توافق بد همیشه بد است!

سرویس فرهنگی فردا؛ حسام آبنوس: «در رژیم طاغوت، آمریکا به‌عنوان یک ثروت نگاه می‌کرد به رژیم پهلوی، درعین‌حال ضرباتی که در همان دوران از سوی آمریکا به ایران وارد شده ضربات کاری و مؤثّری است که کسانی که با تاریخ آشنایند، با زندگی آن دوران آشنایند، کاملاً این را میفهمند و تصدیق میکنند؛ بعد از انقلاب هم که خب معلوم است؛ از روز اوّل شروع کردند به خباثت و عناد و تا امروز هم ادامه دارد.»

این سخنان که زمان زیادی از طرح شدن آنها از سوی رهبر معظم انقلاب نمی‌گذرد، نشان می‌دهد خباثت و پلیدی دشمنان قسم خورده جمهوری اسلامی دیرپا است و از روزهای پیروزی انقلاب اسلامی تا امروز این مشی و رویه پیوسته از سوی آنها اتخاذ شده است. اما در این بین بسیاری باور ندارند که چنین خباثتی ریشه تاریخی دارد و همچنان بر مدار گفت‌وگو و ایجاد ثبات در روابط دو طرف تلاش می‌شود اما با نگاهی به سابقه تاریخی میان دو کشور این مسئله به چشم می‌آید.

مستند «قرارداد ۱۹ ژوئن» به کاگردانی ایمان گودرزی اثری است که در نظر دارد خباثت تاریخی آمریکایی‌ها را به بیننده نشان دهد. شروع مستند با یک ضربه محکم بیننده را وارد یک دعوا می‌کند. دعوایی که در سال‌های اخیر نیز بارها طرح شده و در همان ابتدا نظرات موافق و مخالف پیرامون عنوان کردن شعار «مرگ بر آمریکا» بیننده را وادار می‌کند تا پایان این مستند را دنبال کند. از این حیث باید ورودی مستند را یک ورودی قدرتمند خواند و کارگردان با یک ضربه محکم بیننده را میان دعوا پرت می‌کند.

اما کارگردان با زیرکی موضوع را طوری طراحی کرده تا به هدف اصلی خود دست پیدا کند. او در واقع می‌خواهد به ماجرای مذاکرات نماینده‌های جمهوری اسلامی ایران با طرف آمریکایی بپردازد، اما از مسائل ابتدایی که منجر به مذاکره شده سخن می‌گوید و به نوعی روند مستند کاملا بر مبنای اطلاعات دادن طراحی شده و سوالی در ذهن بیننده باقی نمی‌گذارد،. ماجرای تسخیر لانه جاسوسی و گروگان‌های آمریکایی سبب می‌‌شود تا پیشنهاد مذاکره برای تبادل گروگان‌ها از سوی طرف آمریکایی مطرح شود و گودرزی در مستندش برای اشاره به این موضوع به پیش از پیروزی انقلاب اسلامی می‌رود و روایت را از آنجا آغاز می‌کند و مباحث مورد مناقشه را در آن سال‌ها برای بیننده طرح می‌کند.

در این مستند بیننده نظرات مختلفی را از زبان افراد متفاوت می‌شنود و این موضوع سبب می‌شود که نتوان برچسب جانبداری را به مستند چسباند و کارگردان اجازه داده تا همه حرف بزنند و از روی عمد عبارتی را از زبان یکی از مصاحبه‌شونده‌ها در فیلم گذاشته تا نشان دهد تمام حرف‌ها پخش شده است که این نیز به زیرکی در بافت فیلم گنجانده شده است؛ آنجا که زیباکلام می‌گوید «آخه این حرفا رو شما از تلویزیون پخش نمی‌کنید». صادق زیباکلام، ابراهیم یزدی، محمود کاشانی، عبدالحسین روح‌الامینی و ... همه کسانی هستند که نظرات‌شان را پیرامون مسئله سفارت، شعار مرگ بر آمریکا، گروگان‌ها، مذاکرات و در پایان نتیجه حاصل مذاکرات بیان می‌کنند. نتیجه‌گیری که گودرزی در پایان مستند از سخنان این افراد می‌کند به شدت هوشمندانه است و او به نفع موضوع مستند خود از زبان مخالفان حرف می‌کشد و آن نتیجه‌ای که می‌خواهد - البته نتیجه مورد نظر کارگردان صحیح است - را باز هم غیر مستقیم به بیننده القا می‌کند.

«قرارداد ۱۹ ژوئن» را باید تالی‌تلو برجام در سال‌های ابتدایی انقلاب دانست که نمادی از بدعهدی دشمن شماره یک جمهوری اسلامی است. در این مستند نشان داده شده که چطور آمریکایی‌ها برخلاف توافقی که با ایران داشتند زیر میز زدند و طرف ایرانی که بهزاد نبوی عضو ارشد تیم مذاکره کننده بود، بدون محقق شدن وعده‌های آمریکایی‌ها گروگان‌ها را آزاد کرد و عملا در برابر هیچ به وعده‌های خود عمل کرد، اتفاقی که این روزها کم و بیش در مورد برجام نیز به چشم می‌آید.

در این مستند کارگردان به خوبی مسبوق به سابقه بودن بدعهدی‌های آمریکایی‌ها را به تصویر کشیده و بیننده به خوبی پی به این مسئله می‌برد. سخنانی که زیباکلام و یزدی در نقد نتیجه مذاکرات عنوان می‌کنند نشان می‌دهد که توافق بد همیشه بد است حال اگر در روزگاری عده‌ای از آن دفاع کنند.

از آنجا که در روزگار پسابرجام به سر می‌بریم این مستند درس خوبی برای مدافعان برجام و البته تیم مذاکره کننده ایرانی است تا بدانند توافق بد همیشه بد است و خوب است از تاریخ درس گرفت.

مستند «قرارداد ۱۹ ژوئن» به کارگردانی ایمان گودرزی تولید شده است.