پیش بینی سونامی در آبهای جنوب ایران

مهر: رئیس موسسه ملی اقیانوس شناسی با بیان اینکه 80 سال قبل از سونامی سال 1945 سونامی دیگری رخ داده بود گفت: با توجه به وضعیت فرورانش صفحه عربستان، وقوع سونامی دیگر را در سالهای آینده پیش بینی می شود و راه اندازی مرکز مخاطرات دریایی ضروری است. بر اساس مطالعات صورت گرفته مهمترین نواحی سونامی خیز در منطقه اقیانوس هند به دو قسمت ناحیه "فرو رانش" اندونزی در قسمت شرقی اقیانوس هند و ناحیه "فرورانش" مکران در قسمت شمال غربی اقیانوس هند تقسیم می شود. ناحیه فرورانش مکران در نزدیکی سواحل ایران، عمان، پاکستان و هند واقع شده و وقوع سونامی در این منطقه، این کشورها را متاثر می کند. آخرین سونامی بزرگ در منطقه مکران در 28 نوامبر سال 1945 اتفاق افتاد که بر اثر آن چهار هزار نفر کشته در سواحل ایران، پاکستان، هند، و عمان بر جای گذاشت. با توجه به وجود پتانسیل وقوع سونامی در سواحل جنوبی ایران در حاشیه اقیانوس هند، تحقیقاتی از سوی موسسه ملی اقیانوس شناسی و یونسکو در دستور کار قرار دارد. محققان در تلاش هستند تا از طریق مدل سازی فاز تولید سونامی در اثر وقوع زمین لرزه های زیردریایی، پتانسیل وقوع سونامی در سواحل جنوبی ایران را مورد ارزیابی قرار دهند. محققان از این نتایجی که تاکنون به دست آورده اند پیش بینی وقوع سونامی دیگری را در سالهای آینده می دهند. دکتر وحید چگینی سه شنبه در یک نشست خبری با اشاره به تحقیقات انجام شده بر روی گسل مکران افزود: در پروژه مشترکی با یونسکو تحقیقاتی بر روی سونامی هایی که در سالهای گذشته رخ داده بود و همچنین سایر وقایع طبیعی چون توفانهای محلی و توفان گونو انجام شد. محدوده این مطالعات شامل غرب و شرق چابهار تا مرکز پاکستان و همچنین میناب و جاسک می شود. وی اظهار داشت: شواهدی که از لایه های رسوبی و سنگهای عظیم به دست آمد نشان می دهد که در سال 1945 سونامی که در گسل مکران رخ داد بر ایران نیز تاثیر داشته است به گونه ای که هرچه به سمت پاکستان نزدیک می شویم ارتفاع موج افزایش داشته است. بر اساس اطلاعات به دست آمده ارتفاع موج در "پسابندر" به 10 متر رسیده است. رئیس موسسه ملی اقیانوس شناسی به جزئیات این پدیده طبیعی اشاره کرد و ادامه داد: سونامی در نیمه های شب رخ داده است و معمولا 30 دقیقه پس از سونامی امواج به سمت ساحل می آید ولی در سونامی سال 1945 حدود دو تا سه ساعت بعد امواج به سمت ساحل حرکت کرد که این نشان می دهد پس از زلزله در کف دریا، زمین لغزش نیز رخ داده است. وی امواج وارد شده به ساحل را در سونامی سال 1945 شامل 3 موج بزرگ در فاصله زمانی 10 تا 15 دقیقه ای توصیف کرد و یاداور شد: در این واقعه پدیده فرورانش ایجاد شده است به این معنا که صفحه اقیانوس هند به صفحه "اوراسیا" که ایران نیز بخشی از آن است در حال حرکت است. این حرکت با شیب ملایم صورت می گیرد از این رو احتمال وقوع زمین لرزه و سونامی در کشور وجود دارد. چگینی در این باره توضیح داد: 80 سال قبل از سونامی سال 1945، سونامی دیگری رخ داده بود که با توجه به وضعیت فرورانش صفحه عربستان، وقوع سونامی دیگر در سالهای آینده پیش بینی می شود. وی با تاکید بر اینکه قرار بود این تحقیقات در پاکستان هم انجام شود خاطرنشان کرد: بدلیل سیل و شرایط پاکستان این تحقیقات در این کشور انجام نشد ولی در ایران این پروژه تحقیقاتی همچنان ادامه دارد. راه اندازی مرکز مخاطرات دریایی در انتظار توجه مسئولان چگینی با تاکید بر اینکه ایران علاوه بر سونامی، متاثر از توفانهای حاره ای، محلی و توفان هایی با دوره بازگشت، کشند قرمز، جریانهای شکافنده و آلودگی های وسیع است اضافه کرد: لازم است مرکز هشدار مخاطرات دریایی در کشور راه اندازی شود که در این زمینه ستاد مدیریت بحران با ایجاد کارگروه ویژه مخاطرات دریایی در موسسه موافقت کرده است. این کارگروه متشکل از 10 ارگان دریایی است. وی همچنین به راه اندازی مرکز هشدار سونامی در کشور خبر داد و گفت: راه اندازی این مرکز نیاز به طی مراحلی دارد که در مرحله اول اعضای هیئت امنای منطقه یک پژوهشی وزارت علوم با راه اندازی این مرکز موافقت کرده است. این پیشنهاد باید به شورای عالی گسترش آموزش عالی برای تصویب ارسال شود. چگینی بودجه مورد نیاز برای این فعالیتها و آغاز تحقیقات را 20 میلیارد تومان ذکر کرد و ادامه داد: این بودجه هنور تامین نشده است که با توجه به مخاطرات دریایی در کشور و فعالیتهای کشورهای همسایه در راه اندازی این مراکز لازم است تا توجه بیشتری نسبت به این تحقیقات صورت گیرد. مطالعه بر روی جریانهای شکافنده در دریای خزر رئیس موسسه ملی اقیانوس شناسی جریانهای شکافنده را از جمله مخاطرات در دریای خزر نام برد و افزود: جریان شکافنده، جریان باریکی است که به سوی دریا حرکت می کند. حرکت این جریان از داخل منطقه خیزاب ساحلی (surf zone) آغاز می شود و تا خارج از خط شکست موج ادامه می یابد. به عبارت دیگر در جریانهای شکافنده آب حمل شده به سوی ساحل توسط امواج به سمت دریا باز گردانده می شود. این جریانها بسته به شیب ساحل و فعالیت موج، عامل اصلی زهکشی آب به سوی دریا و مرگ و میر انسانها هستند. وی از آغاز تحقیقات این موسسه در دریای خزر خبر داد و گفت: در این تحقیقات علاوه بر پهنه بندی دریای خزر در خصوص تعیین آب تراز این دریا نیز مطالعاتی انجام می شود. چگینی با بیان اینکه سونامی در دریای خزر رخ نداده است ادامه داد: در قسمتهای شمال دریای خزر تا کشور آذربایجان متاثر از سونامی است ولی در سواحل ایران متاثر از سونامی نیست.