نوبت صلح در قفقاز جنوبی

تهران روز گذشته میزبان نشست فرمت 3+3 با حضور وزرای خارجه ایران، روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان بود. شرکت کنندگان در این نشست که با هدف توسعه مناسبات مسالمت‌آمیز میان همسایگان و حل مسائل منطقه‌ای گرد هم جمع شده بودند، فرایند صلح «باکو» و «ایروان» را به عنوان مهم‌ترین موضوع در دستور کار خود قرار دادند. تنها غایب این نشست نماینده گرجستان بود که به علت اختلاف با روسیه بر سر مسائل ارضی، به تهران سفر نکرد.

سنگ بنای پایان چالش در قفقاز

این نشست در حالی برگزار شد که جمهوری اسلامی از یک سو دیپلماسی خود را برای مدیریت تحولات خاورمیانه که در تب و تاب اقدامات سبعانه تل آویو علیه مردم مظلوم غزه می‌سوزد، به طور همه جانبه به جریان انداخته است و همزمان 4 وزیر خارجه دیگر کشورهای مرتبط با بحران جاری در قفقاز جنوبی را در تهران گرد هم جمع کرده است تا فرایند مذاکرات صلح را در این منطقه به پیش براند. در نشست یک روزه «نوبت صلح، همکاری و پیشرفت در قفقاز جنوبی» که امیرعبداللهیان آن را سنگ‌بنای مسیر برقراری آرامش و پایان چالش‌ها در قفقاز جنوبی با مشارکت بازیگران درون منطقه‌ای و همسایگان خوانده است، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه، «جیحون بایراموف» وزیر خارجه جمهوری آذربایجان و «آرارات میرزویان» وزیر خارجه ارمنستان در وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران حضور یافتند و افزون بر موضوع قفقاز در مورد دیگر مسائل مهم بین‌المللی بویژه موضوع غزه نیز به گفت‌و‌گو نشستند. در چنین فضایی وزیر امور خارجه ایران در سخنان آغازین روز گذشته خود خواستار ارسال پیامی روشن به رژیم صهیونیستی مبنی بر ضرورت توقف حملات به فلسطینی‌ها شد.

غزه؛ آماج جنایت جنگی

وزیر خارجه در سخنان آغازین خود در نشست وزرای خارجه قالب ۳+۳ ضمن ادای احترام به روح همه شهدای فلسطینی زنان و کودکانی که این روزها زیر بمباران‌ها و نقض فاحش حقوق بشر با پدیده‌ای شوم به نام نسل کشی رژیم صهیونیستی مواجه هستند، گفت: «آنچه در غزه جاری است یک جنایت جنگی مسلم رژیم اسرائیل علیه بشریت است. هر انسانی از دیدن صحنه‌های هولناک کشتار زنان و کودکان و غیرنظامیان فلسطینی متأثر می‌شود». او خاطرنشان کرد: «در این برهه حساس و تعیین کننده لازم است جامعه جهانی پیامی متحد و قوی به رژیم جعلی اسرائیل مبنی بر توقف فوری جنایات جنگی علیه غیرنظامیان بویژه زنان و کودکان و رفع محاصره و ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه و مخالفت جدی با کوچ اجباری ساکنان غزه ارسال کنند. به علاوه برابر قطعنامه‌های مصوب سازمان ملل باید موضوع حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین مورد تأکید اعضای سازمان ملل و کشورهای منطقه قرار گیرد.»

امیرعبداللهیان در ادامه هدف این نشست را بهره‌گیری از ظرفیت‌های منطقه برای حل و فصل مسائل منطقه‌ای و تلاش جمعی برای استقرار صلح و همکاری به منظور توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه مردم منطقه دانست و گفت: «معتقدیم امروز فرصت تاریخی در اختیار همه کشورهای ماست. جنگ در قفقاز جنوبی اکنون پایان یافته و نوبت صلح، همکاری و پیشرفت در قفقاز فرارسیده است.» او همچنین ابراز امیدواری کرد که کشورهای ۳+۳ شاهد حضور سازنده و مؤثر کشور گرجستان باشند.

دستور کار اصلی نشست

نخستین نشست فرمت 3+3 سال پیش در مسکو انجام شد اما اجلاس روز گذشته برای نخستین بار بود که در سطح وزرای خارجه کشورهای عضو این ائتلاف منطقه‌ای برگزار شد. دستور کاراصلی این نشست، گفت‌و‌گو بر سر قفقاز بود. منطقه استراتژیک و هم مرز با ایران در بخش شمال غربی که پس از آغاز جنگ دوم آذربایجان با ارمنستان در نوامبر 2020 بار دیگر روزهای پرتنشی را سپری می‌کند؛ تنش‌هایی که از یک سو، ریشه در تغییر موقعیت قدرت جمهوری آذربایجان و گام‌های تدریجی به سمت اهداف بلندپروازانه در این حوزه و از سوی دیگر متزلزل شدن موقعیت ارمنستان در این منطقه دارد.

این در حالی است که رویکرد در پیش گرفته شده از سمت جمهوری آذربایجان در وضعیت کنونی، چشم‌انداز یک درگیری نظامی جدی با ارمنستان را قابل پیش‌بینی کرده است؛ این اقدامات متأثر از هدفی است که از یک سو، قراردادن ارمنستان در بن‌بست پذیرش شرایط آذربایجان را دنبال می‌کند و از وجهی دیگر به دنبال تصرف کامل قره‌باغ و ایجاد کریدور ادعایی «زنگزور» و از میان بردن نقطه اتصال ایران به خاک اروپا است. این مجموعه اقدامات سبب شده تا بار دیگر وضعیت جاری در قفقاز بواسطه استقرار نیروهای نظامی آذربایجان به سمت سیونیک، قره‌باغ و بخشی از مناطق مرزی ارمنستان، تنش‌آمیز شود و آژیر هشدار مبنی بر وقوع جنگ تازه‌ای در قفقاز جنوبی به صدا در آید.

از سال‌ها پیش کشورهای منطقه و همسایگان باکو و ایروان کوشیده‌اند با به کارگیری رویکردهای دیپلماتیک از «ابتکار صلح‌آمیز قفقاز» و «پیمان ثبات برای قفقاز» گرفته تا «پلتفرم ثبات و همکاری قفقاز» و فرمت «۳ + ۳» راه‌حلی برای مسائل مورد مناقشه بیابند. اما پس از جنگ دوم قره‌باغ، تهران مدل «۳ + ۳» را مطرح کرد و بالاترین تلاش‌ها را برای اجرای این فرایند دیپلماتیک به جریان انداخت که مورد استقبال اغلب کشورهای مرتبط با بحران جاری قرار گرفت.

لاوروف: امریکا با ارسال تسلیحات به خاورمیانه باعث تشدید درگیری‌ها می‌شود

«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه گفت که اقدام امریکا در ارسال تسلیحات به خاورمیانه، باعث تشدید درگیری‌ها خواهد شد. او که در تهران و در کنفرانس خبری پس از نشست 3+3 صحبت می‌کرد، افزود: «هر چه اقداماتی نظیر اعزام ناوگان امریکایی به منطقه درگیری در خاورمیانه بیشتر باشد، احتمال گسترش درگیری بیشتر می‌شود». وزیر امور خارجه روسیه در ادامه گفت: «توافقنامه جامع مشارکت راهبردی میان روسیه و ایران تقریباً 85 درصد تکمیل شده است».

«لاوروف» گفت که برخی مسائل خاص وجود دارد که فعالانه در حال مذاکره درباره آنها هستیم و آماده سازی توافق بزرگ جدید در مرحله پیشرفت قرار دارد که 85 درصد آن پیشتر مورد توافق قرار گرفته است.

روزنامه ایران