عملیات سری چند میلیارد دلاری عربستان و سیا

این آغازگر گزارشی است که «مارک مازتی» و «مت اپوزو» خبرنگاران روزنامه نیویورک تایمز منتشر کرده و در آن از گوشه‌ای از همکاری‌های واشنگتن و ریاض برای تسلیح گروه‌های مسلح مخالف دولت سوریه، پرده برداشته‌اند. نیویورک تایمز نوشته است: «از آن پس، سیا و شرکای سعودی‌اش ترتیبی غیرمعمول را برای مأموریت آموزش شورشیان پی گرفتند؛ ‌ عملیاتی با اسم رمز «الوار چنار» (تیمبر سیکمور). مقامات کنونی و سابق دولت می‌گویند تأمین سلاح و مقادیر عظیم پول بر عهده سعودی‌ها بود و سیا هم وظیفه آموزش شورشیان برای کار با اسلحه کلاشنیکوف و موشک‌های ضد تانک را بر عهده گرفت.» این روزنامه با اشاره به روابط طولانی سیا و استخبارات عربستان، نوشته است که دو کشور گا‌ها در سوریه به صورت هماهنگ با هم عمل کرده‌اند و در مواردی هم عربستان تنها تأمین‌کننده هزینه‌های عملیات‌های مخفیانه سیا در این کشور بوده است. هرچند که سعودی‌ها پیش از این هم علنا حمایت خود را از تروریست‌ها در سوریه اعلام کرده بودند، اما به نوشته نیویورک تایمز، ابعاد سرمایه‌گذاری آن‌ها در این زمینه و همکاری مشترکشان با سیا تاکنون افشا نشده بود. «مایک راجرز» عضو سابق کنگره آمریکا که در ابتدای عملیات سیا رئیس کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان بود، می‌گوید: «آن‌ها می‌دانستند که باید ما را همراه خود داشته باشند و ما هم می‌دانستیم که باید آن‌ها را همراه خود داشته باشیم.» هرچند مقامات آمریکایی از بیان رقم دقیق کمک‌های عربستان سعودی خودداری کرده‌اند، اما مشخص است که ریاض با فاصله زیاد نسبت به دیگر کشور‌ها، بیشترین هزینه را در جهت آموزش گروه‌های مسلح فعال در سوریه کرده است. به نوشته نیویورک‌تایمز، ارزیابی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که عربستان چندین میلیارد دلار در این زمینه هزینه کرده است. ترکیه، قطر و اردن دیگر کشورهایی هستند که در این برنامه مشارکت داشته و از آن حمایت مالی کرده‌اند. توافق سیا و عربستان در بهار ۲۰۱۳ در حالی اجرایی شد که عربستان از دستکم یک سال قبل از آن در حال انتقال سلاح به سوریه بود و حتی قطر محموله‌های تسلیحات سنگین از جمله دوش پرتاب‌های 6FN- را از طریق مرز ترکیه به داخل سوریه منتقل کرده بود. نیویورک تایمز نوشته است: «تلا‌ش‌های سعودی‌ها به رهبری شاهزاده بندر بن سلطان معروف که آن زمان ریاست استخبارات عربستان را بر عهده داشت پیش می‌رفت و وی به جاسوس‌های سعودی دستور داده بود هزاران قبضه کلاشنیکوف و میلیون‌ها گلوله را از شرق اروپا خریداری کرده و به شورشی‌های سوری برسانند. سیا به برخی از معامله‌های تسلیحاتی سعودی‌ها کمک کرده بود، از جمله یک محموله بزرگ که در سال ۲۰۱۲ در کرواسی خریداری شد.» این روزنامه ادعا کرده است که تا اواخر سال ۲۰۱۲، انتقال تسلیحات به سوریه تقریبا بدون هماهنگی با سیا صورت می‌گرفت و حتی برخی از گروه‌هایی که ممکن بود با القاعده مرتبط باشند نیز این تسلیحات را دریافت می‌کردند. به ادعای نیویورک تایمز این مسئله با واکنش «دیوید پترائوس» رئیس وقت سیا مواجه شده که در نشستی در اردن، کشورهای عربی را به دلیل عدم هماهنگی با واشنگتن، مورد انتقاد قرار داده است. چند ماه پس از آن بوده است که باراک اوباما مجوز آغاز آموزش مستقیم گروه‌های مسلح توسط آمریکا در اردن و همچنین ارسال کمک‌های نظامی کشنده به سوریه را صادر کرده است. از این پس، سیا مسئولیت آموزش را بر عهده گرفته و سرویس اطلاعات عربستان عهده‌دار تأمین پول و تسلیحات از جمله موشک‌های ضدتانک «تاو» شده است. قطری‌ها هم در این عملیات مشارکت داشته و یک پایگاه هم برای آموزش اختصاص داده بودند، اما به گفته مقامات آمریکایی، عربستان با فاصله زیاد نسبت به دیگران بیشترین سهم را در این برنامه داشته است. نیویورک تایمز در ادامه به انتقاد برخی از اعضای کنگره از عدم شفافیت این برنامه پرداخته و همچنین نوشته است که در این مأموریت سیا وظیفه هماهنگی بین کشور‌ها را نیز بر عهده داشته و مثلا زمانی که عربستان در پرداخت مبالغ مالی تأخیر می‌کرده، اردن از سیا جویای دلایل تأخیر می‌شده است. بنا بر این گزارش، در حالی که سعودی‌ها در موارد پیشین تأمین مالی برنامه‌های سیا عموما بدون چشم‌داشت روشنی این کار را می‌کرده‌اند، اما در مسئله سوریه، آن‌ها برای پرداخت پول، خواسته‌هایی را مطرح می‌کنند. «بروس ریدل» تحلیلگر سابق سیا و عضو ارشد کنونی موسسه بروکینگز می‌گوید: «آن‌ها می‌خواهند دور میز کرسی داشته باشند و در مورد دستور کار بحث هم از آن‌ها نظرخواهی شود.» به نوشته نیویورک تایمز، برنامه سیا از برنامه آموزش و تسلیح مخالفان که از سوی پنتاگون پی گرفته شده و چندی قبل رسما شکست خورد، مجزا بوده است. هدف از برنامه سیا مستقیما مبارزه با دولت سوریه بوده است. در ادامه این گزارش عنوان شده است که نقش اتباع سعودی در شکل‌گیری گروه‌های تروریستی موجب شده تا همکاری اطلاعاتی با ریاض بیش از پیش غیر قابل توجیه به نظر برسد. «ویلیام مک کنت» مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا در امور ضد تروریسم می‌گوید که هرچه بیشتر گفته می‌شود که «ما به آن‌ها به عنوان یک شریک ضد ترور نیاز داریم، این مسئله کمتر غیر قابل توجیه می‌شود. اگر فقط بحث همکاری‌های ضد تروریسم است و اگر سعودی‌ها خود بخش بزرگی از مسئله خلق تروریسم هستند، چطور می‌شود این استدلال را پذیرفت؟»