چرا توافق موقت مطلوب نیست؟

گروه سیاست سایت فردا: رئیس جمهورآمریکا و دموکراتها خود را برای انتخابات ریاست جمهوری سال 2024 آماده می سازند  و تشدید تنش‌ها با ایران، قضا را برای مانور حزب جمهوریخواه در انتخابات ( ضمن نقد سیاست خارجی بایدن ) آماده خواهد ساخت.

در چنین شرایطی برخی نزدیکان بایدن به وی توصیه کرده اند که حل موضوع احیای توافق هسته ای از طریق دیپلماسی را به یکی از دستاوردهای انتخاباتی دموکراتها تبدیل کند، هرچند که در این مسیر با مخالفانی نیز در داخل کاخ سفید و کنگره آمریکا مواجه است.اما درکنار مباحث و اختلافاتی که درخصوص احیای مذاکرات وین و توافق برجام مطرح می گردد، شاهد شکل گیری ایده دیگری تحت عنوان "توافق موقت"هستیم .این ایده ، نه توسط مقامات رسمی کشورهای اروپایی و آمریکا، اما توسط اتاقهای فکر نزدیک به سیاستمداران غربی به عنوان یک "گزینه محتمل" در حال طرح و بررسی است. اندیشکده کوئینسی در تازه ترین گزارش خود ضمن تاکید بر ایده "توافق موقت" می نویسد:

" پس از ۱۷ ماه از شروع روند دیپلماتیک، برجام رو به نابودی، همچنان بهترین گزینه برای پایان دادن به بحران است و با این حال، احیای آن بعید است.در چنین شرایطی باید از ایده جلوگیری از تقویت توان هسته ای ایران ( در قالب توافقی موقت) استقبال کرد.

در این میان، رمزگشایی از سخنان آنتونی بلینکن می تواند کمک شایانی در خصوص رمزگشایی از بازی برجامی غرب کند. آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه دولت بایدن در تازه ترین مواضع خود، بار دیگرتاکید کرده است که احیای برجام از دستورکار آمریکا خارج شده است.هر چند ادعای وی وافرادی مانند ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در خصوص توقف مذاکرات ، با توجه به ارسال مکررپیامهای هسته ای آمریکا از طریق بازیگرانی مانند عمان و قطر کاملا دروغین می باشد، اما امکان دارد مقامات آمریکایی وارد یک بازی تاکتیکی دیگری در قبال مذاکرات وین شده باشند! همان گونه که در بالا اشاره شد، این بازی تاکتیکی، ناظربر تغییر دستورکار مذاکرات ( از احیای برجام به سوی توافق موقت ) است. یعنی درست سبک و سیاقی مشابه آنچه در سال 1392 و در انعقاد توافقنامه ژنو مشاهده کردیم. فایننشال تایمز در این خصوص می نویسد:

"در حالی که ماه‌هاست با سیاست واشنگتن مذاکرات ایران و کشورهای اروپایی برای رفع تحریم‌های ضدایرانی به بن‌بست خورده، آمریکا و اروپاییان  به نوعی توافق موقت با ایران که در برابر محدودیت در فعالیت‌های هسته‌ای ایران نوعی کاهش محدود تحریم‌ها را از پی داشته باشد، علاقمند هستند."

این نشریه و اتاقهای فکر درآمریکا و اروپا طی هفته های اخیر، به صورت مستمر از "توافق موقت"به عنوان آلترناتیوی برای "احیای برجام"یاد می کنند زیرا حساسیتهای یک توافق دائمی بر آن مترتب نیست و مصداق نوعی تفاهم برای جلوگیری از تشدید اوضاع می باشد. با همه این اوصاف، برخی اقدامات غرب از جمله اعمال فشار حداکثری بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وادارسازی آژانس بین المللی انرژی اتمی برتخریب روند مذاکرات و .... با ارائه پیشنهاد کنونی آنها مبنی بر انعقاد و اعمال توافق موقت نیز همخوانی ندارد.

با این حال بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که قطعا احیای توافق موقتی مانند توافق  ژنو، نمی تواند گزینه قابل توجهی برای عبور از بن بست ایجاد شده در مذاکرات احیای برجام باشد، خصوصا آنکه موانع باقیمانده درمسیر احیای توافق هسته ای ،جملگی سیاسی و نه حقوقی تلقی می شوند. فراموش نکنیم که توافق موقت در "خلاء"شکل گرفت ، یعنی زمانی که توافقی  به نام "برجام"هنوزمیان طرفین شکل نگرفته بود. اما اکنون، ما با یک سند مبنایی به نام "برجام"مواجه هستیم و البته با ایران قدرتمندی که توانسته است طی سالهای اخیر، قدرت هسته ای خود را به گونه ای تحسین برانگیز و موثر تقویت نماید. از این رو اگر امروز سخن از "توافق موقت "به میان آید، قطعا باید از توافقی به مراتب موثرتر، شفاف تر، گسترده تر و کاربردی ترنسبت به توافق سال 2013 میلادی پرده برداری شود، حتی اگر این موضوع با منافع آمریکا در تعارض باشد.