پرونده ردصلاحیت‌شدگان انتخابات 1400
ردصلاحیت‌ها در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری بسیار کم‌سابقه است؛ زیرا از هر دو جناح سیاسی نامزدهای متعددی ردصلاحیت شدند؛ با این تفاوت که از جبهه اصلاحات تمام نامزدهای اصلی از رقابت بازماندند و از اصولگرایان نامزدهای اصلی در میدان باقی ماندند. در مجال پیش‌رو به بررسی سابقه مهم‌ترین نامزدهای ردصلاحیت‌شده پرداخته می‌شود.
شرق: ردصلاحیت‌ها در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری بسیار کم‌سابقه است؛ زیرا از هر دو جناح سیاسی نامزدهای متعددی ردصلاحیت شدند؛ با این تفاوت که از جبهه اصلاحات تمام نامزدهای اصلی از رقابت بازماندند و از اصولگرایان نامزدهای اصلی در میدان باقی ماندند. در مجال پیش‌رو به بررسی سابقه مهم‌ترین نامزدهای ردصلاحیت‌شده پرداخته می‌شود.
نامزدهای ردصلاحیت‌شده اصلاح‌طلبان و نزدیک به دولت
اسحاق جهانگیری
اسحاق جهانگیری فردی است که در میان نامزدهای نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان توانست بعد از محمدجواد ظریف بیشترین رأی را از آن خود کند. او که از ابتدای کار دولت اول روحانی تا کنون قریب به هشت سال است در مسئولیت معاون‌اولی دولت ایفای نقش می‌کند، نیرویی کاملا اصلاح‌طلب با گرایش حزبی کارگزاران محسوب می‌شود. جهانگیری مهم‌ترین نیروی اصلاح‌طلب حاضر در دولت بود و هست که خاصه در دور اول دولت توانست فضای حاکم بر دولت را دست‌کم از حال‌وهوای اصولگرایی دور کند. اسحاق جهانگیری در دور دوم دولت به واسطه مشکلاتی که برخی نیروهای نزدیک به روحانی (اعضای ارشد حزب اعتدال و توسعه) برایش ایجاد کردند، به انزوا رفت و به صورت عملی این اطرافیان رئیس‌جمهور بودند که گاهی در مقام معاون‌اول ایفای نقش می‌کردند. جهانگیری همواره می‌گوید که در دولت حاضر شدم زیرا می‌دانستم اگر از دولت خارج می‌شدم شرایط بر مردم سخت‌تر می‌شد. او مدعی است پای عهدی که با مردم بستم در دولت ماندم. اصلاح‌طلبان روی جهانگیری حساب ویژه‌ای باز کرده بودند؛ او هم یک اصلاح‌طلب کامل بود و هم خطر ردصلاحیتش کم به نظر می‌رسد، زیرا جهانگیری سال‌ها از استانداری تا وزارت و دو دوره نمایندگی مجلس و حالا هشت سال معاون‌اولی را تجربه کرده است و مصداق یک رجل سیاسی بود. در هر صورت جهانگیری ردصلاحیت شد تا مهم‌ترین چهره اصلاح‌طلبان از صحنه انتخابات کنار گذاشته شود.
مصطفی تاجزاده
سیدمصطفی تاجزاده بعد از ظریف و جهانگیری سومین رتبه از نظر رأی اعضا را به خود اختصاص داده بود. تاجزاده که روزگاری وقتی امام خمینی را در پاریس دید تحصیلات خود در آمریکا را رها کرد و به ایران بازگشت و به‌عنوان نماینده ویژه گروه فلق در کمیته ویژه استقبال از امام انتخاب شد، بعد از انقلاب یکی از اعضای اصلی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی شد و به مدیرکلی مطبوعات و نشریات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. با آمدن سیدمحمد خاتمی به وزارت ارشاد او جای خود را به محسن آرمین داد و در سال‌های
۶۳ تا ۶۷ به‌عنوان معاون بین‌الملل خاتمی در وزارت ارشاد فعالیت کرد و پس از استعفای خاتمی و با آمدن مصطفی میرسلیم به وزارت ارشاد، تاجزاده هم همراه خاتمی به کتابخانه ملی رفت. او در دولت خاتمی به‌عنوان معاون سیاسی وزارت کشور مشغول شد و به‌عنوان رئیس ستاد انتخابات کشور اولین انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا را برگزار کرد. تاجزاده بعد از انتخابات سال سال 88 به‌عنوان یکی از معترضان به نتیجه انتخابات بازداشت شد و چند سال در حبس به سر برد. تاجزاده همواره صراحت زیادی در بیان مواضعش داشته است و بر اساس تحلیل‌های سیاسی پیش‌بینی می‌شد صلاحیتش از سوی شورای نگهبان تأیید نشود.
مسعود پزشکیان
مسعود پزشکیان به‌عنوان یک متخصص و جراح قلب که سابقه ریاست بر دانشگاه علوم پزشکی تبریز را داشته است، در دولت دوم سیدمحمد خاتمی وزیر بهداشت شد. او بعد از آن در چهار دوره هشتم، نهم، دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی حضور داشته است و در مجلس دهم نایب‌رئیس مجلس بود. پزشکیان هیچ‌وقت ارتباط بسیار نزدیکی با مجموعه اصلاح‌طلبان نداشته اما به هر حال او یک شخصیت اصلاح‌طلب محسوب می‌شود که اتفاقا پایگاه قومی خوبی در مناطق آذری‌نشین دارد. در انتخابات امسال این احتمال داده می‌شد که اگر به هر دلیلی جهانگیری ردصلاحیت شد، پزشکیان نامزد اصلی اصلاح‌طلبان باشد که خود او هم نتوانست از سد شورای نگهبان عبور کند.
محسن هاشمی‌رفسنجانی
محسن هاشمی، فرزند ارشد اکبر هاشمی‌رفسنجانی است که اکنون ریاست شورای شهر تهران را بر عهده دارد. هاشمی در اواخر دولت دوم پدرش یعنی از خرداد سال 75 تا 19 مرداد 76 رئیس دفتر ریاست‌جمهوری بود. او در دوران شهرداری قالیباف، مدیرعامل متروی تهران بود که در آخر در سال 89 از سِمت خود استعفا داد و قالیباف هم این استعفا را پذیرفت و او را به مشاوری شهردار تهران منصوب کرد. هاشمی در انتخابات شوراهای شهر و روستای سال 96 به‌عنوان سرلیست اصلاح‌طلبان نامزد انتخابات شد که توانست با بیشترین آرا وارد شورای شهر تهران شود. او یکی از اعضای حزب کارگزاران است و این حزب بعد از ظریف او را به‌عنوان نامزد خود به نهاد اجماع‌ساز معرفی کرده بود. او هم از سوی شورای نگهبان ردصلاحیت شد.
علی لاریجانی
علی لاریجانی در واقع یک نیروی اصولگراست، اما به دلیل آنکه در این دوره می‌توانست مورد حمایت اصلاح‌طلبان قرار بگیرد و به‌هیچ‌وجه هیچ سرمایه‌ای در میان نیروهای اصولگرا نداشت، ذیل نیروهای اصلاح‌طلب و نزدیک به دولت آورده شد. لاریجانی در تاریخ 40ساله نظام یکی از معدود افرادی است که بیشترین مسئولیت‌ها را در اختیار داشته است؛ از مسئولیت‌های انتخاباتی تا انتصابی. او از سال60 تا 61 رئیس واحد مرکزی خبر بود و از ۱۳۶۱ به عضویت سپاه درآمد، از سال 61 تا 62 معاون امور مجلس وزیر کار و امور اجتماعی و در سال 62 نیز برای مدتی معاون حقوقی و امور مجلس وزیر پست، تلگراف و تلفن بود و از سال 65 تا 68 معاونت حقوقی و امور مجلس وزارت سپاه پاسداران را بر عهده داشت. لاریجانی از سال 68 تا 71 به‌عنوان جانشین رئیس ستاد مشترک سپاه پاسداران فعالیت می‌کرد. در دولت هاشمی‌رفسنجانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و برای مدت بیش از یک دهه، در فاصله سال‌های 72 تا 83 ریاست سازمان صداوسیما را بر عهده داشت. لاریجانی از سال 84 تا 86 به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی فعالیت کرد و در دوره‌های هشتم، نهم و دهم مجلس نیز به‌عنوان نماینده و رئیس مجلس ایفای نقش کرد. او در انتخابات مجلس یازدهم ثبت‌نام نکرد. او به‌تازگی از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان نماینده ویژه در امور چین منصوب شد، اما شورای نگهبان او را در انتخابات ریاست‌جمهوری ردصلاحیت کرد.
علی مطهری
علی مطهری، فرزند آیت‌الله شهید مرتضی مطهری است که سابقه نمایندگی در مجالس هشتم، نهم و دهم را در کارنامه دارد. مطهری گرچه نیروی اصلاح‌طلبان محسوب نمی‌شود، اما به دلیل آنکه مواضع سیاسی‌اش خاصه در حوزه آزادی بیان و اندیشه نزدیک به اصلاح‌طلبان است، نزدیک به جبهه اصلاحات فرض می‌شود. البته خود مطهری باور دارد اندیشه‌های فرهنگی‌اش نزدیک به اصولگرایان است. راست هم می‌گوید زیرا او همواره یکی از مهم‌ترین منتقدان کم‌بودن حجاب خانم‌هاست تا جایی یک بار قصد استیضاح وزیر کشور برای ساپورت‌پوشیدن خانم‌ها در اماکن عمومی را داشت. مطهری به موازات چنین تفکراتی از مسدودشدن فضای سیاسی انتقادهای تندی می‌کند و یکی از معدود کسانی است که همواره در نطق‌هایش به حصر میرحسین موسوی، مهدی کروبی و زهرا رهنورد انتقاد داشته است. مطهری در انتخابات مجلس یازدهم ردصلاحیت شد و در انتخابات ریاست‌جمهوری کنونی هم به همین شکل.
محمود صادقی
محمود صادقی که همگان او را با نمایندگی مجلس دهم و مواضع صریحش می‌شناسند، فرزند محمدحسین صادقی (از شاگردان امام) است. پدرش در دوره اول مجلس نماینده مردم دورود و ازنا بود که در نهایت در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در تیرماه سال 60 به شهادت رسید. صادقی حقوق خوانده است و در دانشگاه تدریس می‌کند و در مجلس یازدهم نماینده مردم تهران بود. مواضع او درباره موضوعات سیاسی، قوه قضائیه و... به‌سرعت از او چهره‌ای شناخته‌شده ساخت. صادقی مانند مطهری در انتخابات مجلس یازدهم ردصلاحیت شد و متعاقبش در انتخابات ریاست‌جمهوری هم صلاحیتش تأیید نشد.
عباس آخوندی
عباس آخوندی به‌عنوان یک چهره اقتصادی اصلاح‌طلب شناخته می‌شود که در زمره معدود نیروهایی است که یک روش اقتصادی روشن برای اداره کشور ارائه می‌کند. او باور دارد باید دولت با یک نظریه مشخص اداره شود و اگر چنین نشود، کشور دچار مشکلاتی این‌چنینی می‌شود. او استادیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است و پیش‌تر در فاصله سال‌های 72 تا 76 در کابینه دوم دولت هاشمی‌رفسنجانی و از سال 92 تا 97 در دولت‌های یازدهم و دوازدهم وزیر راه و شهرسازی بود. در روز سه‌شنبه ۱۴مهر 94، جلسه استیضاح آخوندی در مجلس برگزار شد و نهایتا استیضاح او با ۷۲ رأی موافق، ۱۷۵ رأی مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۵۲ رأی مأخوذه، رأی نیاورد و آخوندی در سمت خود ابقا شد. در یکم اسفند 95 هم بعد از روی‌کار‌آمدن مجلس دهم آخوندی مجددا استیضاح و به مجلس فراخوانده شد اما بار دیگر استیضاح او رأی نیاورد و در ۲۲ اسفند 96 نیز جلسه استیضاحش برگزار شد که باز هم رأی نیاورد. آخوندی سرانجام در تاریخ ۲۸ مهر 97 با انتشار نامه استعفای قبلی خود به‌طور رسمی از وزارت راه و شهرسازی استعفا داد و روحانی هم استعفای او را پذیرفت. او در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال ثبت‌نام کرد که ردصلاحیت شد.
محمد شریعتمداری
محمد شریعتمداری اکنون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. او پیش‌تر نیز در دولت دوازدهم وزیر صنعت، معدن و تجارت بود. شریعتمداری در دولت اول و دوم سیدمحمد خاتمی وزیر بازرگانی بوده است. جالب است که شریعتمداری در حالی وزیر دولت اصلاحات بوده است که در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 76 از حامیان محمد محمدی‌ری‌شهری به شمار می‌آمد. او در سال 96 ریاست ستاد انتخاباتی حسن روحانی را بر عهده داشت. روز سه‌شنبه ششم شهریور ۱۳۹۷ طرح استیضاح شریعتمداری تحویل هیئت‌رئیسه مجلس شد. به گفته حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده مجلس، این طرح استیضاح با بیش از ۷۰ امضا در ۱۵ محور تدوین شده بود که از محورهای آن ضعف مدیریت، عدم کنترل و مدیریت بازار و همچنین افزایش بی‌رویه قیمت‌ها بوده است. او در شامگاه شنبه ۲۸ مهر 97 به‌طور ناگهانی پس از ۴۲۶ روز فعالیت از سمت وزارت صنعت، معدن و تجارت استعفا داد؛ ولی فردای روز استعفا به‌عنوان وزیر پیشنهادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از طرف رئیس‌جمهور برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی شد. شریعتمداری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نیروهای دولت روحانی هم در انتخابات 1400 ردصلاحیت شد.
زهرا شجاعی
زهرا شجاعی در دولت سیدمحمد خاتمی، ریاست مرکز امور مشارکت زنان را بر عهده داشت. او در دانشگاه تهران و دانشگاه الزهرا تدریس کرده و مدتی مشاور وزیر کشور بوده است. شجاعی به همراه معصومه ابتکار نخستین زنان عضو هیئت دولت ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ هستند. او اکنون دبیرکل مجمع زنان اصلاح‌طلب است و در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال ثبت‌نام کرد و می‌گفت حضورش تشریفاتی نیست؛ اما صلاحیت او هم مانند دیگر زنانی همچون اعظم طالقانی که نامزد ریاست‌جمهوری می‌شدند، به دلیل عدم تعریف روشن از رجل سیاسی، تأیید نشد.
محمدجواد حق‌شناس
محمدجواد حق‌شناس سابقه فرمانداری مغان، معاونت سیاسی استانداری تهران، معاونت سازمان ثبت احوال کشور و ریاست ستاد آزادگان استان تهران را در کارنامه شغلی خود دارد. حق‌شناس در دولت محمد خاتمی مشاور وزیر و مدیر کل سیاسی وزارت کشور و معاون حقوقی، پارلمانی و امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و در دوره اصلاحات عضو و دبیر کمسیون ماده ۱۰ احزاب و مدتی مشاور رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بوده است. حق‌شناس به همراه مهدی کروبی از مؤسسان حزب اعتماد ملی به‌شمار می‌رود و پس از تأسیس حزب اعتماد ملی، عضو شورای مرکزی، دفتر سیاسی، کمیته بین‌الملل و اتاق فکر این حزب بود و مدتی بعد از سوی مهدی کروبی صاحب‌امتیاز روزنامه به‌عنوان مدیرمسئول روزنامه اعتماد ملی انتخاب شد. حق‌شناس اکنون عضو شورای شهر تهران و رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شوراست. او در انتخابات امسال صلاحیتش تأیید نشد.
مصطفی کواکبیان
مصطفی کواکبیان علوم سیاسی خوانده و نماینده مجلس در دوره‌های هشتم و دهم بوده است. او دبیرکل حزب مردم‌سالاری و مدیرمسئول روزنامه مردم‌سالاری است. او پیش‌تر در سال ۱۳۶۳ از سوی دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی به کشورهای ایتالیا، لهستان، سوریه و لیبی اعزام شد. کواکبیان در سال 92 و 96 در انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شد اما از سوی شورای نگهبان ردصلاحیت شد؛ اتفاقی که در این دوره هم برای او رخ داد.
محسن رهامی
محسن رهامی نماینده دوره اول و دوم مجلس شورای اسلامی بوده است. او پس از دوره نمایندگی‌اش از سال‌های 67 تا 70 به‌عنوان معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کرد. او نایب‌دبیر انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها و عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان است. رهامی در انتخابات سال 96 نامزد ریاست‌جمهوری شد که مانند امسال صلاحیتش تأیید نشد.
رسول منتجب‌نیا
رسول منتجب‌نیا، عضو سابق شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز است. او نماینده سه دوره اول مجلس شورای اسلامی، رئیس کمیسیون دفاع مجلس سوم، نماینده امام و رئیس سازمان عقیدتی سیاسی شهربانی کل کشور، مشاور رئیس‌جمهور در دولت خاتمی، قائم‌مقام ستاد قرارگاه خاتم و ستاد کل پدافند، عضو حزب جمهوری اسلامی و نماینده رهبر انقلاب در انجمن اسلامی معلمان بوده است. او در پی اختلافاتی از حزب اعتماد ملی جدا شد و حزب جمهوریت را تشکیل داد و اکنون دبیرکل این حزب است. منتجب‌نیا در انتخابات 1400 ثبت‌نام کرد که رد صلاحیت شد.
مهم‌ترین نامزدهای رد صلاحیت شده اصولگرایان
محمود احمدی‌نژاد
محمود احمدی‌نژاد بی‌تردید یکی از پرحاشیه‌ترین نیروهای سیاسی از سال 92 و تاکنون است. او که روزگاری در سال 84 از سوی تمام اصولگرایان حمایت می‌شد و دولت اولش، دولت خدمتگزار نامیده شد، با آغاز دولت دومش بیش از آنکه با اصلاح‌طلبان دچار اختلاف باشد، با هم‌جناحی‌های خود دچار چالش شد زیرا احمدی‌نژادِ انقلابی مورد حمایت اصولگرایان آشکارا در مقابل نظرات رهبری ایستاد. احمدی‌نژاد چالش‌های بسیاری در دوران ریاست‌جمهوری با همه نیروها داشت تا اینکه با هر کیفیت دوره ریاست‌جمهوری‌اش به پایان رسید. احمدی‌نژاد بعد از پایان کارش در دولت سعی کرد خود را به عنوان نیروی اپوزیسیون نظام نشان دهد تا حدی که همراه با بقایی و مشایی تحصن کردند و به مقامات نظام هجمه می‌آوردند، مشایی حکم قضائی آتش می‌زد و همه را به انواع اتهامات متهم می‌کردند. احمدی‌نژاد در سال 96 هم در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد که رد صلاحیت شد. او در این دوره هم ثبت‌نام کرد اما باز هم صلاحیتش تأیید نشد. او پس از ثبت‌نام در انتخابات گفت اگر صلاحیتم تأیید نشود، در انتخابات شرکت نمی‌کنم، رأی نمی‌دهم حتی به همکاران سابقم در دولت.
عزت‌الله ضرغامی
عزت‌الله ضرغامی را همه با عنوان رئیس اسبق صداوسیما می‌شناسند؛ فردی که در دوره مسئولیتش به شدت از سوی اصلاح‌طلبان متهم به یک‌جانبه‌گرایی می‌شد. خاصه در زمان حوادث بعد از انتخابات 88 این موضوع مطرح بود که صداوسیمای تحت مدیریت ضرغامی عملا به تریبون یک جناح سیاسی خاص تبدیل شده است. ضرغامی از چند سال پیش سعی کرد که به نیروهای سیاسی مختلف نزدیک شود و با برگزاری صبحانه سیاسی-فرهنگی با بسیاری از چهره‌ها از جناح‌های مختلف دیدار کرد. ضرغامی ادعا می‌کند که می‌خواهد فردی فراجناحی باشد اما او هیچ‌گاه فراتر از جبهه اصولگرایی در میان مردم تعریف نشده است. او از سوی اتحادیه اروپا و وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا تحریم شده است. ضرغامی در دولت یازدهم و دوازدهم به شدت با روحانی چالش داشت.
سعید محمد
سعید محمد در حالی که آخرین سِمتش فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیای سپاه بود، اعلام کرد که می‌خواهد در انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شود. او در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد و بسیاری او را پدیده انتخابات می‌دانستند و بسیاری هم نسبت به ورود نظامی‌ها به انتخابات انتقادهای مهمی مطرح می‌کردند. محمد بعد از آنکه معاون سیاسی سپاه از تخلف او سخن گفت، درگیر حواشی شد البته در نهایت گفته شد که تخلف او همین ورود به عرصه سیاسی در عین مسئولیت در سپاه بوده است و تخلف دیگری متوجه او نیست. محمد در آخر رد صلاحیت شد.
حسن سبحانی
حسن سبحانی دارای دکترای علوم اقتصادی و نماینده دوره‌های پنجم، ششم و هفتم مجلس بوده است. سبحانی نماینده مجلس در دوره‌های پنجم، ششم و هفتم از طرف مردم دامغان بود. سبحانی بیش از ۸۶۰ پیشنهاد روی طرح‌ها و لوایح مختلف و حدود ۳۳۰ نظر در مخالفت با طرح‌ها و لوایح داشته است. علاوه بر این حدود ۱۳۰ تذکر به رئیس‌جمهور و وزیران، بیش از ۲۱۰ تذکر آیین‌نامه‌ای و حدود ۸۰ اخطار قانون اساسی در آمار عملکرد وی در این سه دوره به چشم می‌خورد. در مجموع او نزدیک سه هزار صفحه مذاکره علنی در مجلس دارد. او با وجود کناره‌گیری از ثبت‌نام برای انتخابات مجلس نهم در انتخابات مجلس دهم از حوزه تهران ثبت‌نام کرده و به‌طور مستقل در انتخابات حضور یافت اما از راهیابی به مجلس بازماند. سبحانی در سال‌های 92 و 96 در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرد که مانند سال 1400 رد صلاحیت شد.
دیدگاه تان را بنویسید