ریشخند جهان به سلاخی حقوق بشر

روزنامه جوان: سرانجام پس از چند هفته انکار، عربستان رسماً به کشته شدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد این کشور در کنسولگری ریاض در استانبول اذعان کرد و با بیان اینکه سران این رژیم از این مسئله بی‌اطلاع بوده‌اند، آن را به گردن برخی از مقامات امنیتی و سیاسی «به اصطلاح عناصر خودسر» انداخت؛ روایتی که تنها رئیس‌جمهور امریکا آن را باورپذیر توصیف کرد و به جای برخورد عملی با ریاض، مدعی شد که برای مقابله با ایران به کمک سعودی نیاز دارد. روایت سعودی، اما نتوانست جهان را نسبت به بی اطلاعی مقامات سعودی در پرونده خاشقجی مجاب کند. با گذشت ۱۸ روز از ماجرای ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامه نگار مخالف عربستان سعودی در سفارت این کشور در استانبول، مقامات ریاض در اعترافی دیرهنگام روایت خود را از این ماجرا ارائه کردند. تلویزیون دولتی عربستان روز شنبه با تأیید خبر قتل جمال خاشقجی به نقل از مقام‌های رسمی سعودی، ادعا کرد که وی بر اثر درگیری در داخل کنسولگری عربستان در استانبول کشته شده است. در بیانیه‌ای که دادستان عربستان جمعه شب منتشر کرده آمده: تحقیقات درباره سرنوشت جمال خاشقجی نشان داده او پس از ورود به کنسولگری با مردانی در داخل ساختمان درگیر و در جریان این درگیری کشته شده است. دادستان کل اعلام کرده افراد مظنون برای گفتگو درباره احتمال بازگرداندن خاشقجی به عربستان به استانبول رفته بودند. خبرگزاری دولتی عربستان سعودی «واس» هم گفته است: «در پی مشخص شدن نتایج تحقیقات احمد العسیری، معاون وزارت اطلاعات این کشور و سعود القحطانی، از دستیاران محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور برکنار شده‌اند و ۱۸ نفر هم در این رابطه بازداشت شده‌اند.» این رسانه سعودی گفت: «عربستان نهایت تأسف خود را درباره مسائل دردناک رخ داده ابراز می‌دارد و مقامات عربستان بر اعلام حقایق برای افکار عمومی پایبند هستند و تمام کسانی را که در این جنایت دست دارند، مواخذه کرده و تحویل قانون می‌دهند تا به دادگاه‌های ویژه در عربستان ارجاع داده شوند.» روایت عربستان با ابهامات زیادی همراه است و با آنچه اخیراً در رسانه‌ها منتشر شده بود، تفاوت اساسی دارد. عربستان درباره محل نگهداری جسد خاشقجی گزارشی منتشر نکرده و معلوم نیست آیا آن طور که رسانه‌های ترکیه اعلام کرده بودند جسد او توسط افسران اطلاعاتی عربستان قطعه قطعه شده یا همچنان در اختیار دولت عربستان است. همچنین روایت عربستان درباره ۱۵ تبعه سعودی که در همان روز وارد ترکیه شده بودند مبهم است. سعودی‌ها در دو هفته اول منکر قتل خاشقجی شده بودند و مدعی بودند که او از کنسولگری عربستان در استانبول خارج شده است، اما با کشف شواهدی از قتل این منتقد سعودی در کنسولگری از سوی مقامات ترکیه، ریاض ناگزیر به پذیرش این جنایت اعتراف کرد. در چند روز گذشته، چندین منبع ناشناس، به رسانه‌ها گفته‌اند که عربستان قصد دارد مسئولیت کشته شدن خاشقجی را بپذیرد و آن را به گردن عناصر خودسر بیندازد. سعودی‌ها با روایت جدید خود سعی دارند نقش محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی را که گفته می‌شود به طور مستقیم دستور قتل خاشقجی را داده است، کمرنگ‌تر کنند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، هم به این روایت کمک کرد. او پیش از اینکه عربستان رسماً به قتل خاشقجی اذعان کند گفته بود که ممکن است قاتلان خودسر روزنامه‌نگار عربستانی را کشته باشند. این روایت سعودی درحالی است که کلیه شواهدی که تاکنون توسط مقامات ترکیه ارائه شده، حاکی از قتل وحشتناک و سازماندهی شده وی به دست عوامل مرتبط با ریاض است. ترامپ تنها گوش شنوا روایت سعودی از ماجرای خاشقجی تنها یک گوش شنوا داشت و دونالد ترامپ تنها کسی بود که روایت جعلی عربستان از این حادثه را باورپذیر توصیف کرد. به گزارش سی‌ان‌ان، دونالد ترامپ پس از تأیید خبر کشته شدن جمال خاشقجی از سوی ریاض گفت: به تفسیر سعودی‌ها از این ماجرا اعتماد دارد و اعلام کرد که «گمان نمی‌کند رهبران عربستان به او دروغ گفته باشند!» ترامپ با بیان اینکه روایت سعودی معتبر است، گفت: «هنوز زود است. ارزیابی ما و تحقیقات درباره این موضوع تمام نشده است، اما فکر می‌کنم گام بسیار بزرگی برداشته شده است.» ترامپ گفت: «عربستان سعودی متحدی فوق‌العاده بوده، اما آنچه اتفاق افتاده غیرقابل قبول است.» ترامپ گفت که به روابط خود با ریاض نیاز دارد تا از این کشور برای توازن قوا در منطقه علیه ایران کمک بگیرد. ترامپ تنها کسی بود که در هفته‌های اخیر با اکراه درباره ماجرای ناپدید شدن و قتل روزنامه‌نگار سعودی سخن گفت و بار‌ها اظهارات مقامات ریاض را در این پرونده تأیید کرد. ترامپ در دو سال گذشته در ازای دریافت میلیارد‌ها دلار از سعودی‌ها، چشم خود را به روی جنایات این رژیم در منطقه بسته است. اختلاف نظر در واشنگتن در امریکا در خصوص روایت عربستان اختلاف‌نظر وجود دارد. درحالی که ترامپ و کاخ سفید مایل هستند روایت عربستان را معتبر نشان دهند، رسانه‌ها و برخی اعضای کنگره با دیده تردید به ادعا‌های عربستان نگاه می‌‎کنند. به گزارش رویترز، لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه امریکایی، روایت عربستان از این حادثه را مشکوک توصیف کرده است. وی در این باره گفت: «اگر بگویم که به روایت سعودی درباره آقای خاشقجی شک دارم، حق مطلب را ادا نکرده‌ام.» باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنا، نیز گفت: «نمی‌توان اظهارات سعودی‌ها در قضیه خاشقجی را به راحتی پذیرفت و واشنگتن باید تحقیقات مستقلی را برای روشن شدن این پرونده آغاز کند.» تیم کین، سناتور دموکرات هم توضیح عربستان درباره کشته شدن جمال خاشقجی را یک توهین قلمداد کرده و «خواستار مقابله با وحشی‌گری هیئت حاکمه عربستان شده است». نمایندگان و رسانه‌های امریکا در هفته‌های اخیر موضع‌گیری‌های تندی علیه سیاست‌های حقوق بشری عربستان گرفته‌اند و از مهار و تغییر ولیعهد عربستان توسط واشنگتن سخن گفته‌اند. جهان نپذیرفت برخلاف ترامپ که هدفش از تلاش برای تبرئه حاکمیت عربستان در پرونده خاشقجی، ادامه قرارداد‌های میلیاردی فروش سلاح به این کشور است، سایر رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی شناخته شده به ادعای عربستان درباره دلیل کشته شدن روزنامه‌نگار مخالف سعودی واکنش منفی نشان داده‌اند. به گزارش رویترز، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان گفت که «توضیحات درباره مرگ روزنامه‌نگار سعودی را نمی‌پذیرد.» به گزارش بی‌بی‌سی، جان ساورز، رئیس سابق اطلاعات خارجی انگلیس هم گفت که «همه شواهد حاکی از مسئولیت محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، در پرونده ناپدید شدن جمال خاشقجی است.» همچنین گزارشگر سازمان ملل در واکنش به این خبر اعلام کرد هیچ کس نباید توضیح حکومت عربستان درباره قتل خاشقجی را بپذیرد. ما نیاز داریم تحقیقاتی معتبر و شفاف برای شناسایی قاتلان او انجام دهیم. به گزارش خبرگزاری فرانسه، نخست‌وزیر هلند طی بیانیه‌ای اعلام کرد: «گرچه عربستان سعودی قتل خاشقجی را تأیید کرده است، باید تحقیقات بیشتری در این خصوص انجام شود.» سازمان گزارشگران بدون مرز هم در واکنش به اذعان عربستان خواهان ادامه فشار‌ها بر ریاض تا روشن شدن همه حقایق مرتبط با این پرونده شد. انجمن روزنامه‌نگاران عرب نیز گفته است در اعتراض به روایت عربستان از قتل جمال خاشقجی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما خواستار اجرای عدالت در پرونده قتل خاشقجی و محاکمه تمامی عوامل این پرونده هستیم.» کریستف دولوار، دبیرکل گزارشگران بدون مرز هم در توئیتر نوشت: «هر گونه تلاشی برای کاستن فشار‌ها و سازش و مصالحه با عربستان به منزله مجوز دادن برای کشتن است.» عربستان که در سال‌های گذشته با پرداخت میلیارد‌ها دلار توانسته بود دهان مخالفان حقوق بشری خود در مقابل کشتار مردم یمن و ایجاد فتنه در عراق و سوریه را ببندد، در ماجرای خاشقجی تحت فشار‌های جهانی قرار گرفته است، سعی دارد با برکناری و قربانی کردن تعدادی از مقامات این کشور خود را تبرئه کند. درحالی که جهان انتظار داشت دونالد ترامپ و مقامات کاخ سفید در مقابل جنایات منطقه‌ای و حقوق بشری عربستان سعودی واکنش جدی نشان دهند، اما واشنگتن در مقابل رژیم سعودی سکوت اختیار کرده و تنها بر این نکته تأکید کرده که پرونده قتل روزنامه‌نگار منتقد سعودی را بررسی می‌کند. اگر امریکا در مقابل نقض حقوق بشری ریاض، آنگونه که در مقابل کشور‌های ایران، روسیه و چین عمل می‌کند، جدی بود باید قرارداد‌های چند صد میلیاردی را که با سعودی‌ها بسته بود، لغو می‌کرد، یا عربستان را به خروج از یمن و توقف کشتار مردم بی‌دفاع یمن وادار می‌کرد یا حداقل برای حفظ ظاهر هم که شده تحریم‌های اقتصادی علیه سعودی‌ها اعمال می‌کرد، اما به جای این اقدامات عملی، دونالد ترامپ از اتحاد مقدس با عربستان دم می‌زند و مدعی است که برای مقابله با تحرکات و نفوذ ایران در منطقه به سعودی‌ها نیاز دارد؛ اقدامی که نشانگر رویکرد دوگانه واشنگتن در برخورد با نقض حقوق بشری کشور‌ها است، اما سکوت در مقابل رژیم سعودی تنها به امریکا ختم نمی‌شود و کشور‌های اروپایی هم که صدای حقوق بشری‌شان جهان را کر کرده است، در مقابل سیاست‌های ضد انسانی ریاض اقدام مؤثر و عملی از خود نشان نداده‌اند و تنها به انتقاد‌های لفظی بسنده کرده و مدعی شده‌اند که از روایت مقامات ریاض در قتل جمال خاشقجی متقاعد نشده‌اند. تجربه نشان داده است که هرگونه کوتاه آمدن جهان در مقابل ریاض، منجر به تکرار جنایات به مراتب بدتری در آینده می‌شود.