شهرزاد و مردمی که برای قصه خوب، پول می‌دهند/ معمای شاه، سریالی که داستان ندارد

سرویس فرهنگی فردا- حامد یامین پور؛ زمانی شبکه نمایش خانگی حیات خلوتی بود تا کارگردان هایی که دیگر بنا نداشتند با تلویزیون کار کنند شانس جذب مخاطب را برای آثار خود از طریق این رسانه محک بزنند. در ابتدا شبکه نمایش خانگی برای تلویزیون رقیب جدی محسوب نمی شد. شاید به این جهت که خود فیلمسازان نیز آن تعهد و الزامی که برای کار با تلویزیون قائل بودند در آثار خود برای شبکه نمایش خانگی رعایت نمی کردند،اما به مرور اوضاع تغییر کرده است.

این روزها اما با توزیع سریال شهرزاد بار دیگر شبکه نمایش خانگی بر سر زبان ها افتاده و تلویزیون رقیبی جدی در کنار خود احساس می کند. رقیبی که اگر چه استفاده از آن برای مردم هزینه دارد اما ظاهراً بیش از سریال های تلویزیون مخاطب پیدا کرده است.

اگر چه این روزها نقد سریال معمای شاه همه گیر و حتی حرفی تکراری شده اما شاید دلیل اصلی این اتفاق همزمانی پخش سریال شهرزاد در ژانر تاریخی با پخش سریال معمای شاه از تلویزیون است. این مسئله خود به خود باب قضاوت و مقایسه این دو را باز کرده است. مقایسه ای که اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

سریال شهرزاد قصه عاشقانه ای را در بستر تاریخ معاصر ایران در دهه 30 روایت می کند و با این شعار که «در حوادث عشق اولین قربانی است» سعی در بیان روایت عاشقانه خود دارد. استفاده به جا از موسیقی و چهره ای مثل محسن چاوشی در کنار پیوست های تبلیغاتی استاندارد و به روز، شهرزاد را حتی از دیگر سریال های شبکه نمایش خانگی نیز متمایز کرده است.

اصلی ترین ویژگی سریال شهرزاد که به نظر آن را از نمونه های مشابه پیش می اندازد وجه قصه گو بودن است. مردم ایران نشان داده اند که عاشق قصه شنیدن هستند. اتفاقاً به همین علت است که برخی سریال های تلویزیون که شاید از لحاظ کارگردانی قابل اعتنا نباشند اما فیلمنامه به نسبت قابل قبولی داشته باشند از جانب مردم استقبال می شوند.

مخاطب قصه شهرزاد را دنبال می کند از آن جهت که تکلیفش مشخص است. کاراکتر ها را می شناسد مشکل و سختی های قهرمان را لمس می کند و خود را در موقعیت او قرار می دهد. با او می خندد و با او گریه می کند. اتفاقی که در معمای شاه نمی افتد و مخاطب با انبوهی از کاراکتر ها مواجه هست که به یکباره وارد قصه می شوند و مخاطب هیچ اطلاعاتی از گذشته آن ها و نسبت آن ها با قصه ندارد.

بنابراین او در انتظار قسمت بعد خواهد بود و حتی با این وجود که باید برای تماشای آن پول پرداخت کند اما از آن جهت که احترامش حفظ شده و فیلمساز برای او قصه می گوید حاضر به پرداخت این هزینه می شود.

این در حالی است که مخاطب با تماشای معمای شاه نه تنها انتظار قسمت بعد را نمی کشد بلکه برای فهم آن احتیاج دارد تا یک قسمت را چند بار ببیند و البته چند کتاب نیز در کنارش مطالعه کند تا شاید بتواند با کاراکتر های فیلم ارتباط برقرار کند. به همین دلیل شاید تماشای برنامه شب های تاریخ که با حضور اساتید تاریخ پس از سریال پخش می شود برای بسیاری از مخاطبان جذاب تر است.

شاید روایتی که سازندگان شهرزاد از کودتای 28 مرداد دارند دارای اشکالاتی باشد و آن چنان که باید با واقعیت مطابقت ندارد با این حال از طرف دیگر می توان گفت این روایت آن قدر دراماتیزه شده است که باور مخاطب را بر می انگیزد و هر گاه نام کودتای 28 مرداد به گوشش می خورد به یاد اتفاقات این فیلم و آثار و تبعات این کودتا و زمینه های آن می افتد.

حال آنکه در سریال معمای شاه عظیم ترین و عجیب ترین اتفاقات تاریخ معاصر روایت می شوند بدون آن که مخاطب لحظه ای از آن ها را به خاطر بسپرد یا به خاطر بیاورد یا حتی گاهی اصلا متوجه شود شاهد چه رخدادی است!

مواجهه سینما با تاریخ در کشور ما با وجود همه تجربه های گذشته نشان می دهد هنوز مردم و مخاطب عام به تماشای آثار داستانی در بستر تاریخ علاقه نشان می دهند و برای آن حاضر به پرداخت هزینه هم هستند، اما به شرطی که واقعا پای قصه در میان باشد.