پیگیری برجام از جانشین ترامپ؟
بعید می‌دانم کسی که در ۲۰۲۰ سر کار بیاید اگر هم مخالف ترامپ باشد (چه جمهوری‌خواه یا دموکرات) نسبت به جمهوری اسلامی ایران به غیر از برجام خیلی متفاوت عمل کند. فکر نمی‌کنم هر کسی روی کار بیاید شاهد تغییر اساسی در سیاست خارجی آمریکا نسبت به ایران باشیم.
روزنامه شرق: «عضو تیم مذاکرات هسته‌ای بود؛ عضویتی آن قدر پراهمیت که محمدجواد ظریف در امضای متن سند برجام، نام او و عباس عراقچی را ذکر می‌کند: ظریف در امضای متن برجام نوشته: «مخلص عباس‌آقا و مجیدآقا». مجید تخت روانچی، دیپلماتی در ششمین دهه زندگی، به‌شدت دقیق، محجوب و بی‌حاشیه است. اگر چه ۲۲ ماه بر سر به‌توافق‌رسیدن با شش کشور بر سر برنامه هسته‌ای تمام‌وقت تلاش کرد، اما حالا با فاصله از برجام، می‌تواند توافق را نقد و دوباره ارزیابی کند. رد گذر زمان را در چهره‌اش می‌توان دید، به‌ویژه اگر تصویر فعلی را با ابتدای مذاکرات مقایسه کنید. اگرچه حالا در معاونت سیاسی ریاست‌جمهوری به نظر می‌رسد که روز‌های آرام‌تری از زمان مذاکرات را می‌گذراند، اما هنوز دغدغه این را دارد که باید با نگاه کلان به موضوعات نگریست و تصمیم گرفت.
از همین رو خیلی تمایل ندارد در گذشته بماند و آن را مرور کند. روانچی معتقد است که وضعیت فعلی بین‌المللی به‌گونه‌ای است که باید همه دغدغه حل مشکلات را داشته باشیم، نه این که خود را درگیر اختلافات و چالش‌های داخلی کنیم. مجید تخت روانچی می‌گوید برجام مطالبه ایران و یک مطالبه بین‌المللی است که باید دولت آمریکا آن را اجرا کند. این مطالبه را در صورت باقی ماندن برجام در دوران ریاست‌جمهوری بعدی آمریکا نیز پیگیری می‌کنیم.
گزیده پاسخ‌های تخت روانچی به خبرنگار شرق را با هم می‌خوانیم:
- معاونت سیاسی دفتر رئیس‌جمهور، هم مسائل داخلی را پیگیری می‌کند و هم مسائل خارجی را؛ البته در مباحث اقتصاد داخلی، نقش معاونت سیاسی کم‌رنگ‌تر است. حوزه اقتصاد متولی خاصی دارد و شاید در اینجا کار کمتری داشته باشد، اما حتی در بحث اقتصاد هم درگیر هستیم. تقریباً این معاونت در همه مباحث داخلی درگیر است. طبیعتاً مسائل سیاست خارجی هم قسمت عمده کار است. در همه کشور‌ها نیز همین‌طور است.
- لزومی ندارد هر جلسه که در نهاد برگزار می‌شود، خبری شود و اگر خبری نشود به معنی قطع ارتباط نیست.
- دولت دکتر روحانی دولت فراجناحی است، یعنی این‌طور نیست که فقط با یک جناح، یک گروه و یک طرز فکر بخواهد کار کند. در بین وزرا برخی با گرایش‌های اصلاح‌طلبی یا اصولگرایی یا اعتدالی هستند و ممکن است برخی گرایش خاصی نداشته باشند. یعنی این دولت که مشی اعتدالی دارد، از همه ظرفیت‌های کشور استفاده می‌کند، چون نیاز است که بتوانید از همه توانایی‌ها و داشته‌هایتان استفاده کنید تا کاری را پیش ببرید.
- این که دولت به این سمت می‌رود که روزبه‌روز افراد یک حزب در دولت غالب شوند، چنین اعتقادی ندارم. می‌شود خلافش را ثابت کرد و هم شناختی که شما از دکتر روحانی دارید این را نشان نمی‌دهد. به نظرم چنین تحلیلی درست نیست.
- درباره آقای جهانگیری که با ایشان صحبت کرده‌ام، اصلاً این‌طور نیست که اختلاف نظر بین ایشان و دکتر واعظی باشد و در دولت و کار‌های جاری دولت خودش را نشان دهد. نه این طور نیست. آقای واعظی هم چندین بار گفته‌اند آقای جهانگیری نفر دوم دولت هستند و معاون اول رئیس‌جمهور هستند و نقش‌شان در دولت مشخص است. کار آقای واعظی هم مشخص است و به نظرم خط‌کشی نسبتاً روشنی بین رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور و معاون‌اول وجود دارد. هر کدام‌شان کار‌های خاص خودشان را دارند. این که گفته می‌شود، چون آقای واعظی آمده، نقش آقای جهانگیری کم‌رنگ شده، این‌طور نیست.
- شورای امنیت درگیر موضوع حصر است. آقای روحانی هم به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی درگیر این موضوع بوده و هستند. تحولاتی بوده و شورای امنیت در این زمینه نهایتاً تصمیم‌گیری خواهد کرد. این موضوع در شورای عالی امنیت ملی بحث می‌شود و همان‌جا در‌این‌باره تصمیم‌گیری خواهد شد. ما به عنوان دفتر رئیس‌جمهور درگیر این موضوع نیستیم.
- بیّن و واضح است که آمریکایی‌ها از روز اول برجام آن طور که باید و شاید عمل نکرده‌اند؛ به‌ویژه حدود یک سال اخیر. طبیعتاً آنچه تصور می‌کردیم، نشد، اما دلیل روشنی دارد. کاری که آمریکایی‌ها با برجام کردند و آن طور که باید و شاید در دوران ریاست‌جمهوری اوباما در اجرای تعهدات‌شان سریع نبودند. ترامپ هم قبل از شروع دوره ریاست‌جمهوری‌اش مواضع تندی درباره برجام داشت. وقتی هم رئیس‌جمهور شد، این مواضع تند ادامه داشت و تهدید کرد که از برجام خارج خواهد شد و این کار را هم کرد.
- آیا کسانی که در پاریس سال‌ها بحث کردند و به تفاهم رسیدند، تصور می‌کردند روزی عضو مهم این کنوانسیون از آن خارج شود یا آیا می‌توانستند از این اتفاق پیشگیری کنند؟
- آقای ترامپ پدیده‌ای است که کشور‌های دنیا از جمله شرکای آمریکا مانده‌اند که با این پدیده چه کنند. چون آدمی کاملاً غیر قابل پیش‌بینی است و ممکن است صبح حرفی بزند و شب متضادش را بگوید و نمی‌توان دقیق حساب کرد که دنبال چه موضوع خاصی است. بر این اساس کسی چنین برخوردی را پیش‌بینی نمی‌کرد.
- زمان مذاکره برجام به هیچ وجه در ذهنمان این قضیه نبود که رئیس‌جمهور بعدی آمریکا چه کسی خواهد بود.
- برجام تعهد آمریکاست و با تغییر دولت تغییر نمی‌کند. تعهد بین‌المللی آمریکاست. حالا یک رئیس‌جمهور آمده و این تعهد را قبول نمی‌کند ممکن است رئیس‌جمهور دیگری سال ۲۰۲۰ بیاید (اگر تا آن زمان برجامی در کار باشد، چون معلوم نیست چه اتفاقی خواهد افتاد) چه دموکرات باشد یا جمهوری‌خواه بالاخره این تعهد برعهده آمریکاست که انجام شود. در اجرای تعهد تا انتخابات بعدی فاصله می‌افتد، اما در اصل تعهد آمریکا تغییری ایجاد نمی‌شود. انتظار ما و بقیه اعضای برجام است که آمریکا به این تعهد عمل کند.
- در دوره‌ای که اوباما رئیس‌جمهور بود حتی نسبت به سیاست‌های دولت او هم نسبت به برجام اعتراض داشته و داریم و نامه‌های آقای ظریف که از ابتدای برجام نسبت به بدعهدی آمریکا در اجرای تعهداتش بود مکتوب است. نمی‌دانم الان چند نامه شده. ولی اگر زمانی قرار باشد نامه‌ها منتشر شود تاریخ‌ها مشخص است و این طور نبوده که بعد از به قدرت رسیدن ترامپ نامه‌نگاری‌ها شروع شده باشد.
- بعید می‌دانم کسی که در ۲۰۲۰ سر کار بیاید اگر هم مخالف ترامپ باشد (چه جمهوری‌خواه یا دموکرات) نسبت به جمهوری اسلامی ایران به غیر از برجام خیلی متفاوت عمل کند.
- فکر نمی‌کنم هر کسی روی کار بیاید شاهد تغییر اساسی در سیاست خارجی آمریکا نسبت به ایران باشیم. مگر برجام که شرایط خاص خودش را دارد.
- در مقطعی مقام معظم رهبری گفتند این یک امتحان برای آمریکاست که ببینیم در اجرای برجام چطور عمل می‌کند و اگر از این امتحان سربلند بیرون بیاید، زمینه برای مباحث دیگر آماده می‌شود. این یک موقعیت ویژه بود که اگر آمریکا از این امتحان سربلند بیرون می‌آمد، می‌شد در مورد بقیه مباحث فکر کرد. متأسفانه آمریکایی‌ها از این فرصت استفاده نکردند و طوری عمل کردند که عملاً راه را برای کار‌های دیگر که شاید می‌شد انجام داد بستند و فرصتی بود که از دست رفت.
- از زمانی که برجام اجرایی شد، در ژانویه ۲۰۱۶ که اکنون در سومین سالگردش هستیم، اوباما تقریباً ۱۲ ماه فرصت داشت که یک‌سری کار‌ها را انجام دهد، ولی تعلل کرد و در برخی حوزه‌ها بد عمل کرد و این فرصت از دست رفت و ما مقصر نبودیم.
دیدگاه تان را بنویسید