جراحی زیبایی، جایز یا حرام؟
بطور کلى عمل جراحی زیبایی درمان بیماری محسوب نمیشود و نگاه کردن و لمسِ حرام به خاطر آن جایز نیست مگر در مواردی که برای درمان سوختگی و مانند آن ضرورى باشد و پزشک مجبور به لمس و نگاه کردن باشد.
تبیان: این جمله «پزشک محرم است» غلطی است که متاسفانه شهرت فراوانی هم دارد. پزشک، به هیچ عنوان محرم نیست و تنها در صورت عدم دسترسی به پزشک همجنس، پزشک غیر همجنس آنهم فقط به مقداری که لازم است می تواند آن بخش لازم از بدن نامحرم را ببیند یا لمس کند. بنابراین خانمی که صرفا برای زیبایی بیشتر قصد عمل زیبایی دارد؛ چون این کار ضرورتی ندارد؛ نمی تواند سر و صورت و یا بدن خود را در معرض نگاه و یا لمس (تماس مستقیم) پزشک نامحرم قرار دهد. اگر این عمل ضرورت داشت و پزشک خانم هم نبود؛ می تواند به پزشک مرد مراجعه کند. در سال های اخیر تمایل افراد جهت جراحی های زیبایی افزایش یافته است و انجام این گونه عمل ها از نظر شرعی دارای احکامی است که ما در این مقاله برآنیم با برخی از آنها را بازگو نماییم. * سوال: حکم استفاده از عمل جراحی پلاستیک برای زیبایی چیست؟ حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): اگر موجب ضرر قابل اعتنا و چشمگیر نباشد فی نفسه منعی ندارد ولی توجه داشته باشید بطور کلى عمل جراحی زیبایی درمان بیماری محسوب نمیشود و نگاه کردن و لمسِ حرام به خاطر آن جایز نیست مگر در مواردی که برای درمان سوختگی و مانند آن و
ضرورى باشد و پزشک مجبور به لمس و نگاه کردن باشد و مراجعه به پزشک مماثل حاذق و متخصّص غیرممکن و یا خیلى سخت باشد. * حضرت آیة الله مکارم شیرازی (مدظله العالی): در صورتى که آمیخته با حرام یا ضرر مهمّ دیگرى نباشد ذاتاً اشکالى ندارد، ولى چنانچه مستلزم حرامى باشد (مانند لمس و نظر حرام) تنها در صورت ضرورت جایز است. * حضرت آیة الله نوری همدانی (مدظله العالی): اگر در جراحی مذکور غرض عقلائی داشته باشد و اسراف نباشد اشکال ندارد. * حضرت آیة الله سیستانی (مدظله العالی): فی نفسه اشکال ندارد. همچنین دو تن از مجتهدین و مدرسین حوزه علمیه این گونه پاسخ داده اند: * آیة الله علوی گرگانی (مدظله العالی): از نظر ما جایز نیست. * آیة الله سید محمد شاهرودی (مدظله العالی): فی نفسه جایز است لکن باید از تماس با نامحرم و نگاه اجنبی و محرمات دیگری که ممکن است همراه آن صورت گیرد اجتناب نمود. * سوال: نظر به آنکه تعداد جراحی های زیبایی روز به روز در حال افزایش است و افراد بعضا با پذیرش خطرات جانبی چنین جراحی هایی به آن اقدام می کنند، حکم شرعی در خصوص انجام جراحی های زیبایی غیر ضروری که بعضا با خطراتی نیز همراه است، چیست؟ پاسخ آیة الله
العظمی فاضل لنکرانی (ره): «اگر طبق تشخیص پزشک متخصص و مورد اطمینان عمل مذکور خطر جانی و ضرر قابل توجهی برای شخص داشته باشد انجام آن جایز نیست». * آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): «جراحی زیبایی در صوتی که خطر و ضرر مهمی نداشته باشد و توسط همجنس صورت گیرد و مفسده دیگری بر آن مترتب نشود اشکالی ندارد». * آیة الله العظمی نوری همدانی (مدظله العالی): در فرض سۆال جایز نیست و نسبت به وجود ضرورت باید مورد و خصوصیات آن مشخص گردد تا پاسخ داده شود». * پاسخ آیة الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): «اگر احتمال مرگ یا نقص عضو باشد و احتمال به قدری قوی باشد که برای عقلا موجب خوف باشد، جراحی مذکور به هیچ وجه جایز نیست و اما اگر چنین ضرری نداشته باشد جایز است حتی اگر ضروری نباشد مگر اینکه مستلزم گناهی مانند نگاه نامشروع یا لمس نامحرم باشد که در این صورت فقط در صورت ضرورت جایز است و ضرورت را خود مکلف باید تشخیص دهد. مثلا اگر چهره انسان مشوه باشد معالجه ضروری است و در مورد زنان طبیعی است که زیبایی در بسیاری از موارد ضروری است. «ضرورت جراحی زیبایی باید با نظر پزشک متخصص و متعهد معین شود و اگر از آن جراحی ضرر و یا
خطر بزرگ و متنابهی متوجه شخص گردد جایز نیست و در صورت غیر ضروری بودن در فرض مذکور به طریق اولی جایز نیست». * پاسخ حضرت آیة الله صانعی (مدظله العالی): «به طور کلی جراحی برای زیبایی فی حد نفسه حرمت شرعی ندارد، لکن اگر همراه با احتمال ضرر و مشکلات و حرج های متعدد و شدید و سخت باشد. همان مرض های پوستی و بدنی صعب العلاج، به خاطر آن گونه ضرر ها حرام و غیر جایز است و در حلیت و حرمت ذکر شده ضرورت و عدم ضرورت تأثیری ندارد مگر آنکه فردی اگر این عمل جراحی زیبایی را انجام ندهد خود ترک عمل باعث مشقت و صدمه فراوان غیر قابل تحمل در زندگی می گردد که در آن صورت باید بین حرج و ضرر حاصله و خطرهای جانی کسر و انکسار شود و تشخیص آن هم بعد از معلوم بودن مقدار ضرر و حرج با فتوی است و ناگفته نماند که این فرض، نادر اما صور مختلفه ای دارد». سه سـۆال از آیةالله العظمی مکارم شیرازی (مدّظلّه) راجع به جراحی برای زیبائی: 1) من می خواهم بر روی صورت عمل لیزیک انجام دهم برای زیبایی و نه درمان اما تا دو یا سه هفته نباید آب به آن بزنم. آیا با علم به این موضوع که مانع وضو و غسل است می توانم این عمل را انجام بدهم؟ در این مدت چگونه باید وضو و
غسل را انجام دهم؟ در مورد عمل جراحی، در صورتى که آمیخته با حرام یا ضرر مهمّ دیگرى نباشد ذاتاً اشکالى ندارد، ولى چنانچه مستلزم حرامى باشد (مانند لمس و نظر حرام) تنها در صورت ضرورت جایز است. در مورد وضو و غسل نیز در صورت جواز غسل و وضوی جبیره ای می کنید. 2) نظر شما در مورد عمل جرّاحى زیبا سازى که بعضى انجام مى دهند چیست؟ قابل توجّه این که این عملیّات گاهى براى از بین بردن زشتى مادرزادى است و گاهى براى از بین بردن زشتى است که مادرزادى نیست مثل زخمها و جراحاتى که بعداً عارض مى شود و گاهى اصلا براى از بین بردن زشتى نیست، بلکه براى زیباتر شدن است؟ پاسـخ: در صورتى که آمیخته با حرام دیگرى نباشد در هیچ صورت اشکال ندارد و در صورتى که مستلزم حرامى باشد (مانند نظر و لمس نامحرم) تنها در صورت ضرورت، جایز است. 3) عمل های جراحی که برای زیبایی است مانند عمل بینی چه حکمی دارد؟ اشکالی ندارد ولی باید از طریق هم جنس بوده باشد مگر این که لمس صورت نگیرد. و سوال آخر از محضر مبارک آیة الله خامنه ای: سوال: جراحى بینى و یا گوش جهت زیبایى شرعاً چه حکمى دارد؟ جواب: اگر موجب ضرر قابل اعتنا و چشمگیر نباشد، فى نفسه منعى ندارد. نکاتی که
در مورد جراحی های زیبایی باید مورد توجه قرار گیرد: 1. اگر این جراحی ها ضرورت دارد بی تردید باید انجام شود. فقط باید دقت کرد که اگر پزشک هم جنس وجود دارد باید به آن مراجعه کرد تا نظر و یا لمس حرامی صورت نگیرد. 2. اگر این جراحی ضرورت نداشت لازم است دو نکته را در نظر داشت و آنها را رعایت کرد: الف. عمل مربوطه، آسیب قابل توجه ای را به انسان نرسانده و موجب ضرر چشمگیری نشود. ب. باید پزشک مربوطه هم جنس باشد و از لمس و نگاه حرام هم پرهیز شود. 3. این احکام در تمام انواع و اقسام جراحی ها چه آنکه برای زیبایی انجام می شود و چه آنکه برای غیر زیبایی است و یا سایر مراجعات پزشکی، مشترک است و باید رعایت شود. 4. باید توجه داشت که این جمله «پزشک محرم است» غلطی است که متاسفانه شهرت فراوانی هم دارد. پزشک، به هیچ عنوان محرم نیست و تنها در صورت عدم دسترسی به پزشک همجنس، پزشک غیر همجنس آنهم فقط به مقداری که لازم است می تواند آن بخش لازم از بدن نامحرم را ببیند یا لمس کند. بنابراین خانمی که صرفا برای زیبایی بیشتر قصد عمل زیبایی دارد؛ چون این کار ضرورتی ندارد؛ نمی تواند سر و صورت و یا بدن خود را در معرض نگاه و یا لمس (تماس مستقیم)
پزشک نامحرم قرار دهد. اگر این عمل ضرورت داشت و پزشک خانم هم نبود؛ می تواند به پزشک مرد مراجعه کند.
دیدگاه تان را بنویسید