از کودکی تا مرگ آخرین پادشاه قاجار

فارس: احمد شاه آخرین پادشاه سلسله قاجار است که با وی سلطنت قاجاریه به پایان می‌رسد. او وارث سلطنت یکصد و بیست ساله قاجارها در ایران بود. سلطنتی که از آغا محمد خان تا محمدعلی شاه را تجربه کرده و در واپسین سال‌های خود به کودکی 21 ساله به ارث رسیده بود. سلطنت کوتاه ولی پرماجرای محمدعلی شاه با فتح تهران در 1327 ه.ق و پناهنده شدن وی به سفارت روسیه در زرگنده که با موافقت انگلیسی‌ها صورت گرفت خاتمه پذیرفت و احمد میرزا که یکسال پس از ترور ناصرالدین شاه متولد شده بود در سن دوازده سالگی از سوی فاتحان تهران به سلطنت انتخاب شد و به خاطر صغر سن تحت نظر نایب السطنه ای قرار گرفت که وی را نیز فاتحان تهران بر گزیده بودند. برگزیده شدن احمد میرزا به سلطنت باعث شد که وی از پدر و مادر خود که مقرر بود خاک ایران را ترک نمایند جدا شود و به کاخ سلطنتی عزیمت کند. البته این جدایی توأم با گریه و بی تابی طرفین به ویژه احمد شاه بود که قصد نداشت از والدین خود دور شود. احمد شاه هفت سال پس از سلطنت تاجگذاری کرد ولی تاجگذاری وی مصادف با وقوع جنگ جهانی اول شد که جهان و ایران را علیرغم اعلام بی طرفی در کام خود فرو برد و بخشهایی از ایران علاوه بر قشون روس و انگلیس توسط قشون عثمانی نیز به تصرف در آمد. پایان جنگ جهانی اول نوید دهنده دوران خوبی برای خاور میانه و ایران نبود. حفظ و نگهداری هندوستان، طمع به بازارهای داخلی منطقه، دسترسی به نفت و مقابله با خطر بلشویسم، چهار محور فعالیت استعمار انگلستان در ایران و خاور میانه را تشکیل می داد. لرد کرزن (وزیر خارجه وقت انگلیس) در پی انعقاد قرارداد 1919 در ایران بود که با تحقق یافتن آن ایران آشکارا به مستعمره انگلستان تبدیل می‌شد. در نهایت با مخالفت مردم و عدم امضای قرارداد از سوی احمد شاه، این قرارداد ملغی شد و انگلیسیها در پی اجرای طرح دیگری برآمدند که همان منافع سابق را برای انگلستان با کمترین هزینه و حداقل حساسیت بین المللی تأمین می‌کرد. برقراری حکومتی مقتدر و روی کار آمدن دیکتاتوری نظامی طرحی بود که افرادی نظیر لوید جرج نخست وزیر انگلیس، سر وینستون چرچیل و حکومت هند بریتانیا و سازمان اطلاعاتی انگلستان موسوم به اینتلیجنس سرویس از آن حمایت می‌کردند. بدین ترتیب زمینه برای اجرای کودتای سوم اسفند 1299 و به قدرت رسیدن رضاخان پهلوی و در نهایت خلع قاجار فراهم آمد. احمد شاه در سال 1307 شمسی در حالی که هیچ گاه سلطنت پهلوی را به رسمیت نشناخت در فرانسه چشم از جهان فرو بست و طبق وصیتش جنازه او به کربلا منتقل و در آنجا مدفون شد.