تلخی و شیرینی روز قدس امسال؛ سازش دولتی، انتفاضه مردمی

1- ماهیت روز قدس در کلام امام خمینی (ره)

در نیمه سال 58 امام (ره) طی پیامی، جمعه آخر ماه رمضان را به نام روز قدس نام‌گذاری نمودند. امام (ره) در پیام خود فرمودند:

«من در طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم که اکنون این روزها به حملات وحشیانۀ خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است و به‌ویژه در جنوب لبنان به‌قصد نابودی مبارزان فلسطینی، پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران می‌کند... جمیع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم آخرین جمعۀ ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می‌تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به‌عنوان روز قدس انتخاب نمایند»[1]

امام خمینی (ره) در سخنرانی‌های مختلف، راهبرد خود را در خصوص چرایی نامگذاری چنین روزی، بیان کرده‌‌اند. امام (ره) عباراتی برای روز قدس به کار می‌برند که ماهیت و نگاه کلان ایشان را به رخ می‌کشد:

«روز قدس یک روز جهانی است. روزی نیست که فقط اختصاص به قدس داشته باشد. قدس مقابله مستضعفین با مستکبرین است... روزی است که باید مستضعفین مجهز بشوند... روزی است که باید تمام مستضعفین را از چنگال مستکبرین بیرون بیاوریم... روز قدس روزی است که باید به این روشنفکرانی که در زیر پرده با امریکا و عمال امریکا روابط دارند هشدار داد... روز قدس فقط روز فلسطین نیست، روز اسلام است؛ روز حکومت اسلامی است. روزی است که باید جمهوری اسلامی در سراسر کشورها بیرق آن برافراشته شود. روزی است که باید به ابرقدرت‌ها فهماند که دیگر آن‌ها نمی‌توانند در ممالک اسلامی پیشروی کنند. روز قدس روز اسلام است. روز قدس روزی است که اسلام را باید احیا کرد و احیا بکنیم و قوانین اسلام در ممالک اسلامی اجرا بشود... روز قدس، روز حیات اسلام است. باید مسلمین بهوش بیایند، باید بفهمند قدرتی را که مسلمین دارند؛ قدرت‌های مادی، قدرت‌های معنوی... روز قدس روزی است که ما خواهیم فهمید چه اشخاصی و چه رژیم‌هایی با توطئه‌گرهای بین‌المللی موافقت دارند و با اسلام مخالفت... روز قدس یک روز اسلامى است و یک بسیج عمومى اسلامى بود و من امیدوارم که این امر مقدمه باشد از براى یک «حزب مستضعفین» در تمام دنیا[2]»

در سخنان امام حول ماهیت روز قدس کلیدواژه و موضوعاتی که به آن‌ها اشاره می‌شود عبارت‌اند از: «پیروزی مستضعفین در مقابل مستکبرین، آمریکا نماد استکبار، احیا قوانین و حکومت اسلام، توجه به قدرت ایمانی اسلام، حکومت اسلامی، تشکیل بسیج جهانی و وحدت اسلام»

سخنان امام (ره) روشن می‌سازد که نگاه ایشان به روز قدس، تنها مختص به فلسطین و آزادسازی مسجدالاقصی نیست بلکه نگاهی بسیار کلان‌تر و جدی‌تر برای ایجاد یک هویت مشترک جهانی بالاخص در میان جهان اسلام با وحدت بر روی هویت اسلامی و حکومت اسلامی است. در ادامه به بررسی چالش‌ها و امیدهای روز قدس امسال با توجه به راهبرد و نگاه کلان امام (ره) پرداخته خواهد شد.

2- چالش‌ها و امیدهای روز قدس 95

1-2- انتفاضه القدس، بزرگ‌ترین امید

انتفاضه سوم، یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی نبود و پس از جنگ 51 روزه، جرقه‌های آن دیده می‌شد که هشدار بسیاری از کارشناسان صهیونیستی را مبنی بر آغاز قریب‌الوقوع انتفاضه‌ای جدید به دنبال داشت. انتفاضه‌ای که به باور بسیاری تحلیل گران ریشه‌های اصلی وقوع آن عبارت‌اند از: جنگ 51 روزه غزه، ناامیدی فلسطینیان از کشورهای همسایه و عربی- اسلامی با توجه به شرایط منطقه و به حاشیه رفتن موضوع فلسطین، شکست راهکار سیاسی مذاکرات صلح، تضعیف قدرت محمود عباس و در نهایت کاهش کنترل امنیتی و مشروعیت مردمی تشکیلات خودگردان.

پس از جنگ 51 روزه، عاموس هرئیل تحلیلگر صهیونیستی در روزنامه هاآرتص نوشت: «به نظر می‌رسد راه فراری از انتفاضه‌ای که از تابستان (2014) در قدس آغاز شده است، وجود ندارد. از زمان پایان جنگ 51 روزه غزه، آرامش، همه‌ی مناطق را فراگرفته است اما خشونت تا این لحظه در قدس ادامه دارد.» هم‌چنین نداو شرغای تحلیلگر روزنامه «اسرائیل امروز» در مطلبی تحت عنوان «چشم‌ها باید باز شود: انتفاضه در راه است» می‌نویسد: «انتفاضه سوم در قدس با شروع جنگ غزه آغاز شده است.» پس از هشدارهای متعدد کارشناسان عِبری بعد از جنگ 51 روزه، شائول موفاز، وزیر اسبق جنگ رژیم صهیونیستی و رئیس حزب کادیما، در اکتبر 2014 در مورد وقوع انتفاضه سوم در قدس اشغالی به تل‌آویو هشدار داده بود.[3]

پیش‌بینی‌ها و انتظارات برای وقوع انتفاضه‌ای جدید، پس از ورود صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی و مطرح شدن طرح تقسیم زمانی- مکانی این مسجد مقدس از اول اکتبر 2015(9 مهر 94) جرقه خورد. انتفاضه‌ای که تاکنون موجب شهادت 211 فلسطینی و هلاکت نزدیک به 35 صهیونیست شده است. وقوع عملیات مسلحانه در تل‌آویو و قدس اشغالی، انفجار اتوبوس و... طی سه ماه اخیر نشان از تغییر انتفاضه از رویکرد سرد به رویکرد مسلحانه برخلاف ماه‌های اول دارد. این انتفاضه چند پیامد و امید ملموس برای آرمان فلسطین با خود به همراه داشته است. یکی از پیامدها، جلوگیری نمودن از طرح تقسیم مسجدالاقصی از سوی صهیونیست‌ها است. طرح تقسیم مسجدالاقصی در کنست و کابینه رژیم صهیونیستی تصویب و تلاش‌هایی برای اجرای آن آغاز شده بود.[4] از آنجایی که این انتفاضه به‌منظور نجات مسجدالاقصی کلید خورد، به انتفاضه القدس مشهور شد.

زنده شدن دوباره روحیه مقاومت و شهادت‌طلبی در جوانانی که به نسل پس از سازش اسلو مشهور شدند در کنار درماندگی رژیم صهیونیستی در کنترل وضعیت حتی در مناطق اشغالی 1948 از دیگر پیامدهای انتفاضه سوم است. این انتفاضه باری دیگر ضعف توانایی و روحیه دشمن و صهیونیست‌ها را در مقابل عزم و ایمان شهادت‌طلبانه و قدرت اسلام نمایان ساخت.

2-2- خیانت سران کشورهای اسلامی، مانعی همیشگی برای قدس

تاریخ فلسطین، مملو از خیانت و تسلیم شدن سران مبارز و انقلابی خود است. تاریخی که مرور آن دردمندانه‌تر از اشغال و آوارگی هزاران فلسطینی در سراسر منطقه است. سازش یاسر عرفات از انقلابیون بزرگ فلسطین، خیانت بزرگ انور سادات در کمپ دیوید، قرارداد وادی العربه میان اردن و رژیم صهیونیستی و... بخشی از خیانت سران کشورهای اسلامی به فلسطین است.

اما آنچه امروزه طی یک سال گذشته سرعتی بیشتر به خود گرفته است و قدس را تهدید می‌نماید، عادی‌سازی روابط و نزدیکی راهبردی کشورهای عربی و اسلامی منطقه بالاخص مدعیان اصلی حامیان گروه‌ها جنبش‌های فلسطینی به رژیم صهیونیستی است.[5] ایران هراسی و دشمن‌پنداری جمهوری اسلامی در کنار تروریسم هراسی، دو کلیدواژه در عادی‌سازی روابط میان اعراب و رژیم صهیونیستی است. حمد بن عیسی آل خلیفه، پادشاه بحرین، در دیدار با مارک شنایر خاخام صهیونیستی به‌صراحت تأکید کرد: «اسرائیل نه‌تنها قادر به دفاع از خود است، بلکه می‌تواند از دیدگاه‌های اعتدال‌گرایان و کشورهای عربی در منطقه دفاع کند و توازن قدرت در خاورمیانه به این عناصر معتدل و افراط‌گرا به اسرائیل تکیه دارد.» در پاسخ به اظهارات پادشاه بحرین، خاخام صهیونیستی و رئیس موسسه تفاهم نژادی در نیویورک می‌گوید: «دشمنی مشترکی که رژیم‌های حاشیه خلیج‌فارس و اسرائیل در قبال حزب‌الله و حامیان ایرانی آن دارند، باید به‌عنوان فرصتی برای ایجاد ائتلاف با این کشورها که در گذشته دشمن دولت یهودی بودند، مورد استفاده قرار گیرد.»

نتایج ایران‌هراسی و توازن علیه محور مقاومت خصوصاً حزب‌الله لبنان، طی ماه‌های اخیر در حال به بار نشستن است. این اتفاق را در ادبیات سید حسن نصرالله و تقبیح نزدیکی اعراب و صهیونیست‌ها می‌توان مشاهده نمود. برخی تحلیل‌گران یکی از دلایل افزایش سطح تهدید حزب‌الله (حمله به انبارهای هسته‌ای و بیولوژیکی) را افزایش امکان حمله و فشار علیه حزب‌الله با هماهنگی اعراب و رژیم صهیونیستی می‌دانند.

اظهارات بالا نمونه‌ای بسیار ملموس از اقناع‌سازی جامعه در خصوص عادی‌سازی روابط با توجیه مقابله با قدرت ایران است. موسسه «ای.دی. سی»، یک کالج از دانشگاه هرتزلیای رژیم صهیونیستی، خردادماه سال 94 در خصوص جمهوری اسلامی، اعراب و رژیم صهیونیستی، نظرسنجی‌ای را از جامعه سعودی منتشر نموده است. در این نظرسنجی در حالی 53 درصد ایران را به‌عنوان بزرگ‌ترین دشمن خود معرفی نموده‌اند که تنها 18 درصد از آنان از رژیم صهیونیستی به‌عنوان دشمن اصلی نام می‌برده‌اند.[6] هم‌چنین بر اساس این نظرسنجی نزدیک به 58 درصد از مردم، مشروط به پذیرش طرح صلح عربی و بازگشت به مرزهای 1967 از سوی رژیم صهیونیستی، صلح اعراب و رژیم صهیونیستی را ممکن می‌دانند.

طی چند سال گذشته جهان اسلام از وحدت فاصله گرفته است. نزدیکی راهبردی برخی از کشورهای منطقه با رژیم صهیونیستی دشمن نخست فلسطین، با بهانه ای به‌زعم خودشان مصلحت و عقل سیاسی اصلی‌ترین چالش و مانع انتفاضه و آزادی قدس است. آخرین نمونه این مصلحت اندیشی عادی سازی روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی بدون رفع محاصره غزه است.

این عادی سازی با واکنش مسئولین گروه‌های مقاومت فلسطینی هم همراه شد. اسامه حمدان مسئول روابط خارجی حماس به تلاش برخی رسانه‌های منطقه به‌خصوص رسانه‌های ترکیه برای مشروعیت بخشی به توافق میان دولت خود و رژیم صهیونیستی از رهگذر اعلام این نکته که جنبش حماس از این توافق استقبال می‌کند، به‌شدت واکنش نشان داد و بر روی صفحه خود در تویتر نوشت که عادی سازی روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی تصمیم دولت ترکیه است و حماس هیچ دخالتی در آن ندارد. هم‌چنین خالد قدومی از رهبران حماس و نماینده این جنبش در تهران، عادی سازی روابط با دشمن صهیونیستی را شر محض نامید.[7] جنبش جهاد اسلامی هم در اقدامی به‌طور مصلحت اندیشی در پیامی این اقدام را صریحا محکوم نمود.[8]

راه اصلی تحقق ماهیت روز قدس به‌منظور آزادی قدس شریف و همچنین جهان اسلام و منطقه غرب آسیا از وضعیت کنونی، بیداری امت اسلامی نسبت به اهمیت و جایگاه فلسطین در حل تمام بحران‌های منطقه‌ای است. «فلسطین کلید رمزآلود گشوده شدن درهای فرج، به روی امت اسلامی است و همه دنیای اسلام، باید فلسطین را مسئله‌ی خود بدانند.»

3- ماهیت روز قدس، شاه‌کلید آزادی فلسطین

روز قدس در سال 95 این بار طعمی متفاوت از سال‌های پیشین خود دارد. شیرینی و امید روز قدس امسال، انتفاضه سوم است. انتفاضه‌ای که برخلاف برخی پیش‌بینی‌ها که آن را تنها یک موج موقتی می‌دانستند، تاکنون و پس از گذشت نزدیک به 10 ماه همچنان تهدید نخست و اصلی رژیم صهیونیستی باقی مانده است. انتفاضه به‌مرور توانسته است ضمن گسترش دادن دامنه خود با موانع اصلی‌اش یعنی روزمرگی، نداشتن هدف و تلاش نیروهای امنیتی خودگردان برای سرکوب آن مقابله و پویایی خود را حفظ نماید؛ اما در مقابل آنچه طعم امسال روز قدس را تلخ می‌نماید، خیانت‌ها، سازش‌ها و جنگ درونی جهان اسلام است.

همان‌گونه که گفته شد در ادبیات امام روح‌الله، هدف از روز قدس نه تنها مسئله فلسطین بلکه جهان اسلام و نجات آن از چنگ مستکبرین است. راه نجات قدس را باید در روز قدس جستجو کرد. نخست باور به اسلام و قدرت ایمانی آن و سپس حفظ وحدت جهان اسلام در مقابله با دشمنان آن. آنچه امروزه در روز قدس باید فریاد زد، تذکر و یادآوری لزوم بازگشت به اسلام و اتخاذ رویکرد اسلام گرایانه به‌جای پراگماتیسم برای رهایی منطقه از وضعیت فعلی است. انتفاضه باری دیگر ثابت نمود آنچه مسجدالاقصی را از تقسیم و تجاوز صهیونیست‌ها نجات داد، روحیه مقاومت و همت یک جامعه بود نه سازش و مذاکره طبق طرح‌های شکست خورده متوالی صلح‌های عربی و اروپایی و کمپ دیویدها.

فلسطین و توجه به انتفاضه القدس راه کار خنثی نمودن توطئه بزرگ علیه جهان اسلام است. امروزه جهان اسلام با توطئه تفرقه مذهبی و قومیتی روبرو است . تکفیر نمودن یکدیگر، نزاع عرب و عجم و ... مشکل کنونی جهان اسلام است که یکی از اصلی ترین راه های درمان آن بازگشت به مسئله قدس است.

آنچه باید در روز قدس امسال مورد توجه قرار بگیرد امید بخشی به آینده فلسطین، تبیین موفقیت و مظلومیت‌ انتفاضه القدس، افشاسازی آسیب‌های طرح‌های صلح و سازش در منطقه برای فلسطین و تبیین جایگاه آرمان فلسطین در جهان اسلام است. راه اصلی تحقق ماهیت روز قدس به‌منظور آزادی قدس شریف و همچنین جهان اسلام و منطقه غرب آسیا از وضعیت کنونی، بیداری امت اسلامی نسبت به اهمیت و جایگاه فلسطین در حل تمام بحران‌های منطقه‌ای است. « فلسطین کلید رمزآلود گشوده شدن درهای فرج، به روی امت اسلامی است و همه دنیای اسلام، باید فلسطین را مسئله خود بدانند.»