بازی با سیاست خارجی برای سیاست داخلی

گروه سیاست سایت فردا : محبوبه نیاورانی در سرمقاله صبح نو نوشت: ظریف، وزیر بازنشسته دولت گذشته که سعی دارد با اظهارنظرهای جنجالی و بعضا ضدونقیض از حاشیه به متن افکارعمومی آمده و فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی را به تکاپوی اظهارات خود درآورد؛ اقدامی که در آستانه انتخابات قابل‌‎تأمل است و گویی او به دنبال کمپین کردن برای بدنه حامیان خود؛ یعنی اصلاحات و اعتدال برای انتخابات مجلس است.  ظریف در ادامه سلسله اظهارات عجیب و غریب خود در ایجاد دوگانه‌سازی میدان و دیپلماسی و صحبت‌های عجیب درباره ترکمانچای، تقبیح آرزومندی و تئوریزه‌کردن سازش‌ با واژه «خودمان انتخاب کردیم» و پس از آن با اظهارنظری اشتباه در میانه جنگ غزه «مردم ایران از سیاست‌های نظام درباره فلسطین خسته شده‌اند»، بنای نوعی نگاه نادرست در سیاست خارجی را گذاشته که بیشتر از هر چیز اهداف سیاسی را دنبال می‌کند. حال ظریف در جدیدترین اظهاراتش به مجلس یازدهم حمله کرده و قانون «اقدام راهبردی  برای لغو تحریم‌ها» را مانع از بازگشت «ترامپ» به برجام تلقی کرده است. قانونی که رهبر انقلاب اسلامی آن را مصوبه‌ای اساسی و مهم برای کشور دانستند که «ایران را از سرگردانی در مسأله هسته‌ای و حالت ندانم‌کاری نجات داد.» علی‌اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی نیز در همان زمان درباره این مصوبه و اینکه چقدر در پیشبرد اهداف کمک می‌کند، گفته بود: «این قانون از منظر فنی بسیار فرصت خوبی بود. واقعا این را در دولت هم گفتم و اینکه این قانون یک فرصت طلایی برای ما ایجاد کرد. من مباحث سیاسی را کنار می‌گذارم. این قانون فرصتی را به ما داد و خداوند فرصتی پیش آورد و ما ظرف ۲۴ ساعت، غنی‌سازی ۲۰ درصد را راه انداختیم.» در حالی ظریف عدم بازگشت ترامپ به برجام را این قانون مجلس عنوان می‌کند که حتی رافائل گروسی، رئیس سیاسی‌کار آژانس بین‌المللی اتمی در جدیدترین اظهارنظر خود درباره برنامه هسته‌ای ایران، ترامپ را مقصر اصلی پرونده هسته‌ای و به نتیجه نرسیدن برجام معرفی کرده بود. او ضمن اینکه در گفت‌وگو با تلویزیون «فرانس۲۴» می‌گوید که خروج آمریکا از برجام در سال 2018 باعث «بلاتکلیفی» این توافق شده است» درعین‌حال تصدیق می‌کند که «گام‌های ایران برای کاهش تعهداتش در چارچوب بندهایی از برجام بوده که به ایران اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی هر یک از طرف‌ها به مفاد توافق، تعهدات هسته‌ای خود را کاهش دهد.»   البته اشتباه دیگر آقای ظریف، نام بردن «ترامپ» به جای «بایدن» بود؛ چراکه قانون مجلس در 12 آذرماه 1399 تصویب و در دی‌ماه همان سال لازم‌الاجرا شد؛ یعنی بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که بایدن در کاخ سفید مستقر شده بود. درحالی‌که یکی از وعده‌‎های بایدن در ایام تبلیغات انتخاباتی‌اش، بازگشت برجام بود؛ اما این بایدن بود که برای بازگشت به برجام تعلل کرد.  مهم‌ترین علت درباره تعلل بایدن در بازگشت به برجام آن بود که با تغییر دولت‌ها، تحول محتوایی در سیاست کلان آمریکا به‌ویژه در زمینه سیاست خارجی  و به‌خصوص در ارتباط با ایران ایجاد نمی‌شود. همچنان‌که شاهدیم تحریم‌های فلج‌کننده ترامپ، در زمان بایدن  به شکل هوشمند و با ایجاد همگرایی بیشتر میان دو سوی اقیانوس؛ یعنی آمریکا و متحدان اروپایی‌اش و با قالبی عمیق و دقیق‌تر ادامه یافته است و همین تعلل‌های بایدن و ادامه روند تحریم‌ها بود که مجلس با قانون خود، دست دولت را برای مذاکره پر کرد و به آمریکا نیز این پیام را داد که ایران برای همیشه «صبر استراتژیک» خود را ادامه نمی‌دهد و در جاده یک‌طرفه برجام نمی‌ماند. بنابراین مجلس با مصوبه خود، سازمان انرژی اتمی ایران را موظف کرد جهت مصارف صلح‌آمیز نسبت به تولید اورانیوم با غنای بیست درصد (۲۰%) اقدام و سالانه به میزان حداقل یکصد‌وبیست کیلوگرم آن را در داخل کشور ذخیره کند و اگر سازمان این اقدام را انجام نمی‌داد، آقای ظریف در میز مذاکره خیالی با ترامپ، چه کارتی برای بازی و رایزنی داشت؟ ظریف در حالی نوک پیکان اظهارات خود را به سوی دیگران گرفته که نسبت به خوش‌‌بینی‌اش به پایداری آمریکا به برجام و عدم اجرای تعهدات حتی طرف‌های اروپایی در قالب این توافق، پاسخی نداده است. 

به‌طور کل، نمودار اظهارات ظریف بعد از دوران بازنشستگی‌اش از وزارت خارجه در جهت مخالف با واقعیت دیپلماسی ایران و حتی پایین‌تر از خط معیار او و سابقه‌ای که از ظریف به‌خاطر داریم، بیان شده است. اظهاراتی که ترسیم کلی آن، انسان را به این نتیجه می‌رساند که آنچه که او به دنبال ترویج و نهادینه کردن آن است، یک ایران ضعیف، مطیع خواست و اراده سیاست‌گذاران غربی است که سازش بر مقاومت اولویت دارد.