علیه شورا؛ اصلاح‌طلبان چگونه از نهاد انتخاباتی خود عبور کردند

گروه سیاسی فردا: رسول منتجب‌نیا در گفت‌وگو با روزنامه «آرمان ملی» به اصل شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان تاخته و گفته است: «الان اکثریت دوستان ما به این نتیجه رسیده‌اند که شورای عالی سیاستگذاری مقوله‌ای منطقی نبوده و جمعی بود که با انگیزه رفع اختلافات آن را به وجود آوردند. اگر به فرض فلسفه وجودی آن را بپذیریم، ضرورت آن مختص سال 94 بوده و حالا نیز باید احزاب تقویت شوند».

این سخنان او در حالی است که در مقام عمل شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان که نقش محوری در چند انتخابات مهم ریاست‌جمهوری سال92 و 96 و انتخابات مجلس سال94 و 98 برعهده داشت بعد از انتخابات مجلس یازدهم در هم پاشینده است. از هم‌گسیختگی این شورا به خصوص بعد از استعفای محمدرضا عارف و عبدالواحد موسوی لاری به عنوان رئیس و نایب رئیس شورا رخ داد؛ دو استعفایی که بعد از شکست سنگین اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس رخ داد تا بعد از آن تا کنون هیچ جلسه‌ای برگزار نشود.

در این بین اما نباید از اختلافات بی‌شمار اعضای شورای سیاست‌گذاری غافل شد که شاید نمایان‌گر و نمودی از اختلافات افسارگسیخته درونی اصلاح‌طلبان باشد؛ برای مثال از چند مدت پیش حزب اعتماد ملی در انتقادهایی آشکار روند سیاست‌گذاری در این شورا را غیردموکراتیک می‌دانست؛ چنانکه اسماعیل گرامی‌مقدم، سخنگوی این حزب در گفت‌وگویی گفته بود: «هر نهاد جایگزین نباید معایب شورای عالی سیاست‌گذاری را داشته باشد. یکی از این معایب حضور افراد حقیقی در شورای عالی بود. افراد باید یا عضو احزاب باشند یا اگر به عضویت احزاب درنمی‌آیند، انتظار نداشته باشند که در نهادهای بالادستی عضو شوند. من عضو حقیقی شورای عالی سیاست‌گذاری بودم اما نسبت به حضور افراد حقیقی انتقاد داشتم. ایراد دیگر شورای عالی، هم‌وزن نبودن احزاب در آن بود. اگر این ایرادات برطرف شود، نهاد جایگزین مفید خواهد بود».

یا حزب کارگزاران سازندگی با زوایه‌های مهمی که با شخص عارف داشتند به تندی علیه شورای سیاست‌گذاری موضع می‌گرفتند؛ برای مثال غلامسحین کرباسچی در گفت‌وگو با «ایسنا» این شورا را خالی از ماهیت دانسته بود: «شورای سیاستگذاری الان ماهیتی ندارد و معلوم نیست اعضای آن چه کسانی هستند. تعریف اصلاح‌طلبان روی هوا است؛ یکی می‌گوید می‌خواهیم از ریشه بزنیم و دیگری می‌گوید می‌خواهیم اصلاح کنیم و معلوم نیست اصلاح‌طلبان چه کسانی هستند و می‌خواهند چه کنند. شورای عالی سیاستگذاری برای فعالیت در انتخابات ایجاد شد، اما وسط انتخابات گفتند در انتخابات شرکت نمی‌کنند». او با بیان اینکه «الان معلوم نیست که کی به کی است»، گفته بود: «باید معلوم شود چه کسانی با چه هدف مشترکی می‌خواهند شورا ایجاد کنند. یک شورا در شرایطی ایجاد می‌شود که افرادی براساس اهداف مشترک دور هم جمع شوند. اگر نمی‌خواهند در انتخابات شرکت کنند، ایجاد شورا هم معنایی ندارد».

حتی نیروهای نزدیک به محمد خاتمی هم شورای عالی را خالی از ایراد نمی‌دانند و گرچه با ادبیات تند کارگزاران با مجموعه‌ای که تحت ریاست عارف قرار داشت، روبه‌رو نمی‌شوند اما به هر حال انتقاد خود را مطرح می‌کنند؛ چنانکه جواد امام گفته بود: «همه باید بپذیرند که نقدهایی به عملکرد شورای عالی وارد است و همه اصلاح‌طلبان باید برای رفع این انتقادات اقدام کنند. انتقادات به شورای عالی به خروجی لیست این شورا بازمی‌گردد، زیرا افرادی که معرفی شدند، نتوانستند پاسخگوی مسئولیت خود و انتظارات جامعه باشند اما نقد با تخریب تفاوت دارد».

چنین انتقادهایی به علاوه عدم تشکیل جلسات شورای عالی چنین ذهنیتی را متبادر می‌کند که شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان به پایان راه خود رسیده است. این گزاره وقتی تشدید می‌شود که بدانیم احزاب اصلاح‌طلب نه‌تنها در پی دور هم نشستن و اجماع نیستند که هر یک از احزاب اعلام کرده‌اند که نامزد حزبی و نه جبهه‌ای خواهند داشت؛ برای مثال حزب اتحاد گفته است که دبیر کلش یعنی علی شکوری‌راد نامزد انتخاباتی‌اش است، حزب کارگزاران شش نفر را به عنوان نامزدهای خود معرفی کرده است، حزب ندای ایرانیان صادق خرازی را نامزد خود می‌داند و در آخرین خبر محمدجواد حق‌شناس از حزب اعتماد ملی گفته است که این حزب با نامزد حزبی در انتخابات شرکت می‌کند. چنین فضایی هر گونه‌ احتمال برای ایجاد یک مجمع اجماع‌ساز در میان اصلاح‌طلبان را منتفی می‌کند و در این بین به نظر می‌رسد که حتما شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان که انتقادهای زیادی بر سر چگونگی عملکردش وجود دارد، سالبه به انتفاع موضوع است.

البته برخی مانند علی صوفی، عضو شورای عالی سیاست‌گذاری هنوز به احیای آن شورا امید دارند. صوفی اخیرا در گفت‌وگو با خبرگزاری «برنا» گفته بود: «فعلا اصلاح‌طلبان به انتخابات ورود نکرده‌اند؛ منظور من از اصلاح‌طلبان شورای عالی سیاست‌گذاری است که به‌هرحال بعد از انتخابات اسفند سال گذشته در فضای کرونایی که پیش آمد و با استعفا عارف و موسوی‌لاری، عملا شورای عالی سیاست‌گذاری تشکیل نشد. امروز تلاش می‌شود در درجه اول شورای عالی سیاست‌گذاری به‌عنوان نهادی اجماع‌ساز که در سه دوره در جهت انسجام‌بخشی و اجماع‌سازی اصلاح‌طلبان نقش‌آفرینی کرده است، به روال قبل بازگردد...، درواقع نماینده اصلاح‌طلبان در عرصه انتخابات شورای عالی بود که اکنون هم منتظر هستیم جلسه‌ای تشکیل بدهد، در فضای کنونی جو انتخاباتی به شکل سابق مطرح نیست».