جشنواره فجر و معضلی به نام قضاوت

معرفی و انتخاب اعضاء سر‌شناس و مقبول برای حضور در هیأت‌های ا نتخاب و داوری، در سال‌های اخیر به یکی از معضلات پیش روی جشنواره فیلم فجر بدل شده‌است. به گزارش «فردا» کمتر از ۵ روز مانده به آغاز جشنواره بیست و نهم فیلم فجر، گام به گام حاشیه‌های مرتبط با انتخاب و داوری فیلم‌های حاضردر بخش‌های مختلف جشنواره پررنگ‌تر می‌شود. هم‌زمان با اعتراض‌های پراکنده درباره ترکیب اعضای هیأت انتخاب و داوری کناره‌گیری داوران و فیلمسازان نیز به معضلات پیش روی برگزارکنندگان جشنواره افزوده شده‌است. جالب اینکه جشنواره فجر در سال‌های نه‌چندان دور همواره ترکیب هیأت‌های داوری و انتخاب را بعنوان یکی از برگ‌برنده‌های خود در روز افتتاحیه رو می‌کرد، اما در سال‌های اخیر با چنان ترکیب نامتعبر و غیرقابل دفاعی به استقبال آثار فیلمسازان رفته‌است که حتی از انتقاد فیلمسازانی که آثارشان پذیرفته شده است هم مصون نمانده است. واکنش محمدعلی طالبی به اعلام نام فیلمش در بخش رقابتی جشنواره از همین جنس یود. طالبی در یادداشتی که برای خروج فیلمش از جشنواره منتشر کرد «برخورد غیرحرفه‌ای و گزینیشی هیئت انتخاب» با فیلم خود و فیلم‌های برخی از همکاران را دلیل اصلی تصمیمش اعلام کرد. همزمان با این اظهارت سیدرضا می‌رکریمی کارگردان شناخته شده و کم‌حاشیه سینمای ایران هم زبان به انتقادات صریحی از ترکیب هیأت داوری و انتخاب جشنواره گشود. میرکریمی که همچون طالبی جزو فیلمسازانی است که فیلمشان برای حضور در جشنواره پذیرفته شده است در اظهارت قابل تأملی گفت: در حال حاضر بسیاری از فیلمسازان، جشنواره فیلم فجر را بیشتر به خاطر ارتباط خوب و مناسب با اقشار مختلف مخاطب و گروه‌های مرجع، انتخاب می‌کنند. می‌رکریمی که با فیلم «یه حبه قند» در جشنواره بیست‌نهم حضور دارد درباره کیفیت انتخاب و داوری آثار در جشنواره گفت: متاسفانه یکی از مشکلاتی که در سال‌های اخیر گریبانگیر جشنواره فیلم فجر شده و از آن رنج می‌برد، بحث انتخاب ترکیب هیات داوران نسبتا ضعیف برای یک رویداد مهم ملی و فرهنگی با سابقه درخشان، چون جشنواره فجر بوده که این جشنواره را آسیب‌پذیر کرده و بعد حرفه‌ای آن را زیر سوال برده‌است. وی افزود: در حال حاضر بسیاری از فیلمسازان، جشنواره فیلم فجر را بیشتر به خاطر ارتباط خوب و مناسب با اقشار مختلف مخاطب و گروه‌های مرجع، انتخاب می‌کنند نه بخاطر داوری و ارزشگذاری حرفه‌ای آن. اما این انتقادات محدود به فیلمسازان نبود و از میان داوران منتخب نیست صدای اعتراض و انتقاد به گوش می‌رسد. پوران درخشنده اولین فیلمسازی بود که از داوری بخش مسابقه سینمای ایران انصراف داد و اگرچه دلیل انصرافش را صرفاً مشغله عنوان کرد اما باتوجه به ترکیب نهایی داوران اعلام شده بی‌راه نیست که آن را در راستای تفاوت دیدگاه‌های احتمالی با اعضا دانست چه اینکه درخشنده در همین جشنواره داوری بخش بین‌الملل را برعهده دارد و مشغله نمی‌تواند دلیل موجهی برای کناره‌گیری این سینماگر شناخته شده از داوری بخش اصلی باشد. اما این تنها انصراف نبود. ناصر صفاریان از مستندسازان و منتقدان شناخته شده هم که هفته گذشته از سوی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران برای داوری فیلم‌های جشنواره فجر امسال معرفی شده بود، امروز ـ ۱۱ بهمن ماه ـ از این داوری انصراف داد. این فیلمساز و منتقد سینما در یادداشتی ضمن تاکید بر حمایت از انجمن منتقدان، می‌گوید این انصراف کوچک‌ترین ارتباطی با انجمن ندارد و اتفاقا داوری‌های بسیار حرفه‌ای و با صلاحیتی از سوی انجمن منتقدان برگزیده شده‌اند. صفاریان که انصراف خود را به صورت مکتوب به انجمن منتقدان اعلام کرده، معتقد است: متاسفانه شرایط به گونه‌ای شده که دفع کردن و حذف کردن، شایسته‌تر از جذب کردن به نظر می‌رسد. الان هم با توجه به محدودیت‌های ایجاد شده و فضای خاص مدیریت جشنواره امسال، عملا امکانی برای حضور و داوری مناسب از سوی اینجانب وجود ندارد. پس بهترین کار، و در واقع تنها کار ممکن، به نظر بنده این است. نکته جالب در این میان سکوت مسئولان جشنواره است که نه فقط به این اعتراضات واکنش نشان نمی‌دهند بلکه بازتاب رسانه‌ای حضور چهره‌های نامتعارفی چون حسن عباسی در هیأت داوران را هم نادیده می‌گیرند. اتفاق نادری که حتی انتقاد تلویحی رسانه‌ای همسو چون خبرگزاری فارس را هم در پی داشت. این خبرگزاری در گزارشی از هیأت داوری جشنواره امسال عنوان «داور اولی‌ها» را برای این ترکیب برگزید. باید منتظر ماند و دید حاصل این قضاوت‌ها در پایان جشنواره چقدر با پیش‌بینی‌های نگران‌کننده این روز‌ها مطابقت خواهد داشت.