پاسخی سینمایی به پرسشی سیاسی

مهر: فیلم سینمایی «مزار شریف» به کارگردانی عبدالحسن برزیده و به تهیه کنندگی منوچهر شاهسواری روز گذشته سوم اسفند ماه در منطقه کمال شهر کرج کلید خورد. این فیلم داستان کشتار دیپلمات‌های ایرانی در کنسولگری ایران در افغانستان در روز ۸ آگوست ۱۹۹۸ مصادف با 17 مرداد 1377 است که به دنبال اشغال شهر توسط نیروهای طالبان رخ داد. در ابتدا مرگ هشت دیپلمات گزارش شد. مدتی بعد مرگ دو دیپلمات و یک روزنامه نگار دیگر نیز تایید شد و در نهایت تنها یک نفر از کارمندان کنسولگری به ایران بازگشت. الله‌داد شاهسوند تنها بازمانده این حادثه است که فیلم سینمایی «مزار شریف» از زبان او روایت می شود. حسین یاری نقش تنها بازمانده از حمله به کنسولگری ایران را بازی می کند. قرار است، تمامی بخش های اصلی این فیلم سینمایی از جمله حمله به کنسولگری، کشته شدن دیپلمات ها، فرار شخصیت اصلی داستان از مزار شریف و بخش هایی از این شهر تنها در یک استودیو با محوطه 5 هزار مترمربع فیلمبرداری شود. منوچهر شاهسواری تهیه کننده این فیلم سینمایی معقتد است که برای اولین بار در ایران یک فیلم سینمایی با شیوه شبه استودیویی ساخته می شود تا همه سکانس های کلیدی این فیلم در یک نقطه متمرکز باشد. به همین دلیل تمامی دکورهای مورد نظر برای فیلم در این محوطه ساخته شده است. اولین لوکیشنی که توسط شاهسواری به اهالی رسانه نشان داده شد، لوکیشن کنسولگری ایران در مزار شریف است. این لوکیشن در یک سوله به طور کامل ساخته شده است. لوکیشن شامل حیات کنسولگری و ساختمان دو طبقه کنسولگری با تمام اتاق های آن است، ساختمان حس و حال سردی را به بیننده منتقل می کند که اگر از داستان فیلم خبر نداشته باشید، احساس می کنید که قرار است یک فاجعه در این مکان رخ دهد. در حیات کنسولگری تعدادی از هنروان با پوشش طالبان حضور دارند که شاهسواری در مورد این گروه می گوید: تمامی افرادی که نقش نیروهای طالبان و مردم افغانستان را بازی می کنند هنروران افغانی هستند که در ایران زندگی کرده و در یک مجموعه هنری که با همت یک هنرمند افغان در ایران راه اندازی شده، آموزش داده شده اند. همچنین علاوه بر آن یک هزار پانصد هنرور افغان در این فیلم سینمایی حضور دارند. یکی از بخش هایی که بیش از هرچیز در این لوکیشن به چشم می خورد، وجود پرده سبز دور تا دور کنسولگری است. زرین دست مدیر فیلمبرداری این فیلم سینمایی در توضیح وجود این پرده ها می گوید: با توجه به اینکه قرار بود تمام بخش های ماجرای حمله به کنسولگری در همین سوله فیلمبرداری شود، باید شرایطی را فراهم می کردیم تا بتوانیم از داخل کنسولگری چشم انداز مزار شریف را داشته باشیم، به همین دلیل از پرده سبز استفاده کردیم تا در نهایت بعد از فیلمبرداری بتوانیم نمایی از شهر مزار شریف را در آن بگنجانیم. وی می افزاید: ما تمام تلاش خود را می کنیم تا بتوانیم بهترین تصاویر را برای این فیلم بگیریم البته بخش مهمی از صحنه های فیلم مربوط به ویژوال افکت است که بی شک دوستان طراح در این زمینه می توانند به خوبی کار کنند. مشکین مهرگان طراح صحنه و دکور این فیلم سینمایی در توضیح این مطلب که آیا ساختمان کنسولگری ساخته شده در لوکیشن کاملا شبیه ساختمان اصلی کنسولگری ایران در مزار شریف هست یا نه، پاسخ می‌دهد: بعد از بررسی ساختمان اصلی کنسولگری ایران در مزار شریف به این نتیجه رسیدیم که نمی توان به دلیل شرایط متفاوت ساختمان اصلی فیلمبرداری کنیم و کار برای عوامل فیلم سخت خواهد شد، به همین دلیل با کارگردان و تهیه کننده فیلم به این نتیجه رسیدیم که بهتر است ساختمان جدیدی را متفاوت از آن چه که در مزار شریف است، طراحی کنیم. البته ساختمانی که ساخته شد در بخش های اصلی نسبت به ساختمان مورد نظر در مزار شریف یکسان است به عنوان مثال هر دو ساختمان دو طبقه بوده و حتی بخش زیرزمین را سعی کردیم نزدیک به زیرزمین اصلی بسازیم. به هر حال اگر قرار بود ساختمان مزار شریف را عینا بازسازی کنیم، از نظر کاربردی دچار مشکل می شدیم. وی بیان می‌کند: یکی دیگر از مهمترین بخش هایی که ساخته شده، زیرزمین محل شهادت دیپلمات ها است. با توجه به اهمیت این بخش، ما زیرزمین را به طور کامل در بخشی دیگر از این سوله ساختیم که شامل سه اتاق است، یک اتاقی که همه دیپلمات ها در آن کشته می شوند، اتاق الله داد شاهسوند که مسئول مخابرات کنسولگری بود و یک آشپزخانه. به نظر من طراحی دکور و صحنه فیلم هایی از این دست که یک داستان واقعی با حساسیت های ویژه در این زمینه را به تصویر می کشد کار سختی است و باید به همه مسائل در این رابطه توجه کرد. به هر حال این فیلم روایتی از رخدادی در 15 سال پیش است و ما باید تمام تلاش خود را برای بهتر به تصویر کشیدن این رخداد انجام دهیم. درست زمانی که گروه هنروران افغان آماده می شدند تا سکانس حمله به کنسولگری را بازی کنند، اهالی رسانه از بخش های دیگری از لوکیشن های این فیلم سینمایی از جمله پاسگاه، خانه حسینیه، زیرزمین، دفتر خبرگزاری ایرنا در مزارشریف، بازار و خیابان های اطراف کنسولگری دیدن کردند. زیرزمین محل شهادت دیپلمات ها در بخش دیگری از سوله ساخته شده است که از ساختمان کنسولگری جدا است. زیرزمین راهرویی با سه اتاق دارد که در یکی از اتاق ها جای گلوله وجود دارد که بدون توضیح هم می توان متوجه شد که دیپلمات ها در این محل کشته می شوند، البته تهیه کننده این فیلم سینمایی می گوید: مهاجمان بعد از کشتن دیپلمات ها، اجساد آن ها در حیات کنسولگری دفن می کنند. در ادامه شاهسواری در توضیح لوکیشن خانه حسینیه به خبرنگاران می‌گوید: الله داد شاهسوند در مسیر فرار خود به ایران، به حسینیه ای پناه می برد که معروف به خانه حسینیه بود. در این محل خانواده افغانی زندگی می کردند که به شاهسوند پناه داده و از او مراقبت می کنند. او در باره لوکیشن دفتر خبرگزاری ایرنا در مزار شریف می‌گوید: شهید صارمی یک روز قبل از حمله به کنسولگری وارد مزار شریف می شود و در دفتر این خبرگزاری حضور پیدا می کند. در همان روز شهر مزار شریف سقوط کرده و دیپلمات ها در تماس با شهید صارمی از او می خواهند تا برای امنیت بیشتر به کنسولگری ایران برود، او نیز به آنجا رفته که در نهایت در کنار دیپلمات ها ایرانی به شهادت می رسد. ابراهیم برزیده نقش شهید صارمی را در این فیلم بازی می کند. جوانی که تنها تفاوت او نسب به دیگر بازیگران ایرانی در این فیلم جلیقه ای است که همیشه در فیلم های ایرانی نمادی از خبرنگاران است. عبدالحسن برزیده کارگردان فیلم سینمایی «مزارشریف» در خصوص این فیلم سینمایی به خبرنگار مهر می‌گوید: زمانی که یک چنین اتفاق مهمی برای یک کشور رخ می دهد، بی شک جزو اتفاقات تلخ از نگاه ملی به شمار می رود و این وظیفه اهالی فرهنگ و هنر آن کشور است که نسبت به آن مسئله واکنش نشان دهند. هر چند نزدیک به 15 سال از این اتفاق می گذرد اما بالاخره توانستیم شرایطی را فراهم کنیم تا این فیلم سینمایی را جلوی دوربین ببریم. او معقتد است، تهیه کننده و سرمایه گذاران فیلم، تلاش زیادی برای به ثمر نشستن این فیلم انجام داده اند. برزیده ادامه می دهد: «مزار شریف» بعد از «ملک سلیمان» تنها فیلمی است که در سینمای ایران به صورت ویژوآل افکت ساخته می شود. این فیلم سینمایی به تنهایی با قصه متفاوتی که دارد به راحتی می تواند در جذب مخاطب موفق باشد، چرا که تمام کسانی که این واقعه را به خاطر دارند می خواهند بدانند به واقع چه اتفاقی در کنسولگری ایران رخ داده است. ما تمام تلاش خود را کردیم تا نگاهی صادقانه و بدون موضع‌گیری به این مسئله داشته باشیم. باز هم به سراغ منوچهر شاهسواری می رویم، از او درباره حمایت سازمان ها و نهادهای مختلف از این فیلم سینمایی به خصوص وزارت اطلاعات و امور خارجه می پرسیم. وی در این خصوص می گوید: حمایت وزارت خارجه از این فیلم سینمایی تنها در حد ارائه برخی از اطلاعات از دیپلمات های به شهادت رسیده در این واقعه و اطلاعاتی دیگر در بخش تحقیقات بوده است. البته ما درخواستی برای ارائه حمایت مالی از این وزارتخانه نداشته ایم، اما امیدوارم با ترکیب جدید وزارت امور خارجه خودشان به این نتیجه برسند که می توانند در ساخت این فیلم سینمایی مشارکت داشته باشند. زمانی که از او در خصوص بودجه ساخت این فیلم سینمایی و هزینه ساخت و ساز چنین دکورهایی می پرسیم، می گوید: هزینه ای که برای ساخت این فیلم سینمایی در نظر گرفته شده است، خیلی بیشتر از هزینه ساخت فیلم های سینمایی که در کشور ساخته می شود نیست. از میان بازیگرانی که در این فیلم سینمایی حضور دارند، می توان به حسین یاری با گریم متفاوت مربوط به آن سال ها و فرهاد اصلانی اشاره کرد. البته فرهاد اصلانی در این فیلم سینمایی نقش یک مامور وزارت اطلاعات را بازی می کند که در خاک ایران به حسین یاری می پیوندد. بازی این بازیگر هنوز شروع نشده و تنها برای آغاز فیلمبرداری این فیلم سینمایی سر صحنه حضور پیدا کرده است.