ستاره دهه شصتی: از حاشیه‌های سینما دورم

جام جم: افسانه بایگان، ستاره دهه ۶۰ سینمای ایران، کارنامه پرباری از ایفای نقش‌های رنگارنگ دارد که هر کدام از آن‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارد. او در تلویزیون هم ایفاگر نقش‌های متفاوت در سریال‌هایی همچون تنهاترین سردار، سربداران، سرنخ، روز‌های زندگی، با من بمان، پیامک از دیار باقی، وضعیت سفید، پریا، شوق پرواز، راه طولانی و... بوده است. بایگان در نوروز امسال با مجموعه تلویزیونی «تعطیلات رویایی»، میزبان مخاطبان شبکه دو بود. او در این سریال نقش یک زن نوکیسه را بازی می‌کرد که رفتار‌هایی منحصر به خودش را داشت. همچنین کل‌کل‌های زیادی بین او و جاری اش برقرار بود که این نقش را افسر اسدی بازی می‌کرد. به بهانه بازی بایگان در این مجموعه و حضور کمرنگش در سینما به رغم این که روزگاری ستاره این عرصه بوده است، با او به گفت‌وگو نشستیم. شما در این مجموعه، نقش یک زن نوکیسه و بظاهر متجدد را بازی می‌کردید که حتی همسرش را نه به نام، بلکه با صفت هانی (honey) صدا می‌کرد. این نقش چه ویژگی‌هایی داشت که شما را برای بازی وسوسه کرد؟ مهم‌ترین مساله‌ای که در انتخابم نقش بسزایی داشت، متن منسجم و موقعیت‌های طنز کار بود. راستش موقعیت‌هایی که در این سریال به عنوان کاراکتر رو‌به‌رو می‌شدم، برایم جدید بود. گرچه من در کار‌های طنز تا حدودی حضور داشته‌ام، اما نقشم در سریال تعطیلات رویایی خیلی خاص و ابعادش برایم جذاب بود. به همین دلیل کار را قبول کردم. ولی شما تجربه نقش مشابهی را در سریال تلویزیونی پیامک از دیار باقی هم داشتید و آنجا هم حتی با لحنی خاص همسرتان را صدا می‌کردید که اتفاقا در آن کار هم نقش مقابل تان را محمدرضا شریفی‌نیا به عهده داشت؛ بنابراین خیلی این نقش با آن نقش تفاوتی نداشت. نه، من با شما موافق نیستم. هر اثری ویژگی‌های خودش را دارد و معتقدم نقش‌هایم در دو مجموعه پیامک از دیار باقی و تعطیلات رویایی متفاوت از هم است. گرچه در هر دو سریال یک زن خانه دار بودم، اما نمی‌توان چنین قیاسی داشت. من در فیلم سینمایی مرد عوضی هم با موقعیت‌های کمدی رو‌به‌رو شده بودم، اما موقعیت‌های طنز آن اثر متفاوت با دیگر کارهایم بود که تا امروز بازی کرده‌ام. ضمن این که وقتی بازیگری نقشی را در یک اثر دیگر بازی می‌کند، سعی دارد آن را از آن خودش کند. یعنی شما سعی کردید نقش گل بانو را به خودتان نزدیک کنید؟ بله، وقتی نقشی را می‌پذیرم، سعی می‌کنم به کاراکتر نزدیک شوم و طبق ویژگی‌های نقش جلو بروم. البته تعامل و هماهنگی خوبی هم با آقای امینی، کارگردان داشتم و نقش را بعد از روتوش جلوی دوربین ایفا می‌کردم. در این سریال بسیار می‌طلبید بداهه در جای خودش درست استفاده شود و خوشبختانه کارگردان هم موافق بود و ما بسیار بداهه داشتیم. گل بانو، کل کل‌های زیادی هم با جاری اش (افسر اسدی) داشت. فکر می‌کنم در این صحنه‌ها بیشتر بداهه شکل می‌گرفت؟ بله، در کل‌کل‌هایمان خیلی بداهه داشتیم. سعی می‌کردیم با این بداهه ها، نمک و جذابیت کاراکتر‌ها را بیشتر کنیم. پس با این توصیف کارگردان دست تان را برای خلق نقش، باز می‌گذاشت؟ بله، تعامل خوبی با کارگردان داشتیم و آقای امینی، بازیگر را خیلی خوب درک می‌کرد؛ حواس اش کاملا به بازیگر بود و اگر اعتماد به بازی اش داشت، امور را کاملا به او می‌سپرد که این اتفاق برای من افتاد. با توجه به این که بداهه‌پردازی هم در این سریال کم نداشتید، بیشتر علاقه‌مند هستید این اتفاق بیفتد یا این که واو به واو طبق فیلمنامه نقش را جلو ببرید؟ این مساله کاملا بستگی به نوع کار دارد. در برخی کار‌ها می‌طلبد بازیگر بداهه‌پردازی داشته باشد، مثل سریال تعطیلات رویایی، ولی بعضی از آثار هم باید طبق فیلمنامه جلو رفت. قالب این مساله را کار مشخص می‌کند. البته بداهه‌پردازی ما در تعطیلات رویایی بجا بود و تا جایی بود که به کار لطمه نخورد. کدام یک از خصلت‌های گل بانو را بیشتر علاقه‌مند بودید در بازی تان پررنگ کنید؟ گل بانو یک زن ساده دل و متکبر بود و من هم سعی کردم این دو ویژگی را هنگام اجرا پررنگ کنم تا برای تماشاگر هم جالب باشد. اما گل بانو رفتار‌های کودکانه هم کم ندشت و این در حالی بود که او دختر بزرگ و داماد داشت. به نظرتان رفتار‌های کودکانه این کاراکتر اغراق‌آمیز نبود؟ اغراق برای این کاراکتر تا حدودی لازم بود و من هم سعی کردم در بازی‌ام این رفتار‌های گل بانو را اغراق‌آمیزتر کنم. اگر شما دقت کنید رفتار‌های کودکانه او نشأت گرفته از خصلت ساده دل بودنش بود. ضمن این که انرژی این کاراکتر بالاست و سعی می‌کند آدم باحال خانواده باشد. پس با توجه به این موارد لازم بود در این خصوصیات گل بانو غلو هم شود. ولی فکر نمی‌کنید این غلو باعث می‌شد کاراکتر از واقعیت به دور باشد؛ یعنی وقتی مخاطب او را می‌دید، نمی‌توانست ما‌به‌ازایش را پیدا کند؟ به نظرم ما به ازای افرادی مثل گل بانو در جامعه وجود دارد و این‌طور نیست که چنین شخصیت‌هایی نداشته باشیم. من بر‌خلاف شما فکر می‌کنم جنس این کاراکتر جدا و دور از واقعیت نیست. رفتار‌های هر آدمی به خودش بستگی دارد و ممکن است رفتاری در یک فرد ببینید، اما شما از آن خصلت رفتاری دور باشید، اما نمی‌توان منکر این بود که آدمی با چنین ویژگی‌هایی وجود دارد. نقش همسرتان را در این سریال محمدرضا شریفی‌نیا بازی می‌کرد. به نظرتان زوج شما و شریفی‌نیا تکراری نبود؟ نه، همان‌طور که تاکید کردم وقتی موضوع و گونه کار متفاوت باشد، چه ایرادی دارد دو بازیگر که قبلا تجربه همبازی بودن در کار دیگری را هم داشته‌اند حضور داشته باشند. بازی در کنار آقای شریفی‌نیا خیلی راحت است. پینگ پنگ خوبی در دیالوگ‌ها برقرار می‌شود و ایده‌های خوبی در کار دارد. خودتان هم بیننده سریال در ایام نوروز بودید؟ بله، من سریال را فارغ از این که خودم در آن بازی داشتم، مثل یک مخاطب دنبال می‌کردم و برایم جذاب و سرگرم‌کننده بود. البته ما برای تولید، هم زمان محدودی داشتیم و هم بودجه کم، اما کار با همدلی جمع شد. برای ضبط سریال زحمت زیادی کشیده شد و صحنه‌های جاده‌ای و کار در شهرستان سختی‌های خودش را داشت، اما به بهترین شکل اجرا شد. با توجه به این که در جریان همه اتفاقات بودم و این که سازمان عمران منطقه‌ای کیش حمایتی نکرد، اما تهیه‌کننده تلاش داشت از جذابیت‌های کار کم نشود. یکی از حسن‌های سریال، تبلیغ گردشگری به نفع کشورمان بود. البته به این موضوع بدون آن که گل درشت شود و با نشان دادن تصاویر جذاب از کیش پرداخته شد. به همین دلیل به سهم خودم از تهیه‌کننده تشکر می‌کنم اجازه نداد آب در دل کسی تکان بخورد. همچنین کارگردان هم تلاش کرد یک کار خوب ارائه کند. آقای امینی جزو کارگردانان خوشفکر است. آنچه اهمیت دارد این است که همه تلاش کردند یک کار قابل قبول ارائه شود. شما در تلویزیون ایفاگر نقش‌های رنگارنگی بوده‌اید، چقدر صبوری کردید تا نقش‌های خوب پیشنهاد شود؟ کمتر نقش زنان متفاوت نوشته می‌شود و من صبر می‌کنم پیشنهاد خوبی مطرح شود و نقش حرفی برای گفتن داشته باشد. تا وقتی قصه را نخوانم و از آن لذت نبرم، انتخابش نمی‌کنم. برایتان مدیوم سینما و تلویزیون چقدر تفاوت دارد؟ هیچ فرقی ندارد. اگر دو کار سینمایی و تلویزیونی همزمان پیشنهاد شود، کاری را می‌پذیرم که برایم چالش به همراه داشته باشد. حال در سینما می‌خواهد ساخته شود یا در تلویزیون. شما زمانی ستاره سینما بودید، اما در سال‌های اخیر حضورتان در این عرصه کمرنگ شده است. آیا دلیل خاصی دارد؟ دلیل حضور کمرنگ‌ام در سینما این است که نقش‌های پیشنهاد شده به دلم نمی‌چسبید. ضمن این که بهترین نقش‌ها برای ۲۰ تا ۳۵ سالگی است و نقش‌های خوبی برای سنین بالاتر نوشته نمی‌شود. ضمن این که تلاش می‌کنم از فضای سینما و حاشیه‌های آن دور باشم. در سینما بیشتر روابط حاکم است و، چون خودم را درگیر چنین ماجرا‌هایی نمی‌کنم، طبیعی است حضورم هم کمتر می‌شود. یعنی حاکم بودن روابط و حاشیه‌ها در سینما شما را از این مدیـــــــوم دورکرده است؟ بله، بویژه این که چنین مواردی در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده شده است. البته من شکایتی از این مساله ندارم، چون انتخاب خودم است که ترجیح می‌دهم درگیر حاشیه‌ها نشوم و به زندگی‌ام برسم. مریل استریپ را ببینید شما مریل استریپ را ببینید، حتی در میانسالی ایفاگر نقش‌های چالشی با رنگ‌آمیزی‌های خاص خودش است؛ اما آیا در سینمای ما برای یک خانم میانسال نقش چالشی نوشته می‌شود؟ مسلما نه. همه این موارد دست به دست هم داده تا من از این فضا دور باشم.