وین؛ نقطه پایان یا نقطه آغاز

گروه سیاسی فردا: انتخابات ریاست جمهوری برای سیدابراهیم رئیسی با نتیجه دلخواه تمام شد چون مردم باور کردند که او می تواند به وعده هایش جامه عمل بپوشاند. مردم حمایت رئیسی از تولیدکنندگان و مبارزه با مفاسد اقتصادی دانه درشت را در قامت رئیس قوه قضائیه دیده بودند بنابراین با ایمان و اعتمادی قوی پای صندوق انتخابات حاضر شدند و نام او را روی برگه رأی نوشتند.

رئیسی پس از تصدی جایگاه ریاست جمهوری اعلام کرد که به وعده های انتخاباتی اش جامه عمل می پوشاند و اخیرا نیز خیلی صریح گفت «قولی نمی دهد که نتواند عمل کند». یکی از وعده های او قبل و بعد روز تنفیذ ریاست جمهوری این بود که مذاکرات وین را با جدیت ادامه می دهد اما به این شرط که مذاکره برای مذاکره نباشد بلکه نتیجه روشنی از آن بیرون آید و آن نتیجه چیزی نیست جز لغو تمامی تحریم ها.

کمتر از 3 هفته دیگر قرار است مذاکرات وین از سر گرفته شود. در هفته های اخیر گرچه اروپایی ها تلاش داشتند تا نقش میانجی را بین ایران و آمریکا بازی کنند اما بنا به دیدگاه کارشناسان حوزه بین الملل دو طرف اصلی در مذاکرات ایران و آمریکا هستند و بقیه کشورها حکم زینت المجالس را دارند. در روزهای اخیر دو طرف پالس های نظامی به یکدیگر دادند از مانورهای نظامی آمریکا در منطقه گرفته تا پاسخ محکم و قاطع تهران به نقشه آمریکا برای سرقت از نفتکش ایرانی. حال این سئوال مطرح است که مذاکرات وین پایانی برای تحریم ها خواهد بود یا آغازی برای تحریم های جدید.

پالس‌های دوپهلوی آمریکایی‌ها

هرچند دولت بایدن هنوز موضع شفافی درباره ارائه تضمین مورد قبول به تهران نگرفته است، هرچند تلاش کرده از اتخاذ ادبیات نظامی پرهیز کند اما سروصداهای جمهوری خواهان آمریکا حکایت از آن دارد که گویی در این مورد واشنگتن دست خالی به وین نخواهد آمد. شواهد این مدعا را می تواند در موضوع گیری نمایندگان جمهوری خواه کنگره مشاهد کرد که دولت بایدن را تهدید کردند اگر در انتخابات میان دوره ای اکثریت کرسی های کنگره را بگیرند، قطعا مانع احیای برجام می شوند، همچنین روز گذشته ترامپ، دولت بایدن را متهم کرد که تن به خواسته های تهران داده است. اما این فقط یک روی سکه است، روی دیگر آن است که کاخ سفید اخیرا در موضعگیری های جداگانه اعلام کرد «عزمی در تهران برای بازگشت به برجام نمی بیند و اگر تهران به برجام برنگردد، آمریکا تحریم های شدیدتری را علیه اش اعمال خواهد کرد.»

یک اصل قدیمی

یک اصل قدیمی می گوید «اگر وضعیت تنش میان دو طرف دعوا به شکل بغرنجی اوج بگیرد نشانه آن است که آنها در آینده نزدیک با هم به توافق می رسند.» برخی با استناد به این اصل نگاه خوشبینانه به مذاکرات وین دارند. منصور حقیقت پور از جمله کسانی است که اعتقاد دارد «توافق برجامی نزدیک است». این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی به خبرنگار فردا گفت «کیفیت تضمین را نمی دانم ولی اینکه آمریکایی ها تمایل دارند بیایند توافق را اجرایی کنند، بله علائم و قرائن نشان دهنده این مسئله هست». البته در این میان برخی کارشناسان محتاطانه سخن می گویند سیدحسین نقوی حسینی از جمله این افراد است. نقوی بر این باور است «دولت یک پلن منهای برجامی را دارد بنابراین بعید به نظر می آید که ایران به دنبال این باشد که توافق حتما در هر شرایطی صورت بگیرد بلکه روند تصمیم گیری در دولت را به سوی زندگی سیاسی منهای برجام می بینم.»

با وجود این دیدگاه محتاطانه، حتی منتقدان جدی برجام نیز پالس هایی را در دولت سیدابراهیم رئیسی دیده اند که به سمت حصول توافق گرایش دارد. فوآد ایزدی از جمله کارشناسانی است که سالها در نقد برجام اظهارنظر کرده، او اخیرا در گفتگو با نامه‌نیوز گفت «آقای رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری قول های اقتصادی زیاد داد و علاقه‌مند است با طرف مقابل به توافق برسد و بعضی از تحریم‌ها لغو شود». در واقع این گروه مواضع دولت درباره گره نزدن اداره کشور به برجام را ظاهر قضیه می دانند که بیشتر تاکتیکی است تا آمریکایی ها وادار به امتیازدهی شوند.

هرچند امیرعبدللهیان اعلام کرده در گفتگوی تلفنی اش با وزیر خارجه انگلیس درخصوص "گفت‌وگوهای وین"، "بازگشت دیگر طرف‌ها به اجرای کامل تعهدات"، "رفع تمامی تحریم‌ها و راستی‌آزمایی" و "ارائه تضمین" را مفید توصیف کرد، باید منتظر ماند و دید در صحنه واقعی مذاکرات معادلات چه طور رقم خواهد خورد.