تفاوت توافق "اقدام در برابر اقدام" با توافق "موقت"

به گزارش فردا: متن این یادداشت به شرح زیر است:

گفته می شود حجم اختلافات به قدری زیاد است که بهتر است در مرحله نخست دو طرف درباره چند موضوع به توافق برسند و در مرحله بعد بروند درباره چند موضوع دیگر بحث کنند، بر همین اساس احتمال توافق موقت در وین مطرح می شود.

یک مدل از توافق می تواند "اقدام در برابر اقدام" باشد، به این معنا که آمریکا تحریم های نفتی ایران به حالت تلیق درآورد و ایران نیز غنی سازی 60 درصد را به حالت تعلیق درآورد؛ مطلوب ارزیابی می شود و بالاخره یک راهی برای رسیدن به توافق نهایی است، تضمینش هم این است که دو طرف تعهد خودشان را انجام می دهند و اگر انجام ندهند بر می گردند به حالت قبلی. البته اسم این روش را نمی توان توافق موقت گذاشت بلکه نامش «اقدام در برابر اقدام» است.

توافق موقت چیزی شبیه توافق ژنو است که بعد توافق لوزان و سپس در گام آخر توافق وین را داشتیم که منجر به برجام شد. یعنی ایران و طرف های برجامی در سه مرحله به توافق نهایی رسیدند. گرچه توافق موقت را نه می توان مطلوب و نه می توان مضر توصیف کرد، برخی در ایران آن را کاملا بی فایده می خوانند حال آنکه نخست باید جزئیات آن را دید.

حال باید دید که توافق وین چه شکل و قالبی دارد. اگر قالب «اقدام در برابر اقدام» باشد حسنش این است که گام به گام تعهدات دو طرف تعریف می شود و هر کدام طرف ها تعهد خود را به اجرا در می آورد، اگر دو طرف راضی بودند گام بعدی را طراحی می کنند. اگر هم شکل توافق مثل توافق ژنو باشد ابتدا دو طرف نقشه راه کلی را با هم توافق می کنند و سپس روی جزئیات بحث می کنند. این هم مدل مطلوبی است، البته در این مرحله اقدام عملی انجام نمی شود بلکه دو طرف سعی بر اعتمادسازی می کنند مثلا آمریکا بعد از توافق ژنو بخشی از دارایی های ایران را در پنج مرحله آزاد کرد و نوشت «در چه تاریخی چه بخشی از دارایی ها را آزاد می کند».

البته برخی ها در ایران می گویند «در زمان توافق ژنو آمریکا هیچ کاری انجام نداد» برای همین موافق توافق موقت نیستند. با این وجود واقعیت قضیه آن است که آمریکا اقداماتی انجام داد ولی در حد انتظارات ما نبود.