متكی: "نگفتن"را تمرين می‌كنم

ایسنا: وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان با اشاره به حادثه نيروگاه اتمي ژاپن عنوان كرد: حادثه فوكوشيما دست‌اندركاران را براي ايمني بيشتر نيروگاه‌ها ترغيب كرده است. منوچهر متكي، درباره‌ي حادثه‌ي فوكوشيما و برخي ديدگاه‌ها مبني بر اين‌كه ممكن است درباره‌ي نيروگاه بوشهر چنين اتفاقي بيفتد، گفت: حادثه‌اي كه در ژاپن اتفاق افتاد بسيار نادر بوده است. ژاپني‌ها چهار سال پيش به اين مشكل برخوردند و ديواري به ارتفاع 10 متر از بتن به طول 23 كيلومتر در كنار ساحل ساختند اما سونامي كه اتفاق افتاد ارتفاعش 15 متر بود. انرژي هسته‌يي كاربردهاي مختلفي دارد كه بخشي از آن مربوط به سوخت هسته‌يي است و با توجه به پاك بودن و كم‌هزينه بودن آن در بين كشورها مطرح است و فكر نمي‌كنم تصميمي بر اين مبنا كه انرژي هسته‌يي از طريق نيروگاه‌هاي هسته‌يي توليد نشود وجود داشته باشد. با اين حال اين حادثه دست‌اندركاران را براي ايمني بيشتر نيروگاه‌ها ترغيب كرده است. متكي گفت: اين‌كه بر اساس فوكوشيما براي ايران حرف جديدي بزنند بي‌مبنا و بي‌اساس است. استانداردهايي براي راه‌اندازي نيروگاه تعريف شده است و ما بر همان اساس كار را انجام مي‌دهيم. وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان كه در جمع دانشجويان دانشگاه شهيد بهشتي سخنراني مي‌كرد، اظهار كرد: در انقلاب اسلامي پيام امام (ره) برابري، استقلال و تعيين حق سرنوشت ملت‌ها بود. متاسفانه قبل از انقلاب فضا به شكلي بود كه اگر جواني خوش‌فكر و متفكر اختراعي مي‌كرد از سوي ساواك مورد تعقيب قرار مي‌گرفت؛ چرا كه بنا بود توليد علم و ثروت بر اساس برنامه‌هاي ديگران و بيگانگان پيش رود. اما پس از انقلاب اين سعي و تلاش و انگيزه به وجود آمد تا از جايگاه عزت و برابري با اقتصاد كشورهاي ديگر وارد تعامل شويم. وي افزود: در زمينه‌ي انرژي هسته‌يي در سال 73 با آقاي رضا امراللهي رييس وقت سازمان انرژي اتمي ملاقات كردم كه وي يك درخواست داشت و آن اين بود كه به نوعي با دانشمندان هسته‌يي ژاپن، سازمان انرژي اتمي گره زده شود؛ چرا كه معتقد بوديم بايد در علوم هسته‌يي، به‌روز باشيم و پس از آن يكي از افراد باسابقه‌ي هسته‌يي در ژاپن را به ايران دعوت كرده و در يك سمينار شركت كرد. بر اساس حقمان دنبال انرژي هسته‌يي رفتيم وي گفت: در زمينه‌ي انرژي هسته‌يي تلاش‌هاي بسياري صورت گرفته است تا به طراز بالاي اين تكنولوژي دست پيدا كنيم. ما بر اساس حقمان دنبال انرژي هسته‌يي رفتيم. علاوه بر اين بر اساس چارچوب منشور ملل متحد پي‌گيري اين پديده كاملا طبيعي بود اما آنها آن را به يك بحران تبديل كردند و با اين القائات سعي كردند جلوي حق طبيعي ملت ايران را بگيرند. در چنين فضايي كشورهاي در حال توسعه خيلي زود تسليم مي‌شوند. متكي ادامه داد: استقلال، نعمت بسيار ارزشمندي است كه كشور مي‌تواند داشته باشد و جامعه‌ي ايراني كه پرنشاط‌ترين جامعه در منطقه و حتي در جهان است اين نشاط را بعد از انقلاب به منطقه‌ي خود و دنيا منتقل كرد. وزير پيشين امور خارجه با اشاره به بحران‌زايي كشورهاي غربي براي مساله‌ي هسته‌يي ايران، گفت: همه جا وقتي كسي را متهم مي‌كنند بايد دلايل و اسناد خود را براي اثبات ادعايشان به دادگاه ارايه كنند اما آنها ما را متهم كردند كه مي‌خواهيم سلاح هسته‌يي بسازيم و سپس گفتند حالا شما اثبات كنيد كه نمي‌خواهيد سلاح بسازيد و اين اولين اعوجاج بود كه آنها در اين مجادله‌ي بين‌المللي مي‌خواستند راه بيندازند. در جلسه‌اي در ژنو در حضور بسياري از ديپلمات‌هاي مقيم، سوالات زيادي درباره‌ي مساله‌ي هسته‌يي ايران مطرح شد. يكي از سفرا درباره‌ي نيت ايران در اين بحث سوال كرد كه پاسخ دادم مگر اخيرا دستگاه و وسيله‌ي سنجش نيت‌ها كشف شده است؟ اگر مي‌خواهيد قضاوت كنيد بر اساس سابقه و اقدامات قبلي يك كشور قضاوت كنيد. اين در حالي است كه مدعيان درخصوص اين‌كه ايران براي دستيابي به سلاح هسته‌يي تلاش مي‌كند خودشان از بمب هسته‌يي استفاده كردند اما اگر شما به كل تاريخ ما نگاه كنيد مي‌بينيد كه به هيچ‌كس تجاوز نكرده‌ايم و ايران سابقه‌ي طولاني مبتني بر گفت‌وگو دارد. وي ادامه داد: ما هشت سال در جنگي بوديم كه غربي‌ها به صدام سلاح شيميايي دادند. حتي وقتي برخي فرماندهان پيش امام (ره) رفتند كه اجازه بگيرند براي بازدارندگي از سلاح شيميايي در جنگ استفاده كنند، امام (ره) اجازه‌ي اين كار را نداد. اين در حالي است كه هنوز مجروح‌هاي شيميايي ما در جنگ تحميلي به شهادت مي‌رسند و در بيمارستان‌هاي خود غربي‌ها نيز بستري هستند. هم‌چنين ما در بالاترين سطح رهبران ديني‌مان اعلام كرده‌ايم كه سلاح هسته‌يي ممنوع است. اينها همه در حالي است كه در 30 سال گذشته ما با انواع تهديدها و فشارها روبه‌رو بوده‌ايم. متكي گفت: گروه 1+5 در مقطعي به ايران آمده بودند و از ما مي‌خواستند كه شعار «انرژي هسته‌يي حق مسلم ماست» را ديگر نگوييم و عنوان كردند كه ما قبول داريم انرژي هسته‌يي حق شماست. اما چرا توانستيم در پي‌گيري اين حق موفق باشيم؛ چرا كه در پي‌گيري آن انسجام داشتيم و اين حق را عملياتي كرديم. وزير پيشين امور خارجه افزود: در مجلس هفتم مصوبه‌اي به امضا رسيد كه همه‌ي نمايندگان با تمامي عقايد و افكار آن را امضا كردند. در آن مقطع بين تعليق و تحريم مخير بوديم. در اواخر دولت خاتمي بررسي كردند تعليق را با اين هدف كه در مذاكرات بتوانيم انجام غني‌سازي را حل و اثبات كنيم كه به دنبال سلاح هسته‌يي نيستيم. من به نيت كسي اعتراضي نمي‌كنم اما تعليق دو سال و نيم صورت گرفت و آنها آرام آرام به درخواست‌هايشان ادامه دادند تا جايي كه تحقيقات و توسعه در زمينه‌ي توسعه‌ي انرژي هسته‌يي را هم مي‌خواستند تعليق كنيم. متكي خاطرنشان كرد: در دو ماه پاياني دولت خاتمي بسته‌ي پيشنهادي‌شان را ارايه دادند و برخي هم با ذوق و شوق آن را باز كردند كه شايد در آن حق غني‌سازي پذيرفته شده باشد اما در آن گفته بودند كه ما از شما مي‌خواهيم غني‌سازي نكنيد. اما اين مساله پس از مدتي با جديت دنبال شد و تعليق شكسته شد و موضوع هسته‌يي به عنوان يك بحث ملي مورد تاييد همه‌ي اقشار مردم و سياسيون قرار گرفت و به عنوان يك شهروند معتقدم بايد از همه‌ي اقشار كه با وجود اختلاف نظرهاي مختلف در اين ميدان ايستاده‌اند، تشكر كرد. وي اظهار كرد: رسيدن به درجه‌ي علمي كه سكوي جديدي براي پرش‌هاي جديد ايجاد مي‌كند بسيار ارزشمند است؛ در حالي كه آنها نمي‌خواستند ما به اين سكو برسيم. ما ثابت كرديم كه مي‌توان در اصول و عقايد ثابت قدم بود و حق را هم گرفت. امروز ملت‌هاي منطقه گواهي مي‌دهند كه رسيدن به حق امكان‌پذير است. قطعا الهام‌بخشي انقلاب اسلامي و مقاومت ملت ايران كه 20 سال پيش اين الهام‌بخشي در يكي از كشورهاي منطقه مثل لبنان پايه‌ريزي شد و نهضت مقاومت شكل گرفت را شاهد هستيم. ما در مصر، بحرين و يمن امروز دخالتي نداريم اما اين الهام‌بخشي در آن‌جا هم ديده مي‌شود. تحولات اخير در منطقه، غرب را دچار مشكلات فراوان كرده است كه اگر كج‌فهمي را كنار نگذارند و تصميمات واقع‌بينانه نگيرند بحران بعدي در غرب ايجاد خواهد شد. وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان پس از آن به سوالات دانشجويان پاسخ گفت. متكي درباره‌ي تحولات منطقه و اين‌كه اساسا اين تحولات از كجا آغاز شد و آيا درباره‌ي آن پيش‌بيني صورت گرفته بود، گفت: اولين ويژگي اين تحولات اين است كه هيچ‌كس پيش‌بيني‌اش نكرده است. نه وزارت خارجه‌ي ايران و نه موسسات پژوهشي و تحقيقاتي ديگر. نكته‌ي دوم اين‌كه به اين معنا نيست كه اين قيام‌ها به واسطه‌ي يك حادثه‌ي كوچك ايجاد شده باشد. حادثه‌ي واقع شده دو فاكتور اساسي خودآگاهي مردم و ديگري لبريز شدن صبر آنها از سياست‌هاي غير قابل قبول دولت‌هايشان است. مي‌توانيم از دبيركل سازمان ملل بخواهيم براي مديريت تحولات منطقه اقدامي انجام دهد وي در پاسخ به سوالي ديگر مبني بر اين‌كه مناسب‌ترين رويكرد براي دستگاه ديپلماسي ايران درباره‌ي اين تحولات مثلا در بحرين چيست؟ گفت: در حال حاضر بنده وزير خارجه يا سخنگوي دستگاه ديپلماسي و دولت نيستم. بر اساس سابقه‌ي كاري‌ام در وزارت خارجه معتقدم حادثه‌اي كه در منطقه اتفاق افتاده است با تمامي پديده‌هايي كه تا كنون در عرصه‌ي بين‌المللي شاهد بوديم متفاوت است. اين پديده از آغاز تا كنون روندهاي پيچيده و متفاوتي را از خود نشان داده است. عوامل اين پديده، مردم، حكومت‌هايشان، نقش غرب و آمريكا و سازمان‌هاي بين‌المللي است كه هركدام از نقطه‌نظري متفاوت با اين پديده روبه‌رو شده‌اند. مثلا آمريكايي‌ها در ابتداي اين پديده از دموكراسي‌خواهي ملت‌ها دفاع كردند اما چيزي نگذشت كه ملت‌ها خواهان تغييرات اساسي سياسي در كشورهايشان شدند. معتقدم دستگاه ديپلماسي ما از طريق سازمان‌هاي بين‌المللي نمي‌تواند در اين بحث به شكلي عمل كند كه مثلا اقدامي صورت دهد كه منجر به تشكيل جلسه‌ي شوراي امنيت در اين‌باره شود اما مي‌توانيم از دبيركل بخواهيم تا اقداماتي براي بررسي اين پديده و مديريت آن صورت دهد. متكي گفت: مقام معظم رهبري در روزهاي ابتدايي سال جديد در اين‌باره موضع‌گيري كردند مبني بر اين‌كه اقدام عربستان را اشتباه دانستند و اين‌كه ايشان عربستان را نصيحت كردند كه دست از اين كار بردارد وگرنه منفور منطقه مي‌شود. بايد از دستگاه ديپلماسي انتظار كار ديپلماتيك داشته باشيم وزير پيشين امور خارجه با اشاره به موضع وزارت خارجه در روزهاي اخير گفت: وزارت خارجه نيز از عربستان خواسته است تا از بحرين خارج شود. در عين حال معتقدم انرژي بسيار زيادي براي پي‌گيري مطالبات در ميان ملت‌هاي منطقه ايجاد شده است كه اين انرژي مي‌تواند راهگشا باشد. هم‌چنين معتقدم دستگاه ديپلماسي در رابطه با تحولات اخير به‌ويژه درباره‌ي بحرين سكوت نكرده است. دستگاه ديپلماسي در قبال ورود عربستان به بحرين و نيز پي‌گيري مطالبات مردم بحرين اقدامات خوبي داشته است. هم‌چنين به لحاظ رسانه‌اي با توجه به بايكوت خبري غرب درباره‌ي بحرين، رسانه‌هاي خبري ايران فعال هستند. متكي ادامه داد: گاهي از دستگاه ديپلماسي انتظار مي‌رود برخوردهايي را انجام دهد. برخي گفته‌اند ايران بايد به بحرين لشكركشي كند و از مردم دفاع كند اما اين مسائل نكته‌هايي را در بر دارد. ممكن است كمك‌هاي واقعي ايران به مردم بحرين تعبير به دخالت در اين كشور شود. اين در حالي است كه خود آمريكايي‌ها اعلام كرده‌اند ايران در اين بحث دخالت ندارد؛ چون نمي‌خواهند از ايران الهام‌بخشي صورت گيرد و بگويند كه اين تحولات ناشي از انقلاب اسلامي است. اما وقتي ديدند بحران جدي شد گفتند ايراني‌ها در بحرين دخالت دارند. رفتار آنها دوگانه است. بايد از دستگاه ديپلماسي انتظار كار ديپلماتيك داشته باشيم. معتقدم بايد از ظرفيت‌هاي منطقه مثل تركيه، قطر و برخي ديگر از كشورها استفاده كنيم و فكر مي‌كنم دستگاه ديپلماسي اين مقوله را در نظر دارد. وي در پاسخ به اين سوال كه تحليل‌گران معتقدند در هر صورتي هر رژيم و نظام سياسي در خاورميانه جديد روي كار آيد به نفع ايران در كوتاه‌مدت خواهد بود، اظهار كرد: براي ايران بهترين گزينه در اين كشورها دولت‌ها و حكومت‌هايي است كه بر اساس راي مردمشان به وجود آيند. حق راي، آگاهي، مطالبات مردم بايد بر اساس مقتضيات كشورهاي منطقه شكل گيرد. اين‌كه حالا اين حكومت‌ها حتما تغيير كنند يا نه به مصلحت ما نيست كه بگوييم حتما همه‌ي حكومت‌ها بايد عوض شوند اما اگر مردم خود اين كشورها خواستند ما دخالتي نخواهيم داشت. اما مطمئنا اراده‌ي ملي مردم اين كشورها در تصميم‌سازي‌ها و روابط خارجي‌شان بار سنگيني بر دوش رژيم صهيونيستي است. گام بعدي تاثيرات قيام‌ها در نوع تعاملاتي است كه بين اين كشورها با كشورهاي منطقه ايجاد خواهد شد. متكي درباره‌ي مذاكرات ايران با 1+5 به‌ويژه تاثير تحولات منطقه بر نقش ايران در اين مذاكرات گفت: اصل اين نكته درست است. در بحث هسته‌يي، آنها در منطق كم آوردند. در بهره‌گيري از زور، قطعنامه‌هاي شوراي امنيت بود كه فكر مي‌كردند ظرف چند ماه تا يك سال مي‌توانند با اين قطعنامه‌ها جلوي ما را بگيرند. مذاكره‌كننده‌ي انگليس معتقد بود به محض ارجاي پرونده‌ي ايران به شوراي امنيت، ايران از موضعش عقب مي‌نشيند و جالب اين بود كاغذي كه اين مطالب را روي آن نوشته بود در جايي از جيبش مي‌افتد و نماينده‌ي روسيه نيز آن را برمي‌دارد. آنها در پرونده‌ي هسته‌يي ايران به ديگران پيام مي‌دهند كه كشورها حق ندارند همين‌طور وارد عرصه‌ي علم و تكنولوژي شوند و بايد از آنها اجازه بگيرند اما موفق به اين كار نشدند. وي ادامه داد: شايد حوادث منطقه دلهره‌اي در آنها ايجاد كرده باشد و اولويت‌هايشان را به هم زده باشد. به گزارش ايسنا، وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان در پاسخ به سوالي درباره‌ي سياست نگاه به شرق وي در دوران تصدي وزارت امور خارجه و اين‌كه چرا روسيه و چين هميشه بر ضد ايران در شوراي امنيت راي مي‌دادند، گفت: من نگاه به آسيا و شرق را در برنامه‌هايم داشتم اما هدف آن صرفا حوزه‌ي سياسي كار نبوده است بلكه ايجاد توازن در روابط خارجي بوده است. از دوره‌ي قاجار تا انقلاب اسلامي در سياست، اقتصاد، تجارت، صنعت و كشاورزي هميشه ما با غرب تعامل بهتري داشتيم و همه‌ي درشكه‌هاي ايران در غرب اطراق مي‌كرد. سياست نگاه به شرق به معناي مشاركت همه‌ي ظرفيت‌هاي دنيا در روابط خارجي بوده است. در قالب 1+5 چين و روسيه در آخر كار به قطعنامه‌ها عليه ايران راي مي‌دادند اما تفاوتش در اين بود كه آنها پيشنهاددهنده‌ي قطعنامه‌ها نبودند و سعي مي‌كردند تندي قطعنامه‌ها را بگيرند. در عين حال كه در جريان اين كار منافعشان را هم لحاظ مي‌كردند. البته ما به بخشي از سياست‌هاي چين و روسيه انتقاد داشتيم. چيني‌ها با صادرات كالاهاي غيراستانداردشان انتقاد ما را برمي‌انگيختند. وي در پاسخ به اين سوال كه پرونده‌ي هسته‌يي ايران از نظر شما چگونه حل خواهد شد؟ گفت: البته اين روزها مي‌شنويم كه پرونده‌ي هسته‌يي تمام شده است. متكي ادامه داد: در ماه‌هاي پاياني دوره‌ي وزارتم ملاحظاتي را براي مسوولان ارايه كرده بودم كه با توجه به اهداف ايران و توان ايران در تكنولوژي هسته‌يي از جمله غني‌سازي 5/3 درصد و 20 درصد و تداوم روند معمول بايد هدف‌گذاري‌هاي جديدي صورت گيرد و به شكلي مخالفان در برابر دستيابي ايران به انرژي صلح‌آميز هسته‌يي را متقاعد كنيم كه اين به نفع آنهاست كه با ايران مثل يك كشور عادي برخورد كنند؛ چرا كه ديگر برخوردهاي دوگانه جواب نمي‌دهد. ما در بحث عراق توانستيم روي آمريكايي‌ها تاثيرگذاري داشته باشيم مبني بر اين‌كه سياست‌هايشان در عراق غلط است و از زماني كه آنها از سطح شهرها در عراق به پادگان‌ها رفتند وضعشان بهتر شد. در موضوع هسته‌يي و فعاليت‌هاي قانوني ايران آنها بايد به اين نكته برسند كه با ما برخورد عادي داشته باشند. تبلور اين مساله بيانيه‌ي تهران بود كه سند بسيار باارزشي است. وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان گفت: البته اگر آنها از شرايط فعلي در منطقه‌ي خاورميانه فارغ شوند ممكن است بازي و حركت‌هاي جديدي را داشته باشند. در ارتباط با مجلس نهم از فعالان جدي سياسي خواهم بود وي در پاسخ به اين سوال كه آيا مي‌خواهيد كانديداي رياست‌جمهوري شويد؟ گفت: الان از من سوال مي‌كنند مي‌خواهيد كانديداي مجلس شويد يا نه؟ من فعلا در خط سياست خارجي كار مي‌كنم. ما در آينده‌ي نزديك انتخابات مجلس نهم را در پيش داريم و اين بسيار مهم است و حتما در ارتباط با مجلس نهم از فعالان جدي سياسي خواهم بود. الان در سياست داخلي بايد به انتخابات مجلس بپردازيم و بعد رياست جمهوري متكي در پاسخ به اين‌كه آيا براي مجلس هفتم كانديدا مي‌شويد؟ گفت: قبلا به اين سوال پاسخ داده‌ام و گفته‌ام كه انشاءالله نه. به‌علاوه فكر مي‌كنم الان در سياست داخلي بايد به انتخابات مجلس بپردازيم و بعد رياست جمهوري. وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان در پاسخ به اين سوال كه آيا مي‌خواهيد دوباره در عرصه‌ي مسووليت‌هاي آينده راه و روش احمدي‌نژاد را ادامه دهيد يا در روش‌هايتان تغييري ايجاد كنيد؟ گفت: هر وقت به سوالات بالا پاسخ دادم به اين سوال هم پاسخ مي‌دهم. در حال حاضر «نگفتن» را تمرين مي‌كنم وي در پاسخ به اين‌كه چيزي بگوييد كه تا به حال جايي نگفته‌ايد، با بيان اين‌كه در اصفهان هم گفتم در حال حاضر «نگفتن» را تمرين مي‌كنم. فعلا مصلت نمي‌دانم در بحث سنگال وارد ‌شوم متكي در مواجهه با همهمه‌ي دانشجويان كه درباره‌ي ماجراي سنگال صحبت مي‌كردند، گفت: بنا به ملاحظاتي در اين بحث وارد نمي‌شوم. ديگر اين بحث قديمي شده است. به‌علاوه معذوريت‌هاي شخصي دارم كه از ورود به اين بحث پرهيز كنم. اين به اين معنا نيست كه حرفي نداشته باشم اما فعلا مصلحت نمي‌دانم در اين‌باره صحبت كنم. وزير پيشين امور خارجه‌ي كشورمان در پاسخ به اين‌كه چقدر به رشته‌ي علوم سياسي در وزارت خارجه اهميت داده مي‌شود؟ گفت: در ابتداي انقلاب عمده كساني كه وارد اين دستگاه شدند در رشته‌ي علوم سياسي نبودند و حتي در سطح معاون وزير هم اين تحصيلات را نداشتند اما وقتي وزارت خارجه نيازش را در رشته‌هاي مورد توجه تعريف كرد و بر اساس اساسنامه‌ي وزارت خارجه بسياري از نيروهايي كه در اوايل دهه‌ي 70 جذب وزارت خارجه شدند در رشته‌هاي مطلوب وزارت خارجه بودند از جمله علوم سياسي، روابط بين‌الملل، اقتصاد، جغرافيا و غيره. هم‌چنين ما در دانشكده وزارت امور خارجه به جذب نيروها در رشته‌هاي مورد نظرمان پرداختيم. درخصوص سفرا تجربه و زمينه‌هاي عملي فعاليت آنها مورد توجه بوده است. البته در اين خصوص استثنائاتي هم وجود دارد. ما به كساني كه فن مذاكره، محاوره را به خوبي مي‌دانند به زبان تسلط دارند در وزارت خارجه بها داده و از آنها استفاده مي‌كنيم. معتقدم وزارت خارجه‌ي كنوني ايران در بدنه‌ي كارشناسي‌اش به لحاظ مدارك و مدارج علمي در بين تمام دستگاه‌هاي كشور بعد از دانشگاه‌ها مقام اول را دارد.