فارن افرز: همکاری‌های روسیه و ایران کاملا منطقی و سودمند است

مجله آمریکایی فارن افرز تاکید کرد با وجود این که روابط ایران و روسیه هنوز به طور کامل گسترش نیافته، اما همکاری دو کشور با یکدیگر می‌تواند بسیار موثر باشد.

این نشریه به قلم دینا اسفندیاری عضو گروه آمریکایی «بحران» نوشت: ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی زمانی که تهاجم روسیه علیه اوکراین در جریان بود و مسکو با کمبود تسلیحات مواجه شد «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی ایالات متحده موضوع مهمی را مطرح کرد: ایران در حال ارائه یا آماده شدن برای ارسال پهپاد‌ها به روسیه بود. تهران این اتهام را رد کرد. مسکو از این پهپاد‌ها که کوچک، ساده و به سختی قابل شناسایی هستند برای هدف قرار دادن اوکراین استفاده کرد. هم چنین، پهپاد‌ها به روسیه کمک کردند تا منابع اوکراین را تخلیه کند و به روس‌ها اجازه دادند منابع خود را حفظ نمایند.

به نوعی فروش سلاح از سوی ایران به روسیه کاملا منطقی بود. ایران و روسیه در حال حاضر هر دو از سوی اکثر قدرت‌های بزرگ جهان تحت فشار قرار گرفته و تحریم شده‌اند و بنابراین به کمک نیاز دارند. هیچ علاقه عمیقی بین روسیه و ایران در تاریخ پرفراز و نشیب‌شان وجود ندارد. دو کشور در تاریخ در چندین جنگ رویاروی یکدیگر قرار گرفته‌اند. روابط کنونی ایران و روسیه هنوز دقیقا گرم نیست. این رابطه بیش‌تر شبیه یک شراکت تجاری است تا یک دوستی واقعی. با این وجود، علی‌رغم آن که هنوز فاصله زیادی تا ایجاد اتحاد رسمی بین ایران و روسیه وجود دارد همکاری دو کشور با یکدیگر می‌تواند بسیار موثر باشد. دو کشور در تقسیم‌بندی جنبه‌های مختلف روابط خود مهارت پیدا کرده‌اند تا اطمینان حاصل کنند که می‌توانند هر زمان که مناسب است با یکدیگر شراکت داشته باشند. روابط دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی است. ایران و روسیه هر دو دریافته‌اند که طرف مقابل چیز‌های زیادی برای ارائه دارند. یک دیپلمات ایرانی که نخواست نام اش فاش شود به من گفت: «هر دو کشور مخالف تحریم و مخالف مداخله غرب در امور سایر کشور‌ها هستیم.مشارکت دو کشور امری طبیعی است».

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روابط ایران و روسیه تعمیق یافت. در سال ۱۹۹۵ میلادی روسیه موافقت کرد که راکتور آب سبک نیروگاه هسته‌ای ایران در بوشهر را تامین کند. دو دولت هم چنین روابط نظامی خود را تقویت کردند و تا سال ۲۰۰۰ میلادی ایران سومین بازار بزرگ تسلیحات روسی بود. روسیه در سال ۲۰۰۷ میلادی وعده داد سامانه دفاع موشکی اس -۳۰۰ را به تهران بفروشد. روابط تجاری، سیاسی، مبادلات در سطح بالا و همکاری‌های امنیتی بین دو کشور از سال ۲۰۱۴ میلادی در حال افزایش بودند.

حتی همکاری دو کشور در سوریه نیز پیچیده بوده است. تهران قصد داشت از مشارکت با روسیه در کارزار خود برای حفظ اسد در قدرت استفاده کند، اما باور داشت که این امر باعث تشدید مداخله روسیه در امور داخلی سوریه شده است. در هر حال ایران دارای قوای زمینی در حوزه میدانی در سوریه بود در حالی که قرار بود روسیه صرفا پوشش هوایی عملیات را برعهده گیرد.

سپس روسیه به اوکراین حمله کرد و همکاری ایران و روسیه به نقطه اوج خود رسید. دو کشور در ژوئیه ۲۰۲۲ میلادی دیدار‌های متعددی در سطوح بالا از جمله بین رهبر انقلاب ایران و «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در تهران داشتند. دو کشور روابط اقتصادی خود را تعمیق بخشیدند. برای مثال، طی ده ماه نخست سال ۲۰۲۲ میلادی صادرات روسیه به ایران ۲۷ درصد و واردات روسیه از ایران ده درصد افزایش یافته است. دو کشور حذف دلار از تجارت دوجانبه شان را آغاز کردند و یادداشت تفاهمی را امضا نمودند مبنی بر آن که روسیه ۴۰ میلیارد دلار در پروژه‌های گازی ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد که ۶.۵ میلیارد دلار آن پیش‌تر تا ماه نوامبر منعقد شده بود.

روابط نظامی ایران و روسیه اهمیت ویژه‌ای یافته است. این همکاری یک راه یک طرفه نیست. در ماه دسامبر سفیر بریتانیا در ایالات متحده به «رویترز» گفته بود که روسیه آماده ارائه حمایت بی‌سابقه نظامی از ایران است. در اواخر همان ماه مقام‌های اطلاعاتی غربی گزارش دادند که روسیه در حال آماده شدن برای تامین جنگنده‌های سوخو -۳۵ به ایران است. ایران این خرید را در ماه ژانویه تایید کرد و اشاره نمود که این جنگنده‌ها را پس از ماه مارس تحویل خواهد گرفت. هم چنین، تهران بالگرد‌ها و سامانه‌های دفاع هوایی و موشکی را از روسیه خریداری کرده بود.

دو کشور چیز‌های زیادی برای عرضه به یکدیگر دارند. برای مثال، ایران می‌تواند نحوه دور زدن تحریم‌ها را به روسیه بیاموزد. روسیه اکنون بازاری جذاب برای ایران است و ایران می‌تواند معاملات تسلیحاتی با روسیه داشته باشد. هم چنین روسیه از حق رای در شورای امنیت سازمان ملل متحد برخوردار است که می‌تواند برای ایران در صورتی که بار دیگر بحران هسته‌ای ایران در آن شورا مطرح شود کمک‌کننده باشد.

دو کشور سابقه عملگرا بودن در روابط خود را دارند و در جایی که می‌توانند، با یکدیگر همکاری می‌کنند در حالی که زمینه‌های بروز اختلاف را نادیده می‌گیرند. دو کشور از خود در برابر غرب محافظت می‌کنند و تا جایی که امکان داشته باشد ائتلاف‌های جایگزین برای نظم تحت رهبری آمریکا را ایجاد خواهند کرد. روسیه و ایران ممکن است به یکدیگر اعتماد و حتی علاقه‌ای نداشته باشند. با این وجود، دو کشور می‌دانند چگونه به روش‌هایی همکاری کنند که برای‌شان مفید باشد./کیهان