آیا کوچه‌ «بنی‌هاشم» وجود دارد؟

فارس: یکی از سؤالاتی که برای عموم شیعیان درباره اهل بیت علیهم‌السلام پیش می‌آید و بارها شاهد آن بودیم که مادحان و ذاکران حسینی از آن در روضه‌خوانی و مداحی‌هایشان یاد کرده‌اند «کوچه بنی‌هاشم» است، کوچه‌ای که دیگر امروز هیچ اثری از آن برجای نمانده است. آیت‌الله محمدعلی جاودان از اساتید اخلاق به این سؤال پاسخ می‌دهد: کوچه بنی هاشم نامی است که در زمان ما ایجاد شده است. بنده در سال 1360 به حج مشرف شده بودم و زمانی که از باب جبرئیل به سوی قبرستان بقیع می‌رفتیم به کوچه‌ای می‌رسیدیم که نسبتاً تنگ اما طولانی بود و به خیابانی منتهی می‌شد که در کنار آن قبرستان بقیع قرار داشت. این کوچه نزد ایرانی‌ها به کوچه بنی‌هاشم مشهور بود و در طول آن، خانه آجری وجود داشت که به حضرت صادق(ع) نسبت داده می‌شد اما به نظر بنده از عمران آن خانه بیش از 60 سال نمی‌گذشت و به همین دلیل باور نمی‌کردم که این خانه، خانه امام صادق(ع) باشد. البته من در تمام عمرم کوچه‌ای با روح‌تر از آن کوچه ندیده‌ام. بعدها که به مکه مشرف شدیم همه فاصله میان مسجدالنبی(ص) و قبرستان بقیع تخریب شده بود. مطلب اصلی این است که در زمان صدر اسلام، اصلاً محله و کوچه به شکل فعلی وجود نداشت و خانه‌های مدینه به هم پیوسته نبوده است. مثلاً خانه امیرالمؤمنین(ع) و پیامبر اکرم(ص) در کنار مسجد و چسبیده به هم ساخته شده بود؛ همچنین عباس بن عبدالمطلب در یکی از ضلع‌های دیگر مسجد، خانه داشت و عقیل بن ابی طالب(ع) که برادر حضرت علی(ع) بود نیز در کنار قبرستان بقیع خانه داشت و مادر بزرگوارش فاطمه بنت اسد(س) که مادر امیرالمؤمنین(ع) بود نیز در آنجا دفن شده بود. از این رو از جزئیات خانه‌های بقیه بنی هاشم هیچ اطلاعی در دست نیست در نتیجه محلی به نام کوچه بنی‌هاشم در آن زمان وجود نداشته است لذا کسانی که این مطلب را بیان نموده‌اند هیچ اطلاعی درباره جغرافیا، تاریخ و شرایط آن دوران نداشته‌اند.