نقش نیروی دریایی راهبردی در گسترش توسعه پایدار

تسنیم: جهان عرصه برخورد بین منافع دولت‌های مختلف و تلاش این دولت‌ها در تأمین و حفظ منافع ملی و نیز افزایش بهره‌برداری ملت خود از ثروت و منزلت جهانی می‌باشد و بی‌شک یکی از مهم‌ترین عوامل دسترسی به این مهم سیاستگذاری و به‌کارگیری ابزار‌های قدرت ملی از جمله قدرت نظامی با توجه به موقعیت ژئوپولتیک آن کشور می‌باشد.

در این میان کشور‌هایی که از لحاظ جغرافیایی در کنار آب‌های آزاد جهان واقع شده‌اند از موقعیت بهتری نسبت به سایر کشور‌ها برای حضور و رقابت در بازی قدرت جهانی برخوردار هستند زیرا عواملی همچون تأمین مواد غذایی برای انسان‌ها، وجود ذخایر عظیم منابع معدنی از جمله نفت و گاز در زیر بستر دریاها و جابجایی قسمت اعظم مبادلات و تجارت جهانی از طریق دریاها نقش زیادی به دریاها و اقیانوس‌ها در حیات کشورها بخشیده است.

با توجه به این موارد می‌توان دریافت که کشورما با توجه به موقعیت جغرافیایی خود از توان بالایی برای ایفای نقش در عرصه جهانی و کسب قدرت و ثروت به شرط حضور فعال در عرصه دریاهای مجاور بهره‌مند است. در قسمت شمال، جنوب و جنوب شرقی کشور سواحل طولانی در دریای خزر، خلیج فارس و دریای جنوب موقعیت‌ بی همتایی به کشور ما در کنترل این منطقه مهم و حساس داده است کافی است به ذخایر عظیم نفت وگاز منطقه و همچنین این نکته توجه کنیم که بر طبق برآورد‌های موجود با اتمام ذخایر مخازن نفت اکثرنقاط دنیا در 2 دهه آینده این ذخایر نفت منطقه خلیج فارس خواهد بود که به صورت تأمین کننده اصلی انرژی دنیا در خواهد آمد، علاوه بر این کشور‌های حاشیه منطقه یک بازار بزرگ و پر مصرف را تشکیل داده که از لحاظ اقتصادی حائز اهمیت می‌باشد و همچنین آبزیان منطقه نیز منبع غذایی با ارزشی را در اختیار ساکنان منطقه قرار می‌دهد.

از سوی دیگر سواحل کشورمان در دریای جنوب نیز دارای ارزشی بی همتاست، کنترل خلیج فارس که اهمیت آن ذکر شد و نیز دستیابی به منطقه اقیانوس هند که خود از راهبردی‌ترین و با اهمیت ترین نقاط جهان است از مزیت‌های این منطقه است باید توجه داشت که در حال حاضر قسمت اعظم تجارت دریایی جهان اعم از کالا یا انرژی از طریق اقیانوس هند صورت می‌پذیرد و با توجه به نقش حیاتی این اقیانوس در کنترل خطوط مواصلاتی دریایی جهان در حال حاضر رقابت زیادی بین قدرت‌های جهانی برای حضور و قدرت نمایی در این منطقه وجود دارد، در ضمن باید توجه داشت با توجه به رشد اقتصادی کشور‌های این منطقه همانند چین و هند و نیاز روز افزون آن‌ها به انرژی و همچنین افزایش قابل ملاحظه تجارت دریایی روز به روز بر اهمیت این اقیانوس افزوده خواهد شد و حضور و اعمال قدرت در این حوزه توسط هر کشوری، آن را تا سطح یک بازیگر مهم جهانی بالا خواهد کشید.

نمایی از زیر دریایی طارق

در سواحل شمالی کشورمان نیز دریای خزر قرار دارد که اهمیت آن نیز کاملاً واضح است، وجود ذخایر بزرگ نفت و گاز در منطقه و نقشی که در تأمین انرژی برای اروپا به خصوص در رقابت با روسیه دارد و نیز بازار بزرگ و 200 میلیون نفری آسیای میانه اهمیت بی‌همتایی به این منطقه بخشیده است حال باید توجه کرد که بهره‌مندی کشور ما از این منابع و مواهب و نیز حفاظت از منافع خود در این مناطق گسترده در برابر رقابت و احیاناً دشمنی کشور‌های رقیب چه شروطی دارد؟ و ما چگونه می‌توانیم از منافع ملی خود در حال و آینده در این مناطق دفاع کرده و پاسخ هر گونه تهدید احتمالی دشمنان خارجی را با تهدید متقابل منافع آن‌ها بدهیم؟

پاسخ بی شک، برخورداری کشور از یک قدرت دریایی مؤثر و کارآمد است. قدرت دریایی ارکان متعددی دارد ولی قطعاً مهم‌ترین رکن آن بعد نظامیش می‌باشد که با بر افراشتن و نمایش پرچم کشور در اقصی نقاط جهان به عنوان سفیر ، نماینده و مظهر اراده ملی و پشتوانه‌ای آشکار و در عین حال صلح‌آمیز در حمایت از دیپلماسی و سیاست دولت متبوع خود عمل نموده که در صورت نیاز و ضرورت نیز توانایی اعمال قدرت در راستای به دست آوردن و حفظ منافع ملی در عرصه گسترده دریاها را خواهد داشت.

تاریخ معاصر ما گواه معتبری بر اهمیت وجود و حضور قدرت نظامی دریایی برای کشور می‌باشد چه آن موقع که به دلیل فقدان هرگونه قوای دریایی مؤثر بنادر و سواحل و جزایر کشورمان عرصه تاخت و تاز بیگانگان، به خصوص انگلیسی‌ها قرار گرفت و چه در هنگام هشت سال دفاع مقدس که وجود یک نیروی دریایی قدرتمند و با انگیزه و با مهارت علاوه بر سرکوب و نابودی نیروی دریایی دشمن باعث محروم کردن آن از حضور در دریاها و صدور نفت و تجارت دریایی و تأمین اسلحه و تدارکات از طریق دریا شد و علاوه بر آن با حفظ و برقراری خطوط مواصلاتی خودی طی نبرد هشت ساله حتی یک روز صادرات نفت کشور و واردات مایحتاج کشور که به شدت به دریا وابسته بود قطع نشد که به این ترتیب به جرأت می‌توان گفت امکان و توان کشور برای اداره و ادامه جنگ تا پیروزی به شدت مرهون عملیات و فعالیت‌‌های نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.

هم اکنون نیز نیاز به نیروی دریایی مقتدر نه تنها کاهش نیافته بلکه با توجه به مطالب پیش گفته و تغییر و تحولات جهانی در بیست و شش سال پس از جنگ و اهمیت رو به افزون مناطق دریای خزر، خلیج فارس، دریای جنوب و اقیانوس هند و نیز تحولات تکنولوژیک و تغییر ماهیت نبرد‌های دریایی این بخش از قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران نیاز به توجهی فزون‌تر و یک دگردیسی قابل توجه برای تبدیل شدن از یک قدرت منطقه‌ای به یک قدرت فرامنطقه‌ای دارد، زیرا دیگر دشمن یک کشور منطقه‌ای متوسط همانند عراق و صحنه عملیات فقط دریای نیمه بسته خلیج فارس نیست بلکه منطقه‌ای به وسعت دریای جنوب و اقیانوس هند می‌باشد.

علاوه بر این رشد و توسعه اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران و افزایش مبادلات آن و نیز چالش‌های جهانی همانند حفاظت از محیط زیست در عرصه دریاها، قاچاق مواد مخدر و پدیده دزدان دریایی این نیاز را به وجود آورده است که کشور ما درعرصه دریایی در محدوده بسیار پهناورتری نسبت به قبل عمل کند، تا علاوه بر حفاظت از منافع خود با مشارکت در مواجهه و حل مشکلات پیش گفته توانایی و ظرفیت خود را در ایفای نقش به عنوان یک قدرت جهانی و مسئول به نمایش گذاشته و بر وجهه ملی، اقتدار و عزت خود در مجامع بین‌المللی بیفزاید.

البته باید توجه داشت که فعالیت در عرصه‌ای به این گستردگی، در چنین فاصله‌ای نسبت به سرزمین اصلی، با شرایط هوایی کاملأ متفاوت و سهمگین و رقبایی قدرتمند نیاز تغییر کامل دید مسئولین و نحوه و میزان پشتیبانی از قدرت دریایی کشور علی‌الخصوص بخش نظامی آن است حضور و عمل در چنین عرصه‌ای مستلزم در اختیار داشتن و به کارگیری ناوگان قدرتمند و سنگین سطحی، زیر سطحی و یگان‌های هوایی با تکنولوژی روز، افزایش سطح همکاری‌های سیاسی و نظامی با کشور‌های واقع در سواحل دریای جنوب و اقیانوس هند و استفاده از تسهیلات بندری آن‌ها جهت یگان‌های نظامی و نیز تغییر دید کامل به صنایع دریایی در داخل کشور است به نحوی که این صنایع بتوانند نیازمندی‌های ناوگان‌های نظامی و غیر نظامی کشور را مطابق با استاندارد‌های روز دنیا تأمین کنند در چنین شرایطی است که می‌توان با تغییر قدرت نظامی دریایی کشور از یک قدرت منطقه‌ای به یک قدرت فرامنطقه‌ای و راهبردی از منافع کشور و جمهوری اسلامی ایران در سطح جهان دفاع کرد، خطوط مواصلاتی و تدارکاتی کشور را همیشه باز نگهداشت و از تهدید دشمن مصون داشت و از تأمین نیازمندی‌های کشور در تمام شرایط اطمینان یافت و همچنین با تهدیدات دشمن در فواصل دور مقابله کرد و با ایجاد توان تهدید متقابل منافع دشمنان در سطح اقیانوس‌ها و دریاها، از یک بازدارندگی مطمئن برای کشور برخوردار شد.