همه روحانیونی که خلع لباس شده‌اند/ از آیت الله شریعتمداری تا حسن آقامیری

رویداد۲۴: روز گذشته، خبر خلع لباس حسن آقامیری که به منبر‌های بدون سانسورش شهره است، در فضای مجازی بسیار دست به دست می‌شد. او در پستی اینستاگرامی نوشت: «بعد از ده پانزده سال بردن و آوردن و بازداشت‌کردن و ریختن تو محل کار و انفردای و... با شکایت دادستان ویژه تهران و به حکم قاضی شعبه دوم کیفری در دادگاه ویژه به ریاست دادستان کل کشور آقای منتظری بالاخره آقایون حکمشون رو صادر کردند. دو سال زندان که البته لطف کردند ۵ سال تعلیقش کردند؛ و خلع لباس دائم ...» اتهام‌های آقامیری، هتک حیثیت، توهین به مقدسات و تشویش اذهان عمومی ذکر شده بود. آقامیری علاوه بر منبر‌های پرشور خود، در اینستاگرام نیز فعالیت جدی دارد. همین فعالیت اینترنتی کافی بود که از لحظه انتشار خبر ابلاغ حکم تا ساعاتی پس از آن، حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر به فالوئر‌های آقامیری در اینستاگرام اضافه شوند. برخی بابت این حکم به او تبریک گفته بودند و برخی اظهار امیدواری کرده بودند که حکم در دادگاه تجدیدنظر شکسته خواهد شد. برخی دیگر هم از مخالفان سفت و سخت آقامیری بودند که او را روحانی منحرف خوانده‌اند. ماده ۴۳ آیین نامه دادگاه ویژه روحانیت دادگاه می‌گوید مجرمانی را که با ارتکاب جرم، موجب هتک حیثیت و شئون روحانیت شده‌اند یا افرادی که فاقد صلاحیت پوشیدن لباس روحانیت هستند را به خلع لباس روحانیت (به صورت دائم یا موقت) محکوم می‌کند.

آیین نامه ویژه روحانیت در زمان ری شهری نوشته و تصویب شد. در این قانون صراحتا عنوان نشده که روحانیون دقیقا در چه شرایطی خلع لباس می‌شوند. به گفته برخی از حقوقدان، قضات دادگاه‌های روحانیت بر اساس تفسیر خودشان از اتفاقی که رخ داده است، حکم را صادر می‌کنند. حجت‌الاسلام محسن رهامی استاد دانشگاه و حقوقدان به رویداد۲۴ گفته ما از پرونده حسن آقامیرى اطلاع کاملى نداریم و طبیعى است که نمى توانیم در این خصوص قضاوت کنیم، ولى نوعا برای ارتکاب اعمالى که خلاف شئون روحانیت بوده و مثلا اعمال خلاف اخلاق عمومی رخ داده باشد، دادگاه ویژه روحانیت حکم خلع لباس را صادر می‌کنند، تا انجا که اطلاع داریم در پرونده آقامیری چنین چیزی اعلام نشده است. رهامی می‌گوید: آقامیری سخنرانی‌هایی بعضا تند و مخصوص به خود را داشت و با ادبیات مخصوص خود و گاه انتقادى نسبت به قرائت رسمى روحانیت، سخنرانى مى‌کرد، طرفداران فراوانى هم در شهرهاى مذهبى مانند قم، کاشان و امثال آن داشت، خصوصا در فضاى مجازى، با استقبال فراوانى مواجه بود، بنظر مى‌رسد اگر اشکالى هم وجود داشته باشد، می‌شود با تذکر و تبیین مواضع صحیح مسائل را حل و فصل کرد. هرچند که حکم صادره در مرحله بدوى است و قطعى نشده و محکومیت حبس ایشان هم تعلیقی است. امیدواریم در دادگاه تجدیدنظر با اعتراض ایشان حکم تغییر کند و حکم اولیه نقض شود.

حسن آقامیری اولین روحانی در ایران نبوده که به خلع لباس محکوم شده است. در ادامه به برخی از روحانیونی که طی سال‌های حکم خلع لباس برای آن‌ها صادر شده یا به دادگاه ویژه روحانیت احضار شده‌اند، اشاره می‌کنیم. حجت الاسلام احمد منتظری

احمد منتظری فرزند آیت الله منتظری به دلیل انتشار فایل صوتی جلسه آیت‌الله منتظری با مسئولان قضایی مربوط به اعدام‌های سال ۶۷، متهم به اقدام علیه امنیت ملى شد که در پی این اتهام به حبس تعزیرى و خلع لباس روحانیت محکوم شد. آنگونه که منابع خبری اطلاع داده بودند حکم احمد منتظری با وساطت آیت الله شبیری زنجانی نزد رهبر انقلاب متوقف شده است.

مهدی کروبی

انتخابات سال ۸۸ پیامد‌های بسیاری داشت؛ علاوه بر حصر میرحسین موسوی و مهدی کروبی، این خبر نیز منتشر شد که معاونت تهذیب حوزه علمیه به عنوان مسئول سامان بخشی به تلبس طلاب، مهدی کروبی را به خلع لباس تهدید کرده است. محمد تقی رهبر نماینده پیشین مجلس که رئیس فراکسیون روحانیت مجلس بود نیز خبر داد که خلع لباس کروبی در دستور کار دادگاه ویژه روحانیت است. این موضوع تا کنون عملی نشده و درخواست حوزه علمیه و فراکسیون روحانیت مجلس در حد تهدید باقی ماند.

محمدرضا نکونام

حجت الاسلام محمدرضا نکونام نیز یکی دیگر از روحانیون معروف است که سال ۹۶ به خلع لباس محکوم شد. روابط عمومی دادسرای ویژه روحانیت قم درباره حکم خلع لباس نکونام گفته بود به دلیل اتهامات متعد (که به دلیل لزوم صیانت از مقام روحانیت و حفظ آبروی ایشان از بیان جزئیات آن معذوریم) در دادگاه بدوی به ۵ سال حبس، شلاق تعزیری و خلع لباس روحانیت محکوم‌شده و حکم صادره در دادگاه صادره قطعیت یافته است.

حجت الاسلام محمد نوری

حجت الاسلام محمد نوری مشاور مهدی کروبی بود که به اتهام ورود به فرقه دراویش با لباس روحانیت و شرکت در مجالس درویشی به خلع لباس روحانیت محکوم شد. دادگاه ویژه روحانیت درباره این حکم توضیح یا بیانیه‌ای نداده است.

محسن کدیور

حجت اسلام محسن کدیور روحانی ساکن آمریکا، در دهه هفتاد به دلیل مجموعه سخنرانی‌های او درباره قتل‌های زنجیره‌ای به دادگاه ویژه روحانیت احضار شد و در آن دادگاه مجرم شناخته شد. برخی منابع، خبر از حکم خلع لباس کدیور داده بودند، مستند این خبر هنوز منتشر نشده است. کدیور مدتی بعد به خارج از کشور رفت و آنجا با تمایل شخصی لباس روحانیت را از تن در آورد.

غلامعلی بامداد ماچیانی بامداد ماچیانی نویسنده‌ای گیلانی بود که بنا به توضیح وزارت ارشاد در سال ۱۳۴۰ ملبس به لباس روحانیت شده بود. ماچیانی چند سال پیش درگذشت، اما اطلاعاتی که از او در دست است، حاکی است که او بعد از انقلاب به ۵ سال حبس و خلع لباس از روحانیت محکوم شده است.» آیت الله محمدکاظم شریعتمداری آیت الله شریعتمداری یکی از مراجع شیعیان بود که پس از انقلاب با جمهوری اسلامی به اختلاف نظری برخوردند. برخی شاگردان او گفته‌اند آیت الله پس از انقلاب فریب خورد. موافقان او نیز معتقدند به دلیل مسائل جناحی پس از انقلاب با آیت الله شریعتمداری برخورد شده است. آیت الله شریعتمداری پس از انقلاب از مرجعیت خلع شد. در پرتال اطلاع رسانی امام خمینی آمده است که ایشان نقشی در خلع مرجعیت آیت الله شریعتمداری نداشته است. «هیچ نشانه‌ای یا سخنی که حاکی از دخالت ایشان {امام خمینی} در خلع مرجعیت آیت الله شریعتمداری یا ملاحظه نمی‌شود. پس از کودتای نوژه که فضای ملتهبی در کشور به وجود آمد، برخی روحانیون علاقه‌مند به نظام و متاثر از شرایط خاص آن دوران، بر اساس گزارشات نهاد‌ها و مسئولان اطلاعاتی و امنیتی وقت، در این مورد اظهار نظر کردند و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز بیانیه‌ای در باب اسقاط شرایط مرجعیت تقلید از مرحوم آیت الله شریعتمداری صادر کرد.» حسن یوسفی اشکوری این روحانی، از جمله حاضران در همایش کنفرانس برلین بود که در نهایت با حکم دادگاه ویژه روحانیت، محکوم به خلع لباس شد. وی مدتی بعد از ایران مهاجرت کرد.

سید محمد خاتمی در شهریور ۱۳۸۵ خانم فاطمه رجبی در ادامه اظهار نظر‌های بحث انگیز خود در آن زمان خواستار خلع لباس آقای خاتمی شد! پیشنهادی که بعدتر به زبان‌های دیگری از جانب حمید رسایی -که خود نیز معمم است - بیان شد.

هاشمی رفسنجانی اکبر هاشمی رفسنجانی نیز در حکومت پهلوی به خلع لباس محکوم شده بود و حتی ناچار شد به خدمت سربازی برود. بعد از انقلاب مرحوم هاشمی دوباره به لباس روحانیت در آمد.

علی افصحی سال ۷۹ حجت‌الاسلام علی افصحی که در تاریخ ۷۹/۶/۹ از سوی دادگاه ویژه‌ی روحانیت و طی چند جلسه محاکمه شده بود، به خلع لباس محکوم شد. وی بعد از آن بیشتر به حوزه سینما وارد شد.