تشریح جزئیات کشف آب در مریخ

این کشف تاریخی نه تنها خبر خوشحال کننده ای برای آن دسته از دانشمندان و مردم علاقه مند به جستجوی حیات میکروبی در مریخ است بلکه راه را برای اعزام نخستین گروه از انسانها به سیاره مرموز هموار می سازد.

به بهانه این کشف بزرگ با یکی از دانشمندان علوم فضایی در انستیتو علوم سیاره ای آمریکا گفتگو کرده است. «ویلیام هارتمن» دانشمند ارشد انستیتو علوم سیاره ای آمریکا از جمله چهره های برجسته و شناخته شده بین المللی در عرصه نجوم و علوم فضایی محسوب می شود که مقالات و کتابهای متعددی در زمینه توسعه اکتشافات فضایی در گوشه و کنار منظومه شمسی و اعماق فضا ارایه کرده است.

وی ضمن اشاره به اهمیت تایید وجود جریان آب شور در مریخ توسط آژانس فضانوردی آمریکا، به تشریح چشم انداز پیش رو و اهمیت اعزام نخستین گروه از انسانها به مریخ پرداخته است.

* آیا می توان گفت که تایید وجود آب شور در مریخ نشانه روشنی مبنی احتمال وجود حیات در این سیاره باشد؟

بله. قطعا نشانه های روشنی مبنی بر وجود حیات در گذشته مریخ وجود دارد. حتی می توان گفت در حال حاضر نیز شانس وجود حیات در سیاره مرموز بالاست. تا آنجاکه ما اینجا در زمین و درباره آن می دانیم آب مایع برای شروع و ادامه حیات ضروری به نظر می رسد. داده های جدید به دست آمده از مریخ و ترکیب آن با آنچه که پیشتر درباره این سیاره می دانستیم گویای یک واقعیت مهم است، آب در مریخ و به شکل یخ زیرسطحی و مقداری هم به شکل آب -یخ در ترکیب با یخ دی اکسیدکربن در نواحی قطبی این سیاره «قطعا» وجود دارد.

بنابراین به طور نمونه می توان گفت اگر فعالیتهای زمین حرارتی زیرسطحی در مریخ وجود داشته باشد (این نکته منطقی به نظر می رسد زیرا گدازه های آتشفشانی جوانی در این سیاره شناسایی شده است)، پس می توان وجود حوضچه هایی از آب مایع زیرسطحی را در مریخ پیش بینی کرد. قطعا دور از ذهن نخواهد بود که این حوضچه ها سر از سطح مریخ درآورده و شریانهایی از آب مایع در سیاره سرخ به جریان افتد.

*دانشمندان ناسا چگونه از وجود آب شور در مریخ مطمئن شده اند؟

تا آنجا که من آگاه هستم دانشمندان ناسا رگه های مربوط به جاری بودن آب در سطح مریخ را مورد بررسی دقیق قرار داده اند. این رگه ها در تابستانهای مختلف سیاره سرخ شکل گرفته اند. آنچه که به عنوان نکته ای جدید در نظر گرفته می شود این است که طیف سنج (مدارگرد شناسایی کننده مریخ) وجود رطوبت و «پریکلورایت» نهفته در آن را شناسایی کرده است. در نتیجه می توان گفت در مریخ جریان تازه آب شور وجود دارد و نباید لزوما آن را به رسوبات مربوط به گذشته مرتبط دانست.

*چیزی که بیش از هر چیز توجه دانشمندان ناسا را به خود جلب کرده آبراهه های سطح این سیاره است. چه نظری در این باره دارید؟

من در گذشته آبراهه هایی را در ایسلند مورد بررسی قرار داده ام که شباهت زیادی به نمونه های مربخی دارد. البته باید گفت که آبراهه های مریخ ساختار سه بعدی چشمگیرتری دارند زیرا در آنها شاهد کانالهای فرسایش یافته قابل توجهی هستیم. یادمان نرود که در مریخ آبراهه های بزرگ و عمیقی ناشی از جریان آب شور کشف شده است.

*و حالا که وجود جریانهای متناوب آب در مریخ تایید شد قدم بعدی چیست؟

اکنون باید به ادامه جدی تر تلاشها برای توسعه اکتشافات به وسیله اعزام انسان و همچنین نسخه روباتیکی آن در منظومه شمسی و به خصوص مریخ فکر کرد. یک ماموریت ساده می تواند فرونشاندن کاوشگر روباتیکی در دل یکی از این رگه های آبی باشد تا جریان آب مایع در آنها کشف شود.

اما در مقیاس کلان، می توان ماموریتهای بین المللی را متصور شد که در آنها پروژه های تکنیکی مهمی عملیاتی می شود. فکر می کنید پرتاب کاوشگری به مریخ که حاصل همکاری (علمی) ایران و آمریکا و حتی نتیجه همکاری ایران، روسیه، آمریکا و اروپا باشد جالب نخواهد بود؟