طرح تحول سلامت رقیب یارانه نقدی شد +جدول

خبرگزاری فارس: مطابق قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، دولت تا تاریخ ۱۵ آذرماه فرصت داشت که لایحه بودجه سال آینده را تقدیم مجلس کند. علی رغم تلاش‌های دولت، تقدیم این لایحه به مجلس در این مهلت صورت نگرفت و به جلسه بعدی مجلس در تاریخ ۲۵ آذرماه موکول شد. با این وجود، سازمان برنامه و بودجه کشور به عنوان متولی اصلی تنظیم لایحه بودجه ۹۸ با برگزاری نشست خبری در تاریخ ۱۵ آذرماه، از این لایحه رونمایی کرد و برخی از جزئیات آن را به طور رسمی اعلام کرد. اقدام دیگر سازمان برنامه و بودجه کشور در راستای شفاف سازی لایحه بودجه ۹۸، اعلام برخی دیگر از جزئیات این لایحه در قالب گزارش‌های مختلف در سایت این سازمان است. در قالب یکی از این گزارش‌ها، سازمان برنامه و بودجه کشور رسما اعلام کرده است که بودجه اختصاص یافته در قالب لایحه بودجه ۹۸ برای استمرار اجرای طرح تحول سلامت در سال آینده، ۳۵ هزار میلیارد تومان است.

*از جنجال درباره یارانه نقدی تا روزه سکوت درباره طرح تحول سلامت

آمار اعلام شده توسط سازمان برنامه و بودجه کشور، از دو جهت قابل تامل است:

الف- این اولین بار بعد از اجرای طرح تحول سلامت از ابتدای سال ۹۳ است که دولت رسما اعلام کند بودجه اختصاص داده شده برای اجرای این طرح پرهزینه در یک سال چقدر است.

ب- همانطور که در بخش دیگری از این گزارش منتشر شده در سایت سازمان برنامه و بودجه کشور آمده است، بودجه اختصاص یافته در قالب لایحه بودجه ۹۸ برای استمرار پرداخت یارانه نقدی در سال آینده، ۴۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است. به عبارت دیگر، بودجه تخصیص یافته به طرح تحول سلامت معادل ۸۲.۵ درصد بودجه تخصیص یافته برای پرداخت یارانه نقدی است.

با توجه به نکات فوق، این سوال مطرح می‌شود که چرا تاکنون مقامات دولت روحانی و بخصوص مدیران ارشد سازمان برنامه و بودجه کشور که در سال‌های اخیر بار‌ها از حجم بالای بودجه اختصاص یافته برای پرداخت یارانه نقدی، انتقاد کرده و آنرا به مانع بزرگی برای توسعه کشور تشبیه کرده بودند، درباره حجم بالای بودجه تخصیص یافته برای اجرای طرح تحول سلامت، روزه سکوت گرفته بودند؟ و چرا حتی برخی از آن‌ها تلاش می‌کردند به جامعه این موضوع به شدت اشتباه را القا کنند که بودجه اجرای طرح تحول سلامت صرفا از محل بودجه هدفمندی یارانه‌ها تامین می‌شود؟ در هر صورت، به نظر می‌رسد شفاف سازی بودجه اختصاص یافته برای استمرار اجرای طرح تحول سلامت در سال آینده توسط سازمان برنامه و بودجه کشور، بدون ارتباط به فشار فزاینده اجرای این طرح به دولت نیست و اولین گام در راستای کنترل این هزینه‌های بزرگ و فزاینده است که باید مورد تقدیر قرار گیرد.

*رونمایی از تاریکخانه بودجه اجرای طرح تحول سلامت

حالا مناسب است نگاهی به بودجه اختصاص یافته برای اجرای طرح تحول سلامت از ابتدای اجرای این طرح (سال ۹۳) تاکنون بیندازیم.

در ابتدا لازم است به این نکته مهم اشاره شود که برخلاف بسیاری از موضوعات دیگر در قوانین بودجه مانند یارانه نقدی و طرح‌های عمرانی، بودجه اختصاص یافته به اجرای طرح تحول سلامت به روشنی و به صورت شفاف در این قوانین موجود نیست. همین مسئله در کنار عدم تمایل مقامات دولتی بخصوص مقامات وزارت بهداشت به شفاف سازی بودجه اختصاص یافته به این طرح، دستیابی به این رقم را به شدت مشکل می‌کند.

مطابق با بررسی‌های صورت گرفته، تنها گزارش رسمی دولت درباره این قضیه، گزارش معاونت امور اقتصادی وزارت امور اقتصاد و دارایی با عنوان «بررسی طرح تحول سلامت؛ چالش‌ها و راهکارها» است که آبان ماه ۹۶ منتشر شده و بر روی سایت این معاونت قرار دارد. براساس توضیحات ارائه شده در بخش «منابع و اعتبارات طرح تحول سلامت» در این گزارش، منابع قانونی تامین‌کننده هزینه‌های نظام سلامت علاوه بر تخصیص اعتبار از طریق منابع عمومی و اختصاصی قوانین بودجه سنواتی عبارتند از:

الف- یک درصد مالیات بر ارزش افزوده (موضوع ماده ۳۷ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲)

ب- ۱۰ درصد منابع هدفمندی یارانه‌ها (موضوع ماده ۴۶ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲)

ج- عوارض بر تولید و واردات و عرضه کالا‌ها و خدمات آسیب‌رسان (موضوع ماده ۴۸ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲)

د- عوارض بر مواد دخانی و قندی (موضوع ماده ۶۹ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲)

ه- افزایش تنخواه‌گردان موضوع ماده ۱۰ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و اعتبارات موضوع ماده ۱۲ قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور (موضوع بند «م» ماده ۲۸ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲)

و- ۱۰ درصد از حق بیمه پرداختی شخص ثالث (موضوع ماده ۳۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ۲)

*بودجه بیش از ۴۶ هزار میلیارد تومانی طرح تحول سلامت در سال ۹۷

براساس این گزارش وزارت اقتصاد، بودجه اختصاص یافته به وزارت بهداشت بابت اجرای طرح تحول سلامت در سال‌های ۹۳ تا ۹۵ و بودجه مصوب برای این کار در سال ۹۶ در جدول زیر آمده است (همانگونه که در زیر این جدول آمده، جدول مذکور براساس اطلاعات داده شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تنظیم شده است):

براساس این گزارش وزارت اقتصاد و مطابق با جدول فوق، عملکرد اعتبارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای طرح تحول سلامت از سال ۹۳ با رشد ۴۷ درصدی نسبت به سال ۹۲ (سال قبل از شروع این طرح) وارد فاز اجرایی گردید.

عملکرد اعتبارات این وزارتخانه در اجرای این طرح در سال ۹۴، با رشدی ۶۴ درصدی نسبت به سال پایه (سال ۹۲) به بیش از ۳۵ هزار و ۵۸۸ میلیارد تومان و در سال ۹۵ با رشدی ۹۹ درصدی نسبت به سال پایه، به بیش از ۴۳ هزار و ۲۷۲ میلیارد تومان رسید.

در سال ۹۶ هم بودجه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای طرح تحول سلامت با رشدی ۱۸۸ درصدی نسبت به سال پایه به بیش از ۶۲ هزار و ۶۸۹ میلیارد تومان رسید. جزئیات بودجه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای طرح تحول سلامت مطابق با لایحه بودجه ۹۷، در این گزارش وزارت اقتصاد موجود نیست، ولی مطابق با اظهارات ایرج حریرچی قائم مقام و سخنگوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در نشست خبری ۲۱ اسفندماه پارسال، بودجه این وزارتخانه در قانون بودجه ۹۷، رشدی ۹ درصدی داشته است.

در نتیجه، بودجه مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای طرح تحول سلامت در سال جاری با رشدی ۲۱۴ درصدی (۳.۱۴ برابری) نسبت به سال پایه، به بیش از ۶۸ هزار و ۳۳۰ میلیارد تومان رسیده است. به عبارت دیگر، بودجه اجرای طرح تحول سلامت در سال جاری به ۴۶ هزار و ۶۲۶ میلیارد تومان رسیده است.

لازم است به این نکته مهم اشاره شود که آمار‌های ارائه شده توسط وزارت اقتصاد و وزارت بهداشت درباره بودجه مصوب طرح تحول سلامت در سال‌های ۹۶ و ۹۷، بدون در نظر گرفتن بودجه سازمان بیمه سلامت ایران است. این سازمان زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود، ولی مطابق با بند «الف» ماده ۷۲ قانون برنامه ششم توسعه مقرر شد که به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منتقل شود که این قانون از ۲۵ تیرماه ۹۶ اجرایی شد.

بودجه مصوب این سازمان در سال ۹۶، ۱۰ هزار میلیارد تومان بود و در لایحه بودجه ۹۷، به ۱۰ هزار و ۸۱۰ میلیارد تومان رسید.

*تکرار سناریوی درآمد‌های هدفمندی یا آغاز اجرای طرح پرونده الکترونیک سلامت؟

حال به ابتدای این گزارش برگردیم. مطابق با آمار‌های منتشر شده توسط سازمان برنامه و بودجه کشور بودجه اختصاص یافته برای استمرار طرح تحول سلامت در سال آینده، ۳۵ هزار میلیارد تومان است. این در حالی است که همانطور که اشاره شد بودجه مصوب اجرای این طرح در سال جاری بدون در نظر گرفتن بودجه سازمان بیمه سلامت ایران، ۴۶ هزار و ۶۲۶ میلیارد تومان بوده است.

حال این سوال مطرح می‌شود که آیا آمار‌های این سازمان درباره بودجه طرح تحول سلامت ایران دقیق نیست و باید در انتظار تکرار اتفاقاتی مشابه با همان اتفاقاتی که درباره درآمد‌های هدفمندی یارانه‌ها در سال‌های اخیر افتاد و نهایتا در قالب تبصره ۱۴ قانون بودجه امسال مشخص شد که این درآمد‌ها برخلاف ادعای دولت حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان نیست بلکه حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است، باشیم؟ یا اینکه سازمان برنامه و بودجه کشور فرآیند کنترل هزینه‌های فزاینده طرح تحول سلامت را در راستای هدایت سیستم بهداشت و درمان به اجرای طرح‌های هوشمندانه‌ای مانند پرونده الکترونیک سلامت که بهینه سازی هزینه‌های بخش درمان را به دنبال دارد، آغاز کرده است؟