فضیلت «انتظار» در کلام رسول خدا (ص)
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است که فهم جایگاه بسیار بلند و درک ارزش و فضیلت انتظار فرج، نشان دهنده اهمیت شناخت و درک وعده‌های آخرالزمانی قرآنی است.
خبرگزاری تسنیم: همزمان با ایام ولادت با سعادت حضرت مهدی (عج) با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا جواهری، محقق علوم قرآن و حدیث و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به گفت‌وگو نشستیم تا با وی درباره جایگاه انتظار فرج به عنوان یکی از برترین اعمال در پیشگاه خداوند متعال گفت‌وگو کنیم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید: - تاکنون درباره مفهوم «انتظار» نظرات مختلفی بیان شده، اما یکی از نکاتی که بررسی آن بسیار حائز اهمیت است، توجه به مفهوم انتظار در قبال وعده‌های آخرالزمانی قرآن است. لطفاً نظرتان را در این باره بفرمایید. حجت‌الاسلام جواهری: یکی از مسائل مهم «مهدویت» واکاوی جریان انتظار و شناخت جایگاه، ارزش و اجر انتظار و ویژگی‌های منتظران ظهور قائم آل محمد (عج) است. با روشن شدن جایگاه، ارزش و پاداش ویژه انتظار و منتظران، وظایف منتظران ظهور و سیمای منتظران حقیقی نیز آشکار خواهد شد. تأمل در پاداش فراوان و اجر فوق العاده انتظار و منتظران، گامی در راه احیای هویت انتظار و باعث درنگ منتظران در وظیفه‌شناسی است. همه وعده‌های آخرالزمانی قرآن در ارتباط با اصل «مهدویت» است، چون درون همین
اصل همه امید‌ها و آرزو‌های بزرگ انسانی نهفته است؛ بنابراین انتظار فرج، انتظار تحقق وعده‌های آخرالزمانی قرآن است. فهم جایگاه بسیار بلند و درک ارزش و فضیلت انتظار فرج نشان دهنده اهمیت شناخت وعده‌های آخرالزمانی قرآنی است. شهید مطهری در بازشناسی وعده‌های آخرالزمانی قرآن و احادیث مشخصات اندیشه اسلامی مهدویت را جستجو می‌کند و عنوان جامع آرزوی همه وعده‌های آخرالزمانی قرآن و حدیث را انتظار فرج می‌داند (قیام و انقلاب مهدی (ع) از دیگاه فلسفه تاریخ، ص. ۱۴ و ۵۱). در این نوشتار از راه بیان فضیلت انتظار فرج بر اهمیت و ضرورت تحقیقات و مطالعات در مسأله وعده‌های آخرالزمانی قرآن تأکید می‌شود. فضیلت «انتظار» در کلام رسول خدا (ص) - لطفاً درباره جایگاه انتظار فرج در کلام حضرات معصومین (ع) توضیح دهید. حجت‌الاسلام جواهری: موضوع «مهدویت» یک اصل اسلامی است و ریشه در وحی الهی، قرآن و سنت نبوی دارد و ساختار و ابعاد مهدویت بر اساس سخنان پیامبر خدا (ص) استوار است. رهنمود‌های پیامبر (ص) درباره «فضیلت انتظار» بیدارگر و هشدار دهنده و سازنده است. ایشان در حدیثی می‌فرماید: «أفضل العباده
انتظار الفرج»؛ برترین عبادت، انتظار فرج است (کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، باب ۲۵، حدیث ۶، ج. ۱، ص. ۲۸۷). در حدیث دیگر نیز فرمودند: «افضل اعمال امتی انتظار الفرج من الله عزوجل»؛ برترین کار‌های امت من، انتظار فرج از خداوند عزوجل است. (کمال الدین و تمام النعمه، باب ۵۵، حدیث ۳، ج. ۲، ص. ۶۴۴). واژه «أفضل» در این دو حدیث نبوی، صیغه أفعل تفضیل است و بهترین و انحصار را می‌رساند. واژه «عبادت» همه اعمال دینی امت اسلامی را در بر می‌گیرد. از این رو در میان عبادت‌ها و اعمال امت پیامبر اسلام «انتظار فرج» بهترین عبادت و عمل امت اسلامی است. این حقیقت، جایگاه بی نظیر انتظار را در نظام عبادی و ارزش‌های دینی آشکار می‌کند. پیامبر اسلام (ص) آورنده تعلیمات اسلامی، جایگاه عالی انتظار در میان عبادت‌ها و اعمال امت اسلامی را تبیین و از این راه اهمیت فراوان انتظار و رسالت منتظران را یادآوری کرده است. انتظار در بیان امام علی (ع) وصیّ و خلیفه پیامبر خدا (ص) نیز در راستای تبیین آموزه‌های بنیادی مهدویت گام برداشته و از فضیلت منتظران سخن گفته‌اند. امیرمؤمنان امام علی (ع) دربارة «جایگاه منتظر» فرمودند: «المنتظر
لأمرنا کالمتشحط بدمه فی سبیل الله»؛ منتظر امر ما همانند انسان مجاهدی است که در راه خدا به خون خود آغشته و شهید شود. (کمال الدین و تمام النعمه، باب ۵۵، حدیث ۶، ج. ۲، ص. ۶۴۵). شهادت بالاترین کار نیک و ارزش عالی و نهایی در نظام ارزش‌های اسلامی است و امام علی (ع) در این حدیث «منتظر» و «شهید در راه خدا» را همانند و مثل هم شمرده‌اند. این تشابه و پیوند در جایگاه و شأن، ضرورت جهت‌گیری شهادت طلبانه منتظران را روشن می‌کند. مرگ در حال انتظار، به مثابه حضور در خیمه حضرت مهدی (عج) امام جعفر صادق (ع) نیز خط تبیین ارزش و اهمیت منتظری را که با صداقت در انتظار ظهور امام مهدی (عج) است ادامه داده و در بزرگی جایگاه ومقام منتظر فرمودند: «المنتظر للثانی عشرکالشاهر سیفه بین یدی رسول الله یذب عنه» (کمال الدین و تمام النعمه، باب ۵۵، حدیث ۸، ج. ۲، ص. ۶۴۷). انسان منتظر امام دوازدهم، همانند مجاهدی است که شمشیرش را پیش روی رسول خدا کشیده و از ایشان دفاع و حمایت می‌کند. مطابق این حدیث، انتظار آنقدر ارزش دارد که منتظر در جایگاه مجاهد در راه خدا در رکاب پیامبر و در حمایت از پیامبر قرار می‌گیرد. «علاء بن سیابه» گفته است
امام صادق (ع) فرمودند: «من مات منکم علی هذا الامر منتظرأ له کان کمن کان فی فسطاط القائم»؛ هر منتظری از شما که در حال انتظار بمیرد همانند کسی است که در خیمه حضرت مهدی قائم آل محمد (ع) باشد. (کمال الدین و تمام النعمه، باب ۵۵، حدیث ۱، ج. ۲، ص. ۶۴۴). - دقت در روایات معصومین (ع) درباره «اجر انتظار» راهنمای منتظران به سمت فهم «فلسفه انتظار» است. به نظر شما این نکته صحیح است؟ حجت‌الاسلام جواهری: بله به نکته مهمی اشاره کردید، حکمت الهی و حکیم بودن پیامبر خدا (ص) و امامان اقتضاء می‌کند که اجر انتظار و پاداش منتظر بیهوده نباشد. این جایگاه عالی برای انتظار، بسته به «عمل» به لوازم انتظار و فراهم شدن شرایط و مقدمات انتظار است. ارزش منتظر معلول فرآیند انتظار از مقدمات تا پیامد‌های سازنده آن است. قطعاً در انتظار چیز‌هایی هست که اینقدر ارزش دارد و شناخت این حقایق در گرو مطالعات قرآنی در مسأله وعده‌های آخرالزمانی قرآن کریم است. شناخت اخلاق، رفتار و گفتار رسول خدا (ص) و امامان و تلاش در جهت آراستگی به آن از مقدمات انتظار ظهور قائم آل محمد (ع) است. کشف انتظارات حضرت مهدی (عج) از منتظران
ظهورش و انجام وظایف و تکالیف شرعی، عامل انطباق عنوان «انتظار» بر انسان‌هاست. بر منتظر لازم است ویژگی‌ها و اوصاف یاران حضرت مهدی (عج) را به درستی بشناسد و با خودسازی و تهذیب نفس و جهاد اکبر، آن اوصاف را در خود ایجاد کند تا شخصیت الهی خود ساخته منتظران حقیقی ظهور را به دست آورد. اندیشه دینی، آرمان، اراده و عمل از ارکان انتظارند اندیشه دینی، آرمان، اراده و «عمل انسان» از ارکان انتظار و سازنده هویت منتظران است. درنگ در فضیلت و جایگاه عالی انتظار و منتظران، یادآور نقش مثبت و سازنده انتظار است. انتظار مکتب سازنده عوامل وشرایط ظهور منجی بشر است. ارزش و جایگاه عالی اصل انتظار در احادیث معصومین (ع)، یادآور مشخصات انتظار اسلامی است. «انتظار فرج» انتظار گسترش دین و ایمان اسلامی در جهان و استقرار کامل و همه جانبه ارزش‌های الهی و پیروزی نهایی حق و صلح و عدالت بر باطل و ستیز و ظلم، تلاش در راه و تشکیل جامعه و حکومت برتر پایان تاریخ، توسط شخصیت مقدس الهی و حجت خدا و خلیفه خدا و بقیةالله است که در روایات متواتر اسلامی «مهدی» نامیده شده است. - ممکن است برخی اصلاً موافق مسأله انتظار نباشند، نظر
شما در این باره چیست؟ حجت‌الاسلام جواهری:بله، باید گفت که زیربنای اصل انتظار پذیرش وحی الهی، توحید، نبوت و معاد و امامت است. در انتظار گرایش به خوبی‌ها و تنفر از بدی‌ها، انگیزش برای آراستگی به فضایل اخلاقی و پیراستگی از رذایل اخلاقی نهفته است. «انتظار اسلامی» انتظار خالی شدن روان‌ها از عقده‌ها، کینه‌ها و لجبازی‌ها و انتظار نابودی تمام مفاسد اخلاقی از قبیل: تبعیض، ظلم، زنا، ریا، شرب خمر، خیانت، رشوه، خشونت، جنگ، دزدی و آدم کشی است. «انتظار اسلامی» تفکر ترویج احکام الهی و کمال بشر با اجرای همه واجبات و رهایی از همه کار‌های حرام است. «انتظار اسلامی» رهایی از تنبلی، بی حالی، بی عاری، سستی و بی کاری است. نشاط، انگیزه، همت، کار، ایثار، امید، خوشبختی، جهاد و شهادت از لوازم تفکیک‌ناپذیر انتظار است. «انتظار اسلامی» مکتب اعتراض به گناه، فساد، ظلم، کفر، شرک و نفاق است. «انتظار اسلامی» بر پذیرش و اعتقاد به مرجعیت و ولایت فقیه و اطاعت و پیروی کامل از فقیه عادل نائب امام زمان استوار است. تقلید از مرجع تقلید و فرمانبرداری از ولایت فقیه از قوانین انتظار اسلامی است. باید نشانه‌ها و شرایط ظهور را شناخت و با تلاش
و کوشش دائمی و خستگی ناپذیر در راه فراهم ساختن عوامل و شرایط ظهور گام برداشت و انتظار را در عمل نشان داد. انتظار ادعا و حرف نیست، بلکه باور، ایمان اسلامی، اندیشه جامع دینی، آرمان، اراده، عمل و تلاش همه جانبه در راه آن است.
دیدگاه تان را بنویسید