مذاکرات هسته‌ای در «بن‌بست تضمین»

وزیر خارجه ایران همچنان از رد و بدل شدن غیرمستقیم پیام‌ها بین تهران و واشنگتن صحبت می‌کند؛ پیام‌هایی که به گفته امیرعبداللهیان «همچنان در حال مبادله» هستند. به‌رغم این خوش‌بینی، نماینده ویژه امریکا در امور ایران با صریح‌ترین لهجه ممکن گفت که اگر رئیس‌جمهور بعدی امریکا تصمیم بگیرد از برجام خارج شود «هیچ کاری نمی‌توان برای جلوگیری از آن انجام داد» تا یک دلیل عمده خوردن مذاکرات احیای برجام به دیوار سختی که مقام‌های امریکایی از آن صحبت می‌کنند، مشخص شود.

به گزارش «جوان»، دارل عیسی، یک عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان دیروز در گفتگو با واشنگتن فری بیکن فاش کرد که روز ۱۴ سپتامبر (۲۳ مهر ۱۴۰۱)، مقام‌های بلندپایه دولت جو بایدن در یک نشست طبقه‌بندی شده توجیهی به اعضای کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان گفته‌اند که به این نتیجه رسیده‌اند که مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران به بن‌بست رسیده است. هرچند مقام‌های ایرانی و امریکایی از آن زمان، همچنان احتمال شروع مجدد مذاکرات را منتفی ندانسته‌اند، ولی جمع‌بندی مقام‌های دولت امریکا این است که «مذاکرات به دیوار خورده است.»‌دارل عیسی جزئیات زیادی درباره نشست طبقه‌بندی شده ۱۴ سپتامبر نگفته، ولی تأکید کرده که مقام‌های دولت بایدن «در مورد چگونگی رسیدن به یک توافق با مشکل مواجه هستند، زیرا آن‌ها تمام آنچه را که برای مذاکره وجود داشت، انجام داده‌اند.»‌عیسی می‌گوید ایران اساساً در آستانه دستیابی به سلاح هسته‌ای است و نمی‌خواهد از آن صحبتی شود. البته واشنگتن فری بیکن مدعی است که برخی مقام‌های دیگر دولت امریکا نیز تأیید می‌کنند که مذاکرات به «دیوار» خورده، ولی چیزی که احتمال درستی این گزارش را تا حد زیادی افزایش داده، صحبت‌های دیروز رابرت مالی، نماینده ویژه امریکا در امور دایران در گفتگو با برنامه رادیویی «ورلد» است که نشان می‌دهد ذهنیت مقام‌های امریکایی و نمایندگان کنگره درباره به بن‌بست رسیدن مذاکرات، تا حد زیادی مشترک است. مالی گفته است: «مذاکره با کشوری که از گفتگو با ما امتناع می‌ورزد، همه چیز را دشوارتر، زمان‌بر و مستعد سوءتفاهم کرده است، دشوار است. ما آماده گفت‌وگوی مستقیم هستیم، ولی آن‌ها نیستند.»‌البته مالی تأیید کرده که «در حال حاضر به‌نظر نمی‌رسد که ایران تصمیمی برای دستیابی به سلاح اتمی گرفته باشد»، ولی این نکته را یادآوری کرده که «این بدان معنا نیست که آن‌ها تا زمانی که در آستانه انجام این کار نباشند برنامه خود را گسترش نمی‌دهند.»

 نمی‌خواهیم از یک روزنه دو بار گزیده شویم

مقام‌های امریکایی، بن‌بست مذاکرات را عمدتاً به ایران نسبت می‌دهند، از جمله رابرت مالی که در گفت‌وگوی دیروز خود گفته که «ما آماده گفت‌وگوی مستقیم هستیم، ولی آن‌ها نیستند.» ولی آن‌ها تلویحا تأیید کرده‌اند چیزی که باعث بن‌بست مذاکرات شده، درخواست ایران برای ارائه تضمینی سفت و سخت است که امریکا مجدداً از برجام خارج نخواهد شد، چیزی که دولت امریکا مدعی است برایش ممکن نیست. رابرت مالی در گفتگو با برنامه «ورلد» گفته است: «اگر یک رئیس‌جمهور آینده در امریکا بار دیگر بی پروا تصمیم بگیرد که به طور یکجانبه از توافق خارج شود، آن‌هم در زمانی که توافق موفقیت آمیز بود، هیچ کاری نمی‌توان برای جلوگیری از آن انجام داد.»‌مالی البته توضیح داده که می‌تواند درک کند «چرا آن‌ها (ایرانی ها) این تضمین را می‌خواهند»، ولی گفته است: «اما ما از لحظه شروع این مذاکرات، در حدود یک سال و نیم پیش، گفتیم که سیستم ما به این شکل کار نمی‌کند.» در مقابل، وزیر خارجه ایران می‌گوید: «نمی‌خواهیم دو بار از یک روزنه گزیده شویم» امیرعبداللهیان در گفتگو با ایرنا می‌گوید: «اگر قرار باشد هر توافقی عملیاتی شود و تا پایان عمر دولتی که آن توافق را امضا کرده، اعتبار داشته باشد، اصلاً حقوق بین‌المللی دیگر معنایی ندارد». او در گفتگو با خبرگار المانتیور نیز گفته است: «شرکت‌ها به ما می‌گفتند اگر مدت قرارداد‌ها کوتاه باشد ما نمی‌توانیم پروژه‌ای را در ایران اجرا کنیم.» او به ایرنا می‌گوید: «اینکه یک متن نیرومند داشته باشیم ما حتماً تأکید داریم و عنصر زمان موضوع مهمی است، اما نه به قیمتی که از خط قرمز بگذریم و عنصر زمان منجر به این شود که فردا توافق انجام شود، جوهر آن هنوز خشک نشده، اعلام شود هیچ نفع اقتصادی در عمل در این توافق وجود ندارد.»

 تضمین بازنشدن پرونده‌های جدید

دومین موضوع بحث‌برانگیز که مذاکرات را بن بن‌بست کشیده، بحث‌های ایران با آژانس است. رابرت مالی، در گفتگو با «ورلد» در پاسخ به این سؤال که آیا مذاکرات احیای برجام به بن‌بست رسیده است یا نه، گفت: «ما یک ماه پیش تصور می‌کردیم به توافق نزدیک هستیم و بعد از آن ایران به دلایلی که باید از آن‌ها پرسید، شروع به طرح مسئله‌ای کرد که هیچ ارتباطی با توافق ندارد و مربوط به تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های گذشته ایران و وجود ذرات اورانیوم در چند محل است.»‌مالی می‌گوید: «بدون اینکه بخواهم وارد جزئیات شوم، می‌گویم چیزی که ایران خواسته این است که ما، یعنی امریکا و کشور‌های اروپایی روی آژانس فشار اعمال کنیم تا پرونده این تحقیقات بسته شود. این مسئله هیچ ارتباطی با توافق ندارد. از این گذشته، ما هم این کار را انجام نخواهیم داد.»‌مقام‌های ایرانی گفته‌اند حاضرند درباره سه مکانی که آژانس درباره آن‌ها دچار ابهام است، همکاری کنند، ولی تلویحاً می‌گویند که بایستی مثل سال ۲۰۱۵، ایران تضمین پیدا کند که آژانس پرونده جدیدی علیه ایران بازنخواهد کرد. وزیر خارجه ایران گفته است: «در سال ۲۰۱۵ اتفاقی افتاد و اراده و توافقی سیاسی میان ایران و امریکا و سه کشور اروپایی به حل مسائل ایران و آژانس کمک کرد.»

 توپ در زمین امریکا است

حسین امیرعبداللهیان در گفتگو با ایرنا، گفته که فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق حامل پیام امریکا بود و در دیدار امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران نیز با ایده‌هایی مطرح شده است. وزیر خارجه ایران همچنان از رد و بدل شدن «پیام‌هایی» میان ایران و امریکا صحبت کرده، ولی به نظر می‌رسد تا جایی که مربوط به امریکا می‌شود، مذاکرات دست‌کم تا برگزار شدن انتخابات ماه نوامبر که چشم‌انداز فضاسی سیاسی امریکا را روشن می‌کند، در بن‌بست قرار گرفته است. عیسی در گفتگو با فری بیکن گفته که تهران خواهان امتیاز‌هایی در باب تحریم‌های اساسی هستند؛ پلی که نه جمهوریخواهان و نه دموکرات‌ها اجازه عبور از آن را به ایران نخواهند داد. به گفته این نماینده امریکایی، «موضوعات تازه‌ای برای گفتگو وجود ندارد و در نهایت به نقطه‌ای رسیده‌ایم که زمان پذیرش بن‌بست فرا رسیده است.» از طرف دیگر امیرعبداللهیان معتقد است که طرف امریکایی باید تکلیف خودش را روشن کند که به دنبال امنیت منطقه و رسیدن به توافق است یا اینکه تصور می‌کند از چنین فضا‌های تصنعی که پیش می‌آید و طرف‌های خارجی در آشوب و اغتشاش می‌دمند، بخواهد از این فضا‌ها نیز همزمان استفاده کند. او می‌گوید: «از نظر زمان، امروز اگر طرف امریکایی چارچوب‌های کاملاً منطقی ایران را در تبادل پیام‌ها بپذیرد، آمادگی داریم در اولین فرصت، وزرای خارجه کشور‌های طرف برجام در وین جمع شوند و پایان مذاکرات و شروع مراحل اجرایی توافق را اعلام کنیم، اما اینکه عامل زمان، الان چه تأثیری دارد و کدام طرف در این موضوع مقصر است، فکر می‌کنم توپ در زمین طرف امریکایی است و این طرف امریکایی است که باید تصمیم بگیرد، ما هم قبول داریم به اندازه کافی مذاکره شده است.»

منبع: روزنامه جوان