سرمایه‌گذاری روی اروپا فرصت‌سوزی است/اروپا برای احیای برجام وزنی ندارد

گروه سیاسی فردا: مقدمات مذاکرات برجامی گویا در حال فراهم شدن است و به نوعی نشست بروکسل را می توان به عنوان گام های مقدماتی برای گفتگوهای اصلی توصیف کرد.

حشمت الله فلاحت پیشه در گفتگو با خبرنگار فردا درباره نشست بروکسل گفت: سرمایه گذاری ایران روی اروپایی ها برای احیای برجام فرصت سوزی است چون دو تجربه ناموفق در این حوزه وجود دارد. تجربه نخست برای زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی بود که مذاکرات با سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلستان شکل گرفت و چند دوره مذاکرات انجام شد؛ هر زمان ایران با این سه کشور اروپایی به توافق می رسید و این سه کشور می رفتند و با آمریکا مشورت می کردند، اختلاف دیدگاه بین آنها موجب می شد که توافقات انجام شده به نتیجه نرسد.

وی افزود: در واقع همان زمان مشخص شد که اروپایی ها نمی توانند توافقات شان با ایران را به آمریکا بقبولانند. در نهایت یک رویکرد عملگرایانه شکل گرفت و آمریکا به مذاکرات اضافه شد و برجام حاصل این رویکرد بود. بعد از آن زمانی که ترامپ خارج شد بلافاصله کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا مواضع تندی نسبت به این اقدام آمریکا گرفتند و خود را پایبند به برجام خواندند اما آنها حتی نتوانستند آب باریکه اینستکس را هم راه اندازی کنند.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: اروپایی ها بعد از شیوع کرونا نیز نتوانستند حتی واکسن و دارو به ایران برسانند. این نشان می دهد که دولت جدید ایران هنوز نگاه واقعگرایانه ای به مذاکرات وجود ندارد و وزن طرف اروپایی برای دولت سیزدهم مشخص نیست. تجارب گذشته نشان می دهد اروپایی ها بدون آمریکا هیچ گونه وزنی ندارند.

وی ادامه داد: ایران اعلام کرده به جای وین به بروکسل می رود و سعی می کند ابتدا مسائلی را با اروپا مطرح و اروپا نقش واسطه را با آمریکا بازی کند، در صورتی که امروز باید بپذیریم غیر از آمریکا دیگر طرف های برجام بیشتر سعی دارند به عنوان یک بازیگر میانجی خودشان را اثبات کنند. معتقدم تا به اینجا ایران تنها به منافع ملی 5 کشور باقی مانده در برجام خدمت کرده و نقش آنها را برجسته کرده است.

این استاد دانشگاه بیان کرد: اصرار بیش از حد ایران بر نقش اروپا در برجام روز به روز باعث افزایش نقش محافظه کاران تندرو در آمریکا در قبال برجام می شود. کسانی که نگاه عملگرایانه به برجام دارند این جمله ترامپ را یادآوری می کنند که گفت «آمریکا هزینه مذاکره با ایران را می پردازد اما سودش به جیب کشورهای اروپایی، چین و روسیه می رود».

وی افزود: تنها یک دلیل قابل اعتنا وجود دارد برای اینکه ایران به دنبال توافق با 4+1 باشد چون اگر آمریکا خارج از برجام باشد نمی تواند از مکانیزم ماشه استفاده کند که پرونده ایران را به شورای امنیت بفرستد. همین دلیل بود که ایران تلاش کرد بعد خروج ترامپ از برجام، آمریکا را از برجام دور نگه دارد. اما این دلیل با روی کار آمدن دولت بایدن تعدیل شده است.

فلاحت پیشه یادآور شد: اگر ایران و آمریکا بر سر این موضوع به یک توافق برسند که آمریکا برای حضور در برجام برای فعال سازی مکانیزم ماشه نمی آید و این تضمین را به طرف ایرانی بدهد، به نظر من می شود مذاکرات را با حضور آمریکا دنبال کرد. الان این خواسته ایران تأمین است چون قطعا دولت جدید آمریکا می خواهد با ایران توافق کند.

وی افزود: رفتن به بروکسل کشتن زمان است که به ضرر ایران خواهد بود؛ باید مکانیزم وین فعال شود. نوع رفتاری که دارد در دولت سیزدهم شکل می گیرد. از نوع رفتارهای اشتباهی است که در تاریخ سیاست خارجی ایران وجود دارد. معتقدم برخی اشتباهات خطرناک ممکن است حتی در دولت جدید شکل بگیرد که آخرین آن گزارش سازمان برنامه بودجه بود. حتی اگر سازمان بودجه اعلام کند این مربوط به دولت گذشته است، انتشار این گزارش نشانه تصمیم های هزینه ساز برای سیاست خارجی ایران است.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: یکی از مشکلات سیاست خارجی ایران آن است که همواره تصمیماتش با هزینه های گزاف همراه بوده است. زمان جنگ وقتی ایران به این نتیجه رسید که می خواهد قطعنامه 598 را بپذیرد به نوعی خاکریزها را از بین بردند که لشکرکشی آخر جنگ عراق باعث تلفات بی سابقه در شهرهای مرزی و حتی نیروهای نظامی ایران شد. الان هم همین اقدامی که در سازمان برنامه و بودجه شکل گرفت یادآور همین تصمیمات هزینه ساز است.

وی ادامه داد: سازمان برنامه و بودجه حتی به قیمت تضعیف توان چانه زنی ایران در مذاکرات برجام این گزارش را داد. گزارشی که به ورشکستگی اقتصاد ایران اشاره می کند و نشان می دهد تحریم ها نتیجه بخش بوده است. این اتفاق را خلاف منافع ملی و ناشی از نفوذ پوپولیسیم به سیاست خارجی کشور می دانم چون برخی مسئولان می خواهند تصمیمی را بگیرند ابتدا سعی می کنند فاجعه سازی کنند بعد تصمیم را بگیرند تا طرفداران خودشان را قانع کنند.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: طرفدارانی که تا به حال شعارهای مختلفی را برای آنها مطرح کردند گزارش سازمان برنامه واقعیاتی را برای آنها مطرح می کند که اگر دولت تصمیمی گرفت طرفداران احساس سرخوردگی نکنند. غافل از آنکه 50 درصد رفتارهای سیاست خارجی خارج از ایران باید درباره اش برنامه ریزی می شود. از این رو معتقدم نوع رفتاهایی که در دولت شکل می گیرد هزینه ایران برای احیای برجام را روز به روز دارد افزایش می دهد.