کاظم جلالی: هنوز فرصت برای نجات برجام باقی است

خبرگزاری فارس: کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو امروز (دوشنبه) ۲۳ تیرماه ۱۳۹۹ به مناسبت پنجمین سالگرد حصول برجام در یادداشتی تحت عنوان «برجام بر لبه تیغ» نوشت: برنامه اقدام جامع مشترک فعالیت هسته‌ای ایران (برجام) نتیجه مذاکرات فشرده چند ساله بود که سرانجام در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ بین جمهوری اسلامی ایران و گروه ۱+۵ (روسیه، چین، ایالات متحده آمریکا، سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه، آلمان و مشارکت نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و امنیت) منعقدشد و متعاقب آن، در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد تأیید قرار گرفت. برجام بر سه پایه اصلی اقتصادی، فنی و سیاسی (و حقوقی) بنا شده است.

نگاهی به تحولات پنج سال گذشته نشان می‌دهد که روند اجرایی برجام فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده است. در ابتدا شاهد اجرای تعهدات برجامی از سوی جمهوری اسلامی ایران بودیم و با استاد به توافقات به عمل آمده بخشی از تحریم‌های ایران که در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران وضع شده بود، لغو شد و مقرر شد بخشی از تحریم‌های (تسلیحاتی) در پایان اکتبر ۲۰۲۰ پایان یابد. اما خروج آمریکا از برجام در تاریخ ۸ ماه می ۲۰۱۸ احیای تحریم‌ها در دو مرحله ۹۰ و ۱۸۰ روزه و وضع تحریم‌های جدید توسط آمریکا موجب شد اجرای این توافق بین‌المللی با پیچیدگی بیشتر روبرو شود.

وی می‌افزاید: در مدت کوتاهی پس از عهدشکنی آمریکا، کشور‌های باقیمانده در برجام در نشست‌های کمیسیون مشترک در بروکسل و نیویورک شرکت کردند و با صدور بیانیه بر حفظ برجام و اجرای تعهدات خود و انجام برخی اقدامات جهت متنفع شدن ایران از مزایای برجامی تأکید کردند. اما علی‌رغم همکاری و همراهی روسیه و چین، عدم اجرای کامل تعهدات از سوی سه کشور اروپایی در سایه محدودیت‌های اعمال شده بعد از خروج آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های ثانویه موجب شد اوضاع بیشتر پیچیده شود و عملاً ایران از منافع اقتصادی برجام بهره‌ای نبرد و در نتیجه یکی از پایه‌های مهم برجام (اقتصادی) سست شود. تلاش‌های آمریکا به همین جا بسنده نکرد و تلاش دارد با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران بخش دیگری از برجام را متوقف کند.

*سست کردن ستون برجام بسیار مخاطره‌آمیز بوده و می‌تواند ثبات، صلح و امنیت جهانی را تخریب کند

در این یادداشت آمده است: در ادامه تنش آفرینی آمریکا، این با اقدامات تحریک‌آمیز پایه فنی برجام را هدف گرفت و با تمدید نکردن معافیت‌های در نظر گرفته شده برای برخی از پروژه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای سعی کرد، بخش دیگری از مزایای برجام را نابود کند. علاوه بر آن، با تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و ادعای نادرست این کشور در مورد تهدید به استفاده از مکانیسم اسنپ‌بک با هدف تضعیف پایه حقوقی و سیاسی صورت گرفته تا روند فشار حداکثری واشنگتن تکمیل شود.

جلالی خاطرنشان می‌کند: بدون شک سست کردن ستون برجام بسیار مخاطره‌آمیز بوده و می‌تواند ثبات، صلح و امنیت جهانی را تخریب کند. شرم‌آور این است که آمریکا به عنوان کشور ناقض قوانین بین‌المللی، از سایر کشور‌های عضو برجام می‌خواهد به تعهدات بین‌المللی خود پایبند نباشند.

* قطعنامه ضد ایرانی اخیر سه کشور اروپایی ضربه دیگری بر روند اجرایی برجام

در این یادداشت آمده است: هر چند روسیه و چین، هم از نظر سیاسی و هم در عمل نشان دادند که بسیار مصمم هستند برجام همچنان به حیات خود ادامه دهد، ولی از سوی دیگر، اروپایی‌ها علی‌رغم تمایلات مثبت سیاسی، هنوز نتوانستند در عمل پایبندی به تعهدات خود را ثابت کنند. کانال مالی اروپا موسوم به اینستکس فعال شده، ولی به دلیل معدود و محدود بودن معاملات تحت فشار‌های آمریکا، نتوانسته است کارایی لازم را داشته باشد. حرکت اخیر اروپایی‌ها در ارائه قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ضربه دیگری بر روند اجرایی برجام است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی ایران بیشترین همکاری را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است.

*هنوز فرصت برای نجات برجام باقی است

در پایان این یادداشت آمده است: در هنگام انعقاد برجام تقریبا اکثراً اعضاء اذعان داشتند که این یک توافق برد - برد است، اما بعد از پنج سال وارد کردن ضربات پی در پی به برجام و اجرای نامتوازن آن، این ویژگی سند مذکور از بین رفته است. اما هنوز فرصت برای نجات برجام باقی است و تنها اراده سیاسی و اقدام عملی اعضای باقیمانده برجام را برای ایجاد توازن می‌طلبد.