احیای برجام معطل «عوامل بیرونی»

چند هفته‌ای می‌شود که می‌گویند مذاکرات هسته‌ای وین در مرحله حساسی است، اما این روزهای اخیر انگار وضعیت واقعا حساس و نفس‌گیر شده است. مذاکره کنندگان ارشد ایران و اروپا یک بار دیگر به پایتخت‌ها برگشته‌اند و مواضع روسیه هم به نحوی است که از نگاه برخی تحلیل گران نگران‌کننده به حساب می‌آید. مقامات مسئول در کشورمان از این بابت نگرانی ندارند و همان طور که وزیرخارجه گفته اجازه نخواهند داد که هیچ بازیگری در راستای تحقق منافع ملی ایران مانع تراشی کند. با این حال شاهدیم که برخی کارشناسان  تضمین‌خواهی روس‌ها را عامل این وضعیت می دانند. مثلا علی بیگدلی کارشناس مسائل بین‌المللی معتقد است که این رویکرد در راستای سیاست انتقام‌جویی روسیه از آمریکا و پیرو بالا گرفتن اختلافات آن ها در قضیه اوکراین طرح شده است. او در گفت‌وگو با «فردا» با اشاره به نقش و اهمیت رویکرد روسیه در مذاکرات می‌گوید: «بدون امضای روسیه بیانیه پایانی مذاکرات برجامی رسمیت نخواهد یافت به این خاطر که عضو ثابت برجام است، ضمن این که عضو دایم شورای امنیت و صاحب حق وتو است.» بیگدلی البته بیش از آن که از تضمین خواستن روس‌ها ناراحت باشد، از این که این موضوع از سوی روسیه طرح شده و نه ایران ناراحت است. او گفت: «این سیاست فعلی روس‌ها یک سیاست انتقام‌جویانه در برابر آمریکاست که واقعا خیلی برای ایران توهین‌آمیز است آن ها نباید برای ما تصمیم بگیرند. درست این بود که ما بگوییم تحریم‌ها را از روابط اقتصادی و نظامی ما با روسیه بردارید تا با برجام موافقت کنیم.» وی افزود: «خواسته اخیر روسیه از طرف دیگر نمایش قدرتی است که پوتین به خرج داده تا در برابر این امواج سهمگین تحریم‌ها علیه روسیه دست به یک اقدام متقابل بزند.» بیگدلی البته موضع رسمی ایران در قبال این رویکرد روسیه را قابل درک می‌داند و معتقد است که همراهی ایران با این سیاست نوعی آینده‌نگری است. او معتقد است: «شاید ایران می‌خواهد اگر احیانا مذاکرات به جایی نرسید، بتوانند باب روابط تجاری و مخصوصا نظامی را با روسیه باز کنند.» از سوی دیگر فرانسه، انگلیس و آلمان، سه قدرت اروپایی عضو برجام، به روسیه هشدار دادند که خواسته‌های مسکو برای تضمین تجارت با ایران، خطر بر باد رفتن مذاکرات وین را به دنبال دارد و این در شرایطی است که توافق تقریبا به سرانجام رسیده است. در این بیانیه تاکید شده است که معامله روی میز باید با حداکثر فوریت منعقد شود.  این در حالی است که واشنگتن هم هنوز پاسخ روشن و سازنده ای به چهار موضوع مدنظر ایران که از ابتدا نیز در دستور کار مذاکرات بوده، نداده است و راهبرد چندگانه ای را برای فرار از گرفتن تصمیم سیاسی دنبال می کند. نورنیوز رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نوشت: در این خصوص تاکید بر این گزاره غلط که مذاکرات به پایان رسیده و متن توافق نهایی نیز آماده شده است، در کنار مرتبط کردن گره های موجود در مذاکرات به درخواست جدید روسیه برای معاف شدن از تحریم ها و حمایت ایران از این رویکرد مسکو، تلاشی برای پاسخ ندادن به مطالبات قانونی و منطقی ایران است. اگرچه درخواست روسیه می تواند به عنوان موضوعی جدید و یک مولفه پیش بینی نشده، دستور کار جدیدی را به میز مذاکرات وارد کند اما هنوز معضل اصلی مذاکرات به عدم تصمیم سیاسی آمریکا در پاسخ گویی به مطالبات ایران گره خورده و تعیین تکلیف نشده که بتوان از تاثیر درخواست روسیه به عنوان مانعی بر شکل گیری توافق سخن گفت./ خراسان