطلاعی نداشته و گروه به صلاح دید خودش و با توجه به هزینه‌هایی که داشته، قیمت بلیت را افزایش داده است این سوال پیش می‌آید که کارگردان خیالش راحت بوده که کسی پیگیر این مساله نمی‌شود و اگر هم شد مجازاتی انتظارش را نمی‌کشد.

بعد از پیگیری خبرگزاری مهر در مورد این تخلف و البته آغاز تبلیغات شهری نمایش «بینوایان» بدون دریافت مجوز بود که مدیرکل هنر‌های نمایشی، مدیرعامل بنیاد رودکی و سرپرست شورای ارزشیابی و نظارت در گفتگو‌هایی نسبت به این قضایا واکنش نشان دادند در حالی که اگر این موضوع رسانه‌ای نمی‌شد، انگار تخلفی هم رخ نداده بود و اداره کل هنر‌های نمایشی و بنیاد رودکی خود را موظف به پیگیری این تخلف‌ها نمی‌دانستند.

در همین راستا شهرام کرمی در گفتگویی دیگر با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه با هنرمندان متخلف برخورد قهری صورت نمی‌گیرد بلکه طبق قانون با آن‌ها برخورد خواهد شد درباره تخلفی که گروه نمایش «می سی سی پی ...» مرتکب شده و چگونگی برخورد با آن گفته بود: برخوردی که نسبت به این تخلف صورت گرفت این بود که به گروه اعلام کردیم اگر هزینه بلیت را پایین نیاورد مانع اجرایش خواهیم شد و گروه هم تبعیت کرد. ما نمی‌توانیم بر اساس تخلف یک عامل گروه با کل گروه برخورد کنیم و برای کل گروه تصمیم بگیریم.

این اظهارنظر که سستی برخورد قانونی با تخلفی که مشخصا از جیب مردم پولی را به صورت غیرقانونی برمی دارد، نشان می‌دهد و جا دارد مقامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پاسخی منطقی‌تر و پذیرفتنی‌تر برای این مساله داشته باشند.

اگر سازوکاری قانونی و مدون برای تعیین قیمت بلیت‌های تئاتر طراحی نشود موافقان افزایش قیمت بلیت تئاتر‌ها با این توجیه که مخاطبان این نمایش‌های گران قیمت افرادی از طبقه بالای جامعه هستند و هرکس قادر به خرید بلیت نمایش نیست به دیدن آن ننشیند و سراغ نمایش‌های کم هزینه‌تر برود، به شکلی سلیقه‌ای قیمت بلیت نمایش‌ها را تعیین و برای تماشاگران تعیین تکلیف می‌کنند که به دیدن چه آثاری بروند از سویی دیگر هم مسبوق به سابقه «می سی سی پی...» می‌دانند که اداره کل هنر‌های نمایشی هم برخوردی با آن‌ها نمی‌کند و صرفا به گفتن اینکه لطفا تخلف نکرده و قیمت بلیت‌ها را بالاتر از قرارداد نگذارید، اکتفا می‌کند!

نکته مورد توجه دیگر در تعیین قیمت‌های بالای نمایش ها، حضور بازیگران چهره و سلبریتی‌هایی است که از چند سال اخیر پایشان به تئاتر بازشده و در مقطع کنونی یکی از دلایل افزایش بلیت نمایش‌ها از طرف گروه‌های نمایشی دستمزد بالای این بازیگران عنوان شده است؛ نکته قابل تاملی که جای آسیب شناسی دارد.

شاید اگر سوبسید‌های دولتی و پرداخت کمک هزینه‌های حمایتی به گروه‌های نمایشی بیشتر شود و البته این کمک‌ها عادلانه و همراه با انصاف به همه گروه‌های تئاتری متقاضی اختصاص یابد، شاهد بهای بلیت استاندارد و معقول تری برای آثار نمایشی باشیم و این هم از موضوعاتی است که متولیان دولتی و صنفی تئاتر باید در دستور کار خود قرار دهند.