مروری بر سالی که گذشت؛ مشهورترین ترورهای سوریه در سال 2015

سرویس بین الملل فردا: به مناسبت پایان سال 2015، سرویس بین الملل فردا سلسله گزارش هایی را با عنوان مهم ترین تحولات منطقه در سال 2015 منتشر خواهد کرد که در قسمت های نخست آن به صورت ویژه به سوریه می پردازیم. بی تردید مرور تحولات یک سال اخیر به شناخت موقعیت کنونی منطقه و موقعیت کشورها کمک بسیاری خواهد کرد.

سال 2015 را در طی عمر 5 ساله بحران سوریه می توان یک سال ویژه خواند. در این سال، تحولات مهمی در عرصه منطقه ای و جهانی رخ داد که جایگاه و موقعیت بین المللی کشورهای منطقه ای درگیر در سوریه را تغییر دارد و متناسب با آن بازیگری این کشورها در سوریه نیز تغییر یافت. به این ترتیب، طی این سال شاهد ظهور گروه های تروریستی جدید، گردان های نظامی قانونی و مشروع جدید و بالاخره تغییرات متعدد در معادلات نظامی کشور سوریه بودیم؛ همان گونه که در سطح سیاسی نیز تغییرات معنادار و اثرگذاری رخ داد.

داعش فیلم های ترور بسیاری را طی سال گذشته منتشر و از طریق این پروپاگاندا هزاران وحشی را در سراسر دنیا به خود جذب کرد.

اما در این گزارش، ترورهایی فهرست شده اند که قربانیان پیش از آن بازداشت یا اسیر نشده باشند.

با توجه به این که هنوز بحث ترور «زهران علوش» در فضای خبری و تحلیلی کشور داغ است، در نخستین گزارش به مهم ترین ترورهای رخ داده در سال 2015 می پردازیم. با توجه به تعداد زیاد ترورهای رخ داده در سال 2015 و پرهیز از طولانی شدن مطلب، 10 ترور به صورت ویژه برگزیده شده اند و در دو قسمت، این 10 ترور تشریح خواهند شد. پیش از تشریح این موارد، ذکر سه نکته ضروری است:

گروه تروریستی جیش الاسلام با الگوگیری از داعش، عملیات های اعدام دسته جمعی را علیه هوامل داعش در غوطه شرقیه در سال 2015 انجام داد.

اما در این گزارش بر «ترورهای هدفمند» تمرکز و طبعا این موارد در آن درج نشده است.

اولا این که لفظ ترور در ادبیات حقوقی جهان یک مفهوم خنثی است و شامل دو نوع «ترور قانونی» و «ترور غیرقانونی» می شود. ترور قانونی یعنی یک دولت برای برقراری نظم و حفظ منافع شهروندان، می تواند کسانی که نظم عمومی را به هم زده اند ترور کند تا آرامش را به کشور برگرداند. البته در این زمینه، دقت نظرها و ملاحظاتی وجود دارد؛ اما ترور کسانی که مدت هاست دست به اسلحه برده اند و با تشکیل گروه های تروریستی در صدد بر هم زدن نظم جامعه هستند از نظر عمده ناظران بین المللی و افکار عمومی جهان عملی قابل دفاع و مشروع است.

در سال 2015 تمام طرف های درگیر در سوریه (به استثناء روسیه) بخشی از عوامل خود را قربانی ترورهای هدفمند دیدند.

دومین نکته قابل ذکر در این زمینه، «معرفی چند ترور اثرگذار» است که در زمان وقوع آن ها، به عللی چندان از سوی رسانه های داخلی مورد توجه قرار نگرفتند و پایگاه خبری تحلیلی فردانیوز نیز در مورد آن ها خبر مشروحی منتشر نکرد. بر همه کارشناسان روشن است که در شرایط جنگی، برخی موارد را نباید علنا بیان کرد و تنها با گذشت زمان می تواند جزئیات آن را افشا کرد. در این گزارش نیز به ارائه اطلاعات کلی اکتفا شده است!

سومین نکته در مورد ترور، فاصله آن ها از خط مقدم نبرد و هدفمندی ترور و البته عدم اسارت قربانی این ترور است. به عبارت دیگر، کسانی که پیش از ترور از سوی گروه عامل ترور بازداشت یا اسیر شده باشند، در این گزارش درج نشده اند. در نتیجه نمونه های بسیاری از جنایت های تروریستی داعش که طی سال گذشته فیلم های آن را منتشر کرده است، در این لیست نیامده اند. همچنین ترورهای کور که به وسیله عملیات های انتحاری یا انفجارهای از قبل طراحی شده تنفیذ شده اند در این لیست نیامده اند.

با توجه به دو نکته فوق، مهم ترین ترورهای رخ داده در فضای جنگی سوریه به خوانندگان ارجمند ارائه شده است:

نفر سمت راست: وحید البلعوس

یکی از شیوخ متنفذ دروزی های استان سویدا

وحید البلعوس

شیخ وحید البلعوس یکی از شیوخ منتفذ دروزی استان سویداست که در مرکز این استان (شهر سویدا) در جنوب سوریه زندگی می کند. در نیمه اول سال 2014، ارتش آزاد سوریه در استان های جنوبی سوریه و به ویژه استان درعا پیشروی ها و موفقیت های مهمی داشت. اوج موفقیت آن ها، تصرف پادگان لواء تیپ 52 ارتش در روزهای پایانی فصل بهار بود که باعث شد شهر و فرودگاه الثعله در آستانه سقوط قرار گیرد.

نیروهای ارتش آزاد سوریه با محاصره فرودگاه نظامی سویدا، تا یک قدمی سیطره بر سویدا جلو آمدند.

الثعله، دومین بزرگ ترین شهر استان سویدا بود که اکثریت ساکنان آن را دروزی ها تشکیل می دهند. در این موقعیت، ارتش سوریه به صورت ویژه تبلیغات گسترده ای در میان دروزی ها راه انداخت تا آنان را به حضور در ارتش در قالب گردان های دفاع مدنی (بسیج مردمی) ترغیب کند. به خصوص با حمله تروریست های سلفی جبهه النصره در استان تازه سقوط کرده ادلب به 4 شیخ دروزی، استقبال جوانان دروزی سویدا از گردان های بسیج مردمی افزایش یافت.

نمونه ای از اردوگاه های آموزش بسیج مردمی در سوریه

ارتش سوریه به شدت جوانان دروزی را به عضویت در گردان های بسیج ترغیب می کرد.

در این موقعیت، شیوخ دروزی استان سویدا به دو دسته تقسیم شدند. عده ای از شیوخ دروزی جوانان را به عضویت در ارتش ترغیب می کردند؛ اما عده ای دیگر با هشدار در مورد «آینده مبهم حکومت سوریه و استان سویدا» هشدار می دادند که در صورت حمایت از ارتش و بشار اسد، دروزی ها در کنار نظام قرار گرفته و در صورت سقوط سویدا، سرکوب شدید آن ها از سوی ارتش آزاد محتمل خواهد بود. به این ترتیب، این گروه مدعی بودند بیطرفی بهترین گزینه برای حفظ دماء دروزی های سوری در جنگ داخلی این کشور است.

هواداران وحید البلعوس، با شهید خواندن وی همچنان یاد او را گرامی می دارند.

در رأس کسانی که مخالف پیوستن جوانان دروزی به گردان های بسیج مردمی بودند، شیخ «وحید البلعوس» بود که با کنیه خود یعنی «ابو فهد» شناخته می شد. تقریبا سه ماه قبل و در شرایطی که خطر سقوط الثعله کاهش جدی یافته بود، ابو فهد از سوی افراد ناشناس ترور شد. تروری که تاکنون عامل اصلی آن معلوم نشده است!

در تجمع اعتراضی هواداران وحید البلعوس، مجسمه حافظ اسد مؤسس نظام کنونی سوریه در میدان مرکزی شهر سویدا به آتش کشیده شد.

معارضان مدعی بودند نظام وقتی به صورت نسبی خیالش بابت سقوط الثعله راحت شده است، دست به انتقام زده است و می خواهد صداهای مستقل و خطرناک را در میان دروزی ها خاموش کند تا در صورت حمله دوباره ارتش آزاد یا گروه های تکفیری به استان سویدا، خیالش بابت حمایت تمام قد دروزی ها از نظام راحت باشد. اما استاندار سویدا در مصاحبه با تلویزیون الدنیا مدعی شد این ترور از سوی گروه سلفی تروریستی «احرار الشام» صورت گرفته است. او در این زمینه اظهار داشت: «تروریست ها وقتی مطمئن شدند نمی توانند الثعله را اشغال کنند به ترور رهبران منتقد دروزی دست زدند تا جوانان دروزی را به شورش علیه نظام تحریک کنند. به این ترتیب امیدوار بودند با شکستن صفوف واحد بسیج های محلی استان، رخنه ای در صفوف دفاعی بیابند و بار دیگر به الثعله و سویدا حمله کنند.»

استاندار سویدا، جبهه النصره را عامل ترور وحید البلعوس اعلام کرده است؛ اما معارضان ادعا می کنند نظام عامل این ترور بوده است.

در پی ترور ابو فهد، بخشی از دروزی های سویدا به خیابان ریختند و با سر دادن شعارهای تند علیه نظام سوریه و بشار اسد، تمثال «حافظ اسد» را از میدان مرکزی شهر پایین آوردند و حتی به ساختمان مرکزی اداره امنیت سوریه حمله کردند که موجب درگیری خونین مهاجمان با نظامیان حافظ ساختمان شد. به این ترتیب، وضعیت امنیتی شهر سویدا حدود یک هفته ناآرام بود تا این که با ارسال نیروهای ویژه ارتش از شمال استان به سویدا، امنیت بار دیگر در شهر تثبیت شد.

ابو همام السوری

ابو همام السوری یکی از رهبران تروریستی تکفیری شناخته شده در سوریه بود که سازمان تروریستی جبهه النصره را در استان ادلب رهبری می کرد. ابوهمام از مؤسسان سازمان تروریستی جبهه النصره بود که در یکی از کلیپ های مشهور خود گفته بود تا زمانی که حتی یک شیعه در سرزمین شام وجود داشته باشد، اسلحه خود را زمین نخواهد گذاشت!

در دوران اوج قدرت ابوهمام در ریف ادلب، وی به مراکز و فرماندهان دیگر گروه های مسلح شورشی نیز حمله برد. به عنوان نمونه گروه مسلح «حرکة الحزم» وابسته به ارتش آزاد سوریه که محبوبیت بالایی در میان معارضین سوری داشت و اصطلاحا میانه رو خوانده می شد از سوی ابوهمام سرکوب و رهبران آن رسما سر بریده شدند! ابو همام در توجیه این جنایت گفت: «گروه های دموکراسی خواه هم مانند علوی ها و شیعیان، مشرک هستند و این حکم خداست که ما باید با آنان بجنگیم! البته ما در جهاد قائل به الویت بندی هستیم و در جبهه هایی که ارتش علوی نظام حضور دارند علیه آنان می جنگیم. اما در مناطقی که ده ها کیلومتر با خط مقدم فاصله دارد و از نظر منطقی تهدیدی به نام نظام وجود ندارد، ما باید با دموکرات ها بجنگیم که فتنه بزرگی در میان اهل سنت و جماعت هستند.»

ابو همام السوری در دوران رهبری بر النصره در استان حلب، تمام مخالفان و معارضان را می خواست سرکوب کند.

مشهورترین نمونه آن، سرکوب «حرکة الحزم» بود.

البته ابوهمام تنها به ترور معارضین اصطلاحا میانه رو اکتفا نکرد! در حادثه انفجار ساختمان فرماندهی سازمان تروریستی «احرار الشام»، بسیاری از ناظران انگشت اتهام را به سمت ابوهمام بردند. گفته می شد او با مشاهده پیشروی ها و موفقیت های آن زمان داعش در شمال عراق و غرب سوریه، به این نتیجه رسیده بود که تروریست های سراسر جهان به سمت داعش می روند و معتقد بود «باید این فضا را شکست». به همین علت، تلاش می کرد استان ادلب را به طور کامل اشغال کند و سپس این استان را عمارت اسلامی جبهه النصره اعلام کند!

رهبران و فرماندان گردان «حرکة حزم» وابسته به ارتش آزاد سوریه

جبهه النصره آن ها را به جرم دموکراسی خاهی قتل عام کرد!

البته ایده عمارت اسلامی النصره در استان ادلب تا زمان سقوط شهر ادلب هم مطرح بود. ابو ماریا قحطانی رهر شرعی النصره و نفر دوم این سازمان تروریستی که به صورت دربست وابسته به سازمان امنیتی ترکیه (میت) است، در برابر این وسوسه مقاومت کرد و به درخواست اردوغان، با اعلام حکومت و قلمرو النصره مخالفت کرد. شاید اگر ابو همام تا آن روز زنده بود، ابو ماریا قحطانی را نیز ترور کرده بود!

در مارس 2015، هواپیماهای نظامی ارتش سوریه با بمباران هوایی شدید و بی سابقه روستایی که ابوهمام در آن سنگر گرفته بود، موفق شدند این تروریست خطرناک را هلاک کنند. به این ترتیب، نه تنها نظام سوریه بلکه حتی گروه های شورشی و معارض این استان نیز بابت مرگ این تروریست خطرناک نفس راحتی کشیدند!

هنوز در مورد انفجار ساحتمان مرکزی گروه تروریستی احرار الشام و کشته شدن فرماندهان بلندپایه آن، جبهه النصره و ابو همام به صورت جدی از سوی معارضان در مظان اتهام هستند.

ابوهمام در دهه 90 میلادی سوریه را به مقصد افغانستان ترک کرده بود و در مدت کوتاهی، به یکی از نزدیکان بن لادن رهبر و مؤسس سازمان تروریستی القاعده تبدیل شد. بعد از اشغال افغانستاان از سوی آمریکا و سقوط دولت طالبان، بن لادن به ابوهمام دستور داد به عراق برود تا بتواند در این کشور گروه های سلفی تروریستی تشکیل دهد. برخی آگاهان پیش بینی می کردند ابوهمام از همان زمان پیوندهای وثیقی با داعش برقرار کرده و در انتظار ساعت و زمان مشخصی بود تا بیعت خود با ابوبکر بغدادی را افشا کند.

شیخ ابو احمد عیون

شیخ ابو احمد عیون، قاضی القضات کل دادگاه های شرع سلفی ها در منطقه غوطه شرقیه در حومه شرقی دمشق بود که در شهر «حموریه» به دست عوامل ناشناس ترور شد.

شیخ ابو احمد عیون، یکی از معروف ترین شیوخ سلفی شام بود که در دوما در حومه دمشق زندگی می کرد.

ابو احمد عیون یکی از سرشناس ترین شیوخ سلفی شام بود که در شهر دوما در حومه شرقی دمشق زندگی می کرد. با آغاز اعتراضات در سال 2011، او فتوای شرعی برای وجوب قیام علیه حکومت سوریه را صادر کرد و بلافاصله بعد از سیطره معارضان مسلح بر منطقه غوطه، دستگاه قضائی را در این منطقه تأسیس کرد و با نوشتن قوانین این دادگاه، خود را قاضی القضات غوطه شرقیه خواند!

در سال 2015 منطقه غوطه شرقیه شاهد تحولات ویژه ای بود که مهم ترین آن ها، تلاش گروه تروریستی جیش الاسلام به رهبری زهران علوش برای اشغال کامل این منطقه و تشکیل حکومت خودکامه در آن بود به اندازه ای که نه تنها ارتش آزاد بلکه هیج یک از گروه های سلفی تروریستی هم سهمی در حکومت این منطقه نداشته باشند! در نتیجه این وضعیت، جنگ سختی میان جیش الاسلام و جیش الامه (یکی از گروه های مسلح فعال در این منطقه) رخ داد که حتی رهبر جیش الامه به نظام قانونی سوریه پناه آورد!

گروه تروریستی اجاد الشام، در بیانیه خود با عباراتی به صورت تلویحی جیش الاسلام را به ارتکاب این ترور متهم کرد.

در همین ایام ابو احمد عیون ترور شد و هنوز هم عده ای معتقدند ابو احمد از سوی عوامل فدایی زهران علوش ترور شده است؛ زیرا مانعی در برابر تشکیل حکومت خودکامه از سوی وی به حساب می آمده است. اما فرزند وی با متهم کردن نظام، مدعی شد نظام سوریه با نفوذ دادن یک تیم برجسته، توانست پدرش را ترور کند!

با توجه به گلوله های مانده در بدن عیون، معلوم بود که نامبرده با سلاح ابتدایی «کلاشینکوف» ترور شده است. محل ترور هم جاده واصل بین حموریه و مسرابا بوده است و در نتیجه به نفوذ پیچیده و کار حرفه ای برای ترور وی نیازی نبوده است! در نتیجه یکی از احتمالات قوی در مورد ترور وی، ترور از سوی یکی از سکان این منطقه بود که به هر علتی کینه شدیدی نسبت به قاضی القضات منطقه شان داشته است.

بخش دوم این گزارش، فردا منتشر خواهد شد.